وارستگان و وابستگان
محبت، وابستگی می‏آورد.
محبت به خدا، دل را بسته او و خواسته پروردگار می‏سازد و حب غیر خدا، زاویه جدایی از خدا را پیوسته می‏افزاید ارزش انسان نیز از همین محبت‏ها و محبوب‏ها شناخته می‏شود. هم چنان که شناخت هر کس، از راه همنشین اوست، از راه محبوب هم می‏توان به خط محب و خصلت دوستدار پی برد.
خوشا آنان که اسیر عشق خدا و گرفتار کمند محبت اویند.
این دلبستگی، آدمی را از وابستگی‏های بسیاری رها می‏سازد. عشق آزادی بخش یعنی همین. قیمت هر کس با محبوب او به دست می‏آید.
کسی که وابسته به خدا باشد، از همه تعلقات دنیوی وارسته می‏شود.
گسستن قید و بندهای وابستگی به غیر خدا، دشوار است، اما بسیار کارساز است، انسان را آزاده می‏سازد، موانع حرکت طولی و عمقی و ارتفاعی را برطرف می‏سازد، سبکبال می‏کند، مثل شناگری که برای سرعت و سهولت شنا، جامه بیرون می‏آورد.
به قول آن که گفت:
در شط حادثات، برون آی از لباس - کاول برهنگی است که شرط شناوری است
این آزادی، ریشه در درون دارد، قید و بندهای آن هم درونی است. با این حساب، ای بسا آزاد که اسیر است و ای بسا اسیر که آزاده است.
تعلق گر نباشد خوش توان زیست. این همان راحتی و آسودگی در سایه زهد و پارسایی است که حضرت علی (علیه السلام) فرموده است: الراحه فی الزهد(32).
راحتی و آسایش در زهد و پارسایی است.
استادی سال‏ها پیش می‏گفت - به استناد حدیثی از امام علی (علیه السلام) - که: زهد نداشتن نیست، بلکه در بند داشته‏ها نبودن است!
پس ممکن است که یک ثروتمند، به خاطر نداشتن تعلق خاطر به داشته هایش، زاهد باشد و یک فقیر، به خاطر وابستگی به همان اندکی که دارد، از زهد فاصله داشته باشد.
امام راحل (قدس سره) چه زیبا با تمثیلی این حقیقت ناب را بیان فرمود:
ممکن است که یک کسی به یک تسبیحی آن قدر تعلق داشته باشد که یک کس دیگر به سلطنت آن را تعلق را ندارد!
در ادبیات ما، از سرور بسیار ستایش شده است، چون آزاده است. اما به هر حال پای در خاک دارد و ریشه در زمین.
از این رو شاعری چنین سروده است:
ای سرو پای بسته به آزادگی مناز - آزاده من که از همه عالم بریده‏ام
گسستن از همه و پیوستن به او، حریت آور است.(33) اگر خواجه عبدالله می‏گوید: دل به خلق مبند، که خسته گردی، دل به خدا بند که رسته گردی، گشودن چشم دل به همین افق روشن و زیباست.
آنان که وارسته‏اند، از آرزوهای دور و دراز دورند، کمتر غم و غصه می‏خورند، آرامش بیشتری دارند، برای حسابرسی دنیا و آخرت هم آماده ترند و چون پاکند، از حساب هم بی باکند.
خوشا وابستگان به حق و وارستگان از خویش.