•تحقیق از پسر و خانواده اش در چه مرحله ای باید انجام بشود ؟
ما دو جور تحقیق داریم . یکی تحقیق ابتدایی داریم که بدون این تحقیق ، نباید به خواستگار اجازه بدهیم و این تحقیق به اجمال است . اینکه خانوادها همتایی فرهنگی و اعتقادی و اقتصادی با هم دارند یا خیر . و تحقیق بعدی بعد از جلسه اول است . حالا ممکن است جلسه اول برای شما خیلی شفاف بوده است و تحقیق برای شما ده نمره داشته باشد . اگر قبل از اینکه اجازه خواستگاری بدهیم ، بخواهیم تحقیق کلی بکنیم ، ممکن است اصلا آقا پسر دخترخانم را نپسندد و این کار نوعی آب در هاونگ کوبیدن باشد . شما کلی وقت صرف کرده اید و وقت خودتان را ضایع کرده اید . یا دختر خانم آقا پسر را نپسندد و یک کار بیخودی بوده است . در ضمن ممکن است این تحقیقات دوطرفه باشد یعنی پد ردختر خانم کلی تحقیق کند و کسانی هستند که قبل از اینکه بروند خواستگاری تحقیق می کنند . چون این کار به جایی بند نیست ممکن است آبروی خانواده دختر در خطر باشد . چون خبرش می پیچد . تحقیق اولیه در حد کلیات است . نباید افراط کنید نه تفریط . نه به همه اجازه بدهید که به خواستگاری دختر شما بیایند و نه اینکه این قدر سخت بگیرد . بهترین کارها امور وسط است .
• بهتر است از چه کسانی تحقیق کنیم ؟
ما مجاری مختلف داریم . یکی همکاران طرف یا همکاران پدر طرف اگر شاغل هستند. حالا فرق نمی کند اداری باشد یا بازاری . اگر طرف ، محصل یا دانشجو است از همکلاسی ها و متولیان مدرسه یا دانشگاه مثل معاون یا رئیس . یکی دیگر دوستان طرف است . منش و رفتار و تفکر و اعتقاد و شخصیت آدمها بستگی به دوستانشان دارد. دوستان خانوادگی و آشنایان هم خیلی مهم است . بعد اقوام و فامیل طرف . بعد همسایگان و بعد افرادی که یه این خانواده پیوسته اند مثل عروس خانم ها و آقا دامادها . این ها خیلی اطلاعات به شما می دهند . ممکن است محافظه کاری کنند ولی شما از لحن کلام متوجه میشوید مثلا می گویید این ها خانواده خوبی هستند . می گویند : ای الحمدلله ما که داریم می سازیم . بالاخره همه مشکل دارند . از بالا شروع کنید تا در نزدیکان آنها نپیچد چون ممکن است در همان اول تحقیق متوجه بشویید به درد شما نمی خورند چرا دیگر سراغ همسایگان برویید . در مورد کسانی که تجربه ازدواج قبلی داشته اند ، باید بگویم حتما از همسر قبلی تحقیق کنید به تلفن هم اکتفا نکنید حتما با ایشان رودر رو بشوید و چهر ه او را حتما ببینید . ببینید داستان چه بوده است ممکن است اطلاعاتی بدست بیاورید که بفهمید صلاح نیست که با او ازدواج کنید . ما در واقع هشت مجرا داریم .
•چرا وقتی تحقیق می کنیم ، درست جواب نمی دهند . چه کار باید کرد ؟
البته همه این طور نیستند . بعضی آدمها محافظه کار هستند . یعنی احتیاط امنیتی می کنند . مثلا می ترسند بگویند : پسر شری است و لو برود و فردا گریبان گیر آنها بشود . خانواده ای که تحقیق می کنند این را مخفی نگه می دارند . در ضمن چون مسئله انسانی است و دین هم به ما می گوید : حق را بگو حتی اگر به ضررت باشد . شما میخواهید جلوی بدبختی یک خانواده را بگیرید . حق را بگویید حتی اگر به ضرر شما باشد . واقعا این یک عمل انسانی است مثل اینکه می بینی یک نابینا می خواهد در چاه بیفتد و شما جلوی او را نگیری . یکی دیگر از علت هایی که بعضی ها نمی گویند این است که می گویند : کشف عیب های دیگران حرام است . و احتیاط شرعی می کنند. بله غیبت و پشت سر کسی حرف زدن و تجسس حرام است . این ها درست است . ولی استثنا هم دارد . در بحث ازدواج می گوید بگو اشکالی ندارد . ببینید چه دین قشنگی است . فقیهان ما در نصح مستشی یعنی خیرخواهی برای کسی که از ما کمک میخواهد اجازه داده اند که عیب های او را بگویید . البته باید عیب هایی را بگویید که مربوط به ازدواج این ها می شود . حالا طرف معتاد است باید بگویید ولی می بینید طرف شش سال پیش کفتر بازی می کرده و توبه هم کرده ، این را نباید بگویید . این اشکال دارد چون ربطی به ازدواج ندارد . عیب ها را به کسانی می گویید که در تحقیق موثر هستند نه به همه بگویید . به خانواده های عزیز که تحقیق می کنند باید بگویم که این عیب ها باید در قفسه سینه شما بماند . اگر به ازدواج ختم نشد ، نباید دلیل آن را بگویید . این اشکال شرعی دارد . و این ها باید مخفی بماند .
آیا در تحقیق باید به بدگویی ها هم توجه کنیم ؟
من یک نکته در مورد تحقیق عرض می کنم . گاهی در تحقیق از پسر یا دختر بدگویی می کنند . اگر پسر یا دختر عیبی دارند بگوینداشکالی ندارد . اما بعضی ها بنا حق بدگویی می کنند . این یک رفتار ناشایستی است . علت های آن گاهی دشمنی یا حسادت و یا با هم خرده حساب شخصی با هم دارند و گاهی خودشان خواستگار دختربوده اند وچون جواب منفی شنیده اند ، این کار را می کنند . حالا شما با مادر پسر حساب شخصی دارید ، چرا از پسر او بدگویی می کنید . در قرآن داریم : دشمنی یک گروه شما را به آنجا نکشاند که بی عدالتی کنید . این به تقوی نزدیکتر است . خیلی قت کنید . ممکن است گاهی عیبی را با کلام نگویند با لحن و یا با سکوتشان می گویند . با این کار در دل طرف تردید ایجاد می کنید . من تقاضا می کنم این کار را نکنید . علامه امینی به این مکاشفه رسیده اند که این افراد بعد از مرگ ، به عذاب شدید الهی دچار میشود . حالا شما در مورد یک آقا پسر تحقیق می کنید و یک نفر هم خیلی تعریف می کند . آیا شما به آن یک نفر بسنده می کنید ؟ شاید او دوست طرف است و دارد از او تمجید می کند و برعکس این هم صادق است . که بعضی ها بغض دارند. شما باید از چند مجرا بروید .به بدگویی یک نفر توجه نکنید .
چطور باید بفهمیم که حرفهای خواستگار راست است ؟
ما راه کار زیاد داریم . تناقض گفتگوهای در جلسات خواستگاری یعنی عدم صداقت طرف . یا اینکه فقط نقاط مثبت خودش را می گوید و از خودش تعریف می کند . این خود ش آدم را به تردید می اندازد . مگر میشود انسان نقطه منفی نداشته باشد . ما همه گل هستیم ولی خار داریم . گاهی طرف نقاط منفی را می گوید و طرف تعجب می کند ولی خوشحال میشود و دلگرم میشود . و از شما تشکر می کند که صادقانه با او در میان گذاشتید . راه بعدی سوالات معکوس است . مثلا شما تردید کرده اید که طرف اهل معاشرت نیست و شما خیلی اهل معاشرت هستسد . بپرسید که اگر همسر شما اهل معاشرت نباشد شما چه عکس العملی از خود نشان می دهید ؟ یک جور وانمود کرده که اهل معاشرت است ولی دراینجا جواب می دهد خیلی هم خوب است . من هم این جوری بیشتر دوست دارم . این خیلی خوب است و اینجا خودش را لو می دهد . یکسری ادعاها هست که باید با عمل ما هماهنگ باشد . باید ببینید ادعاها با عملش تناسب دارد یا خیر . مثلا آقا می فرماید من کتاب دینی و تفسیر قرآن مطالعه می کنم چون می داند شما علاقه به این مطالب دارید ، و شما بپرسید راستی نظر شما در باره سوره ای که می فرماید : زن و مرد لباس همدیگر هستند چیست ؟ گاهی می گوید می خواهم ادامه تحصیل بدهم ، شما به گذشته ایشان توجه کنید . به رفتارهای طرف توجه کنید . ادعا می کند به آداب دینی اهمیت می دهد . ببینید نماز را سروقت می خواند یا خیر . و به آن مقید است یا نه. آیا اهل غیبت است ؟ آیا به کسی تهمت می زند یا خیر ؟ یا طرف ادعای اخلاق می کند. ببینید با دیگران چطور برخورد می کند . با مادر و پدرش چه رفتاری دارد . آیا به آنها احترام می گذارد و جلوی دیگران بلند میشود و توی حرف دیگران می پرد یا نه . مثلا می خواهید ببینید آدم منظمی هست یا خیر . ببینید به قول و قرارهایش عمل می کند و سر موقع می آید یا نه . قرار است ساعت شش به جلسه خواستگاری بیاید ولی ساعت نه است و هنوز نیامده است . پیامک داریم که خانم می گوید من مردد هستم و فکر می کنم آقا برای دارایی پدرم آمده است . می توانید بگویید من می خواهم مستقل باشم و به مال پدرم متکی نباشم . راه کار زیاداست . اگر شما می خواهید به جوهره طرف پی ببرید ، ما سفر کوتاه با دو خانواده را پیشنهاد می کنیم و منع شرعی نداریم . در سفر شرایط عوض می شود . خانم می توانند عکس های آقا را ببینند و اتاق آقا را ببینند . این ها راه کار است و زیاد است .
ما چطور دوستان و آشنایان خانوادگی طرف را پیدا کنیم . تحقیق کنیم ؟
از طریق معرف می توانید این کار را انجام دهید . از خود طرف هم می توانید بپرسید هیچ اشکالی ندارد . آدرس و شماره تلفن آنها را بگیرید . اگر احتمال می دهید که این افراد خوبی های طرف را می گویند ، می توانید از آنها شماره تلفن دوستان دیگر را بگیرید . رودربایستی نکنید و از خود طرف بگیرید . هیچ اشکالی ندارد . شما هر جا می خواهید پذیرش شوید نام چند تن از آشنایان را می خواهند . اینجا هم فرقی نمی کند و مهمتر است .
چطور می توانیم به تحقیق ها اعتماد کنیم ؟
ممکن است این اتفاق بیفتد . با این روشی که ما گفتیم احتمال خطا خیلی کم است . حالا اگر این راه ها را برویم و نرسیم ، ما به وظیفه عمل کرده ایم . ما مامور به وظیفه هستیم مسئول نتیجه نیستیم . خیلی از خانواده ها که ازدواج کرده اند و دچار مشکل شده اند ، حسرت این تحقیق را می خورند . و می گویند ای کاش ما این راه کارها را می دانستیم . و این قضیه را جدی می گرفتیم . ما می گوییم کاری بکنید که پشیمان نشوید . ممکن است این کارها را کرید و نتیجه نگرفتید . ما دنبال مطلوب نیستیم . سی درصد برای نقاط منفی طرف بگذارید . نکته دیگر توسل به ائمه است و به خدا توکل کنید و چاره ای جز توسل نداریم و دعاهای کتاب بحار الانوار جلد صد در باب النکاح را بخوانیم و توسل کنیم . ما یک موقع به خانم ها گفتیم که وقتی می خواهد خواستگار گریه کنید . همه خندیدند و گفتند مگر مجلس عزا است . گفتم نه منظورم این است که به درگاه خدا تضرع و گریه کنید . خدایا ما کور هستیم . هرچه به صلاح و مصلحت ماست همان بشود . و خودت اراده ات را بر اراده ما حاکم کن . این توکل و توسل مهم است . صرفا توکل و توسل و دعا کافی نیست و از طرف دیگر صرفا تحقیق را انجام دهیم ، هم درست نیست . با توکل زانوی اشتر ببند . هردو باید با هم باشد .
