دل
۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
إنَّ للهِ تعالى في الأرضِ أوانِيَ، ألا وهِي القُلوبُ، فَأحَبُّها إلَى اللهِ، أرَقُّها وأصفاها وأصلَبُها؛ أرقُّها للإخوانِ، وأصفاها مِن الذُّنوبِ، وأصلَبُها في ذاتِ اللهِ.۱
۰.همانا خداوند متعال در زمين ظرف‌هايى دارد. بدانيد كه آن ظرف‌ها، همان دل‌هايند. پس دوست داشتنى‌ترين دل‌ها نزد خداوند، نازك‌ترين و صاف‌ترين و سخت‌ترين آنهاست: نازك‌ترين آنها براى برادران و صاف‌ترين آنها از گناهان و سخت‌ترين آنها در راه خدا.
۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
إنَّ اللهَ تباركَ وتعالى لا يَنظُرُ إلى صُوَرِكُم ولا إلى أموالِكُم ولكنْ يَنظُرُ إلى قُلوبِكُم وأعمالِكُم.۲
۰.خداوند تبارك و تعالى، به چهره‌ها و دارايي‌هاى شما نمى‌نگرد، بلكه به دل‌ها و كرده‌های شما می‌نگرد.
۰.امام علی علیه السلام:إنَّ هذهِ القُلوبَ أوعِيَةٌ، فخَيرُها أوعاها.۳
۰.اين دل‌ها ظرف‌هايى است و بهترين آنها جاي‌گيرترين آنهاست.
۰.امام صادق علیه السلام:مَوضِعُ العَقلِ الدِّماغُ، والقَسوَةُ والرِّقَّةُ في القلبِ.۴
۰.جايگاه خرد، مغز است و قساوت و رقّت در دل است.
۰.امام صادق علیه السلام:إنَّ مَنزِلَةَ القلبِ مِن الجَسَدِ بمَنزِلَهِ الإمامِ مِن الناسِ.۵
۰.جايگاه دل نسبت به بدن، همچون جايگاه امام و پيشواست نسبت به مردم.
۰.امام صادق علیه السلام:
ـ في قولِهِ تعالى: «إلّا مَن أتَى اللهَ بِقَلبٍ سَليمٍ» ـ: القَلبُ السَّليمُ الذي يَلقَى رَبَّهُ، وليسَ فيهِ أحَدٌ سِواهُ، وكُلُّ قَلبٍ فيهِ شِركٌ أو شَكٌّ فهُو ساقِطٌ.۶
۰.ـ درباره آيه: «مگر كسى كه دلى سالم به سوى خدا بياورد» ـ فرمود: دل سالم، دلى است كه پروردگارش را ديدار كند در حالى كه احدى جز او در خود نداشته باشد و هر دلى كه در آن شرك يا شك باشد، منحطّ است.
۰.عيسى علیه السلام:
القُلوبُ ما لم تَخرِقْها الشَّهَواتُ ويُدَنِّسْها الطَّمَعُ ويُقْسِها النَّعيمُ فَسوفَ تَكونُ أوعيَةً للحِكمَةِ.۷
۰.دل‌ها بزودى ظرف‌هاى حكمت خواهند شد، اگر شهوت‌ها آنها را از هم ندرند و طمع، آلوده‌شان نسازد و نعمت، آنها را سخت نگرداند.
۰.امام علی علیه السلام:لا يَسلَمُ لكَ قَلبُكَ حتّى تُحِبَّ للمُؤمنينَ ما تُحِبُّ لنفسِكَ.۸
۰.دلت براى تو سالم نخواهد شد، مگر آن گاه كه براى مؤمنان همان پسندى كه براى خود مى‌پسندى.
۰.امام باقر علیه السلام:لا عِلمَ كَطَلَبِ السَّلامَةِ،ولا سَلامَةَ كسَلامَةِ القَلبِ.۹
۰.هيچ دانشى چون سلامت جويى نيست و هيچ سلامتى چون سلامت دل نيست.
۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
لولا أنَّ الشَّياطينَ يَحومُونَ على قُلوبِ بَني آدَمَ لَنَظَرُوا إلَى المَلَكوتِ.۱۰
۰.اگر نبود اين كه شيطان‌ها برگرد دل‌هاى آدميان مى‌گردند، هر آينه انسان‌ها ملكوت را مى‌ديدند.
۱.۱. كنز العمّال: ۱۲۲۵
۲.۲. الأمالي للطوسي:۵۳۶/۱۱۶۲
۳.۳. نهج البلاغة: الحكمة ۱۴۷
۴.۴. تحف العقول: ۳۷۱
۵.۵. علل الشرائع: ۱۰۹/ ۸
۶.۶. الكافي: ۲ / ۱۶ /۵
۷.۷. تحف العقول: ۵۰۴
۸.۸. بحار الأنوار: ۷۸ / ۸ /۶۴
۹.۹. بحارالأنوار: ۷۸ / ۱۶۴ /۱
۱۰.۱۰. بحار الأنوار: ۷۰ / ۵۹ /۳۹
