اندرز نامه آخوند خراسانی (رحمة الله علیه) به پادشاه ایران
1.بر شما سزاوار است که از بذل جان و مال، در حفظ شریعت مطهره و مبانی مقدسه اسلام، دریغ ننموده و یک معلم امور دین امین برای خود انتخاب نمائید که از او، جهت مقام سلطنت، علوم شرعیه را فرا بگیرید و بر ادامه و مواظبت عبادات عملیه و اداء فرائض الهیه، کوشا باشید که انجام این امور باعث دوام سلطنت و بقاء عظمت شما بر ملّت خواهد بود.
2. همیشه از مردمان فاسد العقیده، که بنده این دنیا می باشند، پرهیز کنید. زیرا همان طوری که آهن ربا، آهن را جذب می کند، معاشرت و مجالست با این گونه افراد هم، موجب جذب اخلاق و عادات رذیله می گردد.
3. نهایت جهد و همت خود را برای بالا بردن شأن و عظمت مملکت مبذول دارید و در تربیت صحیح افراد ملّت و ترغیب رعیت به فراگیری و ایجاد حرف و صنایع همت گمارید. منسوجات و کالاهای وطنی را ترویج کنید زیرا هر آینه شخص شما از مصنوعات و فرآورده های مملکتی استفاده برید، این امر باعث می گردد که رجال مملکت و قاطبه افراد ملت از شما متابعت نمایند و چنین عملی موجب می شود که مملکت از بند احتیاج به منسوجات و مصنوعات خارجی آزاد گردد.
چنانی که "میکادو پادشاه ژاپن" به این طریق عمل نمود، زیرا می دانست که کلید و راه تعالی و ترقی مملکت، بسته به عدم احتیاج افراد ملت است از آنچه از خارج وارد می شود و بر اثر انجام این امر مملکت ژاپن به مراتب عالیه نائل گردید. هرآینه این راه و طریق پسندیده محکم را در ابتدای سلطنت و عنفوان جوانی خود به کار ببرید موجبات ترقی مملکت و از بین رفتن فقر و فاقه و بی نیازی رعیت را فراهم خواهید ساخت و این امر نه تنها موجب شکرگزاری آحاد ملت خواهد گردید بلکه باعث پیشرفت مملکت و استقلال واقعی آن خواهد شد.
4. همت گمارید در نشر و بسط علوم و صنایع جدید. آنچه باعث ترقی و تعالی سایر ملل گردیده و آنان را به اوج عظمت رسانیده همان فرا گرفتن علوم و صنایع تازه بودن و این از بدیهیات مسلّم است که ایرانیان از حیث استعداد و قابلیت برتر از سایر ملل بوده و همیشه در طول تاریخ از این لحاظ پیشوا و مقتدای آنان بوده اند، و این عقب ماندگی که اکنون مشاهده می شود و مملکت را تا بدین حد فقیر و مبتلا ساخته ناشی از عدم توجه و التفات اسلاف و گذشتگان به این امور بوده و میل بی جای آنها به مصنوعات خارجی باعث سرایت این مرض به سایر افراد مملکت گردیده و هستی و تجدید حیات و نوسازی ایران بستگی به این نکته مهم دارد.
5. بپرهیزید و بسیار بپرهیزید از اینکه بیگانگان در کار مملکت دخالت کنند و مراقبت کنید و بسیار مراقبت کنید تا فتنه سازی های آنان را از میان بردارید. زیرا سر منشأ کلیه بلاها و فساد از آن ناشی می شود و هیچ گونه اعتمادی هم آنان را نشاید، مگر در جلب دوستی پادشاهان و بزرگان آنها و محافظت تمام نسبت به مودتشان. و این قروضی که دامن گیر دولت، و بر گردن آنها بار گشته، نیست مگر به علت مداخله بی جان بیگانگان در امور مملکت و لذا بر رجال میهن دوست ایران که مملکت خود را دوست دارند لازم است که مردانی لایق را برای اداره سلطنت انتخاب نمایند.
6. کوشش کنید برای بسط عدالت و مساوات واقعی به صورتی که شخص شاه با ضعیف ترین افراد ملّت از لحاظ حقوق برابر باشند و احکام شرعی اسلامی بر جمیع افراد بدون استثناء حاکم باشد و هر گاه شخص شاه در این راه ثابت قدم باشد و در راه اجرای این تکلیف بکوشد مسلما معاندین سر شکسته خواهند شد و اساس عدالت مستحکم خواهد گردید، نه اینکه فقط این امر جنبه حرف و وهم به خود بگیرد.
7. باید نسبت به عموم رعیت محبت کرد، و برای جلب قلوبشان به آنان مهربانی نمود، و برا ی برطرف ساختن گرفتاری هایشان و دلشاد کردنشان کوشید تا مهر تو در دل هایشان نشیند.
8. سزاوار است به تاریخ مشاهیر پادشاهان جهان مراجعه، و آنرا مورد مطالعه قرار دهید تا ملاحضه نمائید که آنان چگونه برای نشر علوم و معارف دینی و مدنی همت گماردند تا اینکه روی این زمینه پایه استقلال مملکت خود را مستحکم داشتند و تاریخ را به بزرگواری اعمال و افعال خود روشن و مزین ساختند تا آنجا که به آنها ضرب المثل زده شد و مجسّمه هایشان برپا شد.
9. با مراجعه به تاریخ بر خاطر ملوکانه مکشوف می گردد که: پادشاهان ایران چه قبل از اسلام و چه بعد از آن هر یک از آنها عمر خود را در خوش گذرانی و پیروی از شهوات و لهو و لعب گذراندند و رجال مملکت هم از انان پیروی نمودند و نتیجه آن شد که مملکت ناتوان گردید و ملت خوار و زبون شد و ثروت ملی نفله و حال ملک پریشان گردید، و هر آینه یکی از آنان از شهوت رانی چشم می پوشید و هم خود را صرف ترقی و تعالی می نمود و لشکری آراسته برای مملکت مهیا می کرد و در اندک زمانی باعث پیشرفت و عظمت ملک و ملّت خود می گردید و بر سایر پادشاهان پیشی می گرفت. امیدوارم إن شاءالله تعالی که ذات ملوکانه از طریق اول دوری جویند که راهی فاسد و مردود است و بی گمان راه دوم را انتخاب کنند و آنرا نصیب العین خود قرار دهند تا نتایج نیک آنرا إن شاءالله به زودی به دست آورند.
10. انتظار داریم که حفظ مقام شامخ علم و بزرگداشت علماء عاملین و فقهاء مصلحین را همیشه وجهه و منظور نظر دهند که هر آینه خدای ناکرده کوتاهی در این امر مهم گردد ملک و ملّت را در معرض هلاکت و نیستی قرار خواهند داد و در این صورت برای همیشه انگشت ندامت و پشیمانی را به دندان خواهیم گرفت و پشیمانی را هم دیگر سودی نباشد.
داعی محمّد کاظم خراسانی
منبع: جمهوری اسلامی- سال سی وسوم- 28 آذر 90
