مراقبت
۰.امام علی علیه السلام:
اِعلَمُوا عِبادَاللهِ أَنَّ علَيكُم رَصَدامِن أنفُسِكُم، وعُيُونا من جَوارِحِكُم، وحُفَّاظَ صِدْقٍ يَحفَظُونَ أعمالَكُم، وعَدَدَ أنفاسِكم، لا تَستُرُكُم مِنهُم ظُلمَةُ لَيلٍ داجٍ، ولا يُكِنُّكُم مِنهُم بابٌ ذو رِتاجٍ.۱
۰.بدانيد اى بندگان خدا كه ديده بانانى از وجود شما و جاسوسانى از اعضاى بدن شما و نگهبانان صادقى بر شما گماشته شده‌اند كه اعمال شما و شمار نَفَس‌هايتان را ثبت می‌كنند. نه سياهى شب تار [اعمال] شما را از ديد آنها پوشيده مى‌دارد و نه دروازه محكم و بسته، شما را از آنان مخفى مى‌كند.
۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
كان فيها [أي صُحُفِ إبراهيم علیه السلام]...: على العاقِلِ ما لَم يَكُن مَغلوبا على عَقلِهِ أن يكونَ لَهُ ساعاتٌ: ساعَةٌ يُناجِي فيها رَبَّهُ عز و جل، وساعَةٌ يُحاسِبُ نَفسَهُ، وساعَةٌ يَتَفَكَّرُ فيما صَنَعَ اللهُ عز و جل إلَيهِ، وساعَةٌ يَخلُو فيها بِحَظِّ نفسِهِ مِنَ الحَلالِ؛ فإنّ هذهِ الساعَةَ عَونٌ لِتلكَ الساعاتِ واستِجمامٌ للقُلوبِ وتَوزِيعٌ لها.۲
۰.در صحف ابراهيم آمده است كه: خردمند، مادام كه خِردش از او گرفته نشده، بايد ساعاتى را براى خود در نظر گيرد؛ زمانى براى مناجات با پروردگارش عز و جل، و زمانى براى محاسبه نفس، و زمانى براى انديشيدن در آنچه كه خداوند عز و جل به وى ارزانى داشته است و زمانى براى كامجويى خود از راه حلال؛ زيرا اين زمان كمكى است به آن سه زمان ديگر و مايه آسودگى و رفع خستگى دل‌ها.
۰.امام علی علیه السلام:
اِجعَلْ مِن نفسِكَ على نفسِكَ رَقيبا، واجعَلْ لِاخِرَتِكَ مِن دُنياك نَصيبا.۳
۰.از خود مراقبى بر خود بگمار، و از دنياى خويش براى آخرتت بهره‌ای برگير.
۰.امام علی علیه السلام:
يَنبَغِي أن يكونَ الرجُلُ مُهَيمِنا عَلى نَفسِهِ، مُراقِبا قَلبَهُ حافِظا لِسانَهُ.۴
۰.سزاوار است كه آدمى نگهبان نفس خود و مراقب دل و نگهدار زبان خويش باشد.
۰.امام علی علیه السلام:
رَحِمَ اللهُ امرَأً (عَبدا) سَمِعَ حُكْمافَوَعى، ودُعِيَ إلى رَشادٍ فَدَنا، وأخَذَ بِحُجْزَةِ هادٍ فَنَجا، راقَبَ رَبَّهُ، وخافَ ذَنبَهُ.۵
۰.خدا رحمت كند كسى (بنده‌ای) را كه سخن حكيمانه‌ای بشنود و پذيرايش شود، و به راه راست فرا خوانده شود پس به آن نزديك گردد و كمربند راهنمايى را بگيرد و نجات يابد، پروردگارش را در نظر داشته باشد و از گناه خويش بترسد.
۰.امام علی علیه السلام:
على العاقِلِ أن يُحصِيَ على نفسِهِ مَساوِيَهافي الدِّينِ والرَأيِ والأخلاقِ والأدَبِ، فَيَجمَعَ ذلكَ في صَدرِهِ أو في كتابٍ ويَعمَلَ في إزالَتِها.۶
۰.بر خردمند است كه بدي‌هاىِ دينى و فكرى و اخلاقى و تربيتى خود را شماره كند و آنها را در سينه خويش يا به صورت نوشته گرد آورد و در از بين بردن آنها بكوشد.
۰.امام صادق علیه السلام:
كانَ فيما وَعَظَ اللهُ تَبارَكَ و تَعالى بهِ عيسَى بنَ مريمَ علیه السلام أن قالَ له:... يا عيسى، كُنْ حَيثُما كُنتَ مُراقِبا لي.۷
۰.از موعظه‌های خداى تبارك و تعالى به عيسى بن مريم علیه السلام اين بود: اى عيسى! هرجا هستى مرا در نظر داشته باش.
۰.امام صادق علیه السلام:
مَنِ اعتَدَلَ يَوماهُ فهُو مَغبونٌ، ومَن كانَ في غَدِهِ شَرّا مِن يَومِهِ فهُو مَفتونٌ، ومَن لَم يَتَفَقَّدِ النُقصانَ في نفسِهِ دام نَقصُهُ، ومَن دامَ نَقصُهُ فالمَوتُ خَيرٌ لَهُ.۸
۰.هر كه دو روزش يكنواخت باشد مغبون است و هر كه فردايش بدتر از امروزش باشد فريب خورده است و هر كه كاستي‌هاى خود را جستجو نكند پيوسته در كاستى ماند و هر كه كاستى‌اش بپايد مرگ برايش بهتر است.
۰.امام کاظم علیه السلام:
لَيسَ مِنّا مَن لَم يُحاسِبْ نفسَهُ في كُلِّ يَومٍ، فَإن عَمِلَ حَسَنا استَزادَ اللهَ، وإن عَمِلَ سَيِّئا استَغفَرَ اللهَ مِنهُ وتابَ إلَيهِ.۹
۰.از ما نيست كسى كه هر روز به حساب نفس خود رسيدگى نكند. اگر كار خوبى كرده باشد از خداوند فزون‌تر بخواهد و اگر كار بدى كرده باشد از خداوند آمرزش بخواهد و به درگاه او توبه كند.
۰.امام علی علیه السلام:
ـ في دعاءٍ عَلَّمَهُ لِكُميلٍ ـ: فَأسألُكَ بالقُدرَةِ التي قَدَّرتَها... أن تَهَبَ لي في هذهِ اللَّيلةِ و في هذِهِ الساعةِ كُلَّ جُرمٍ أجرَمتُهُ... و كُلَّ سَيِّئَةٍ أمَرتَ بإثباتِها الكِرامَ الكاتِبِينَ، الذين وَكَّلتَهُم بحِفظِ ما يكونُ مِنّي، و جَعَلتَهُم شُهُودا عَلَيَّ مَع جَوارِحِي، و كُنتَ أنتَ الرَّقيبَ عَلَيَّ مِن وَرائهِم، و الشاهِدَ لِما خَفِيَ عَنهُم.۱۰
۰.ـ در دعايى كه به كميل تعليم داد ـ فرمود: به آن قدرتى كه مقدّر كرده‌ای... از تو مسئلت دارم كه هر جرمى را كه تا اين شب و اين لحظه مرتكب شده‌ام بر من ببخشايى... و نيز هر گناهى را كه به كرام الكاتبين (آن نويسندگان بزرگوار) فرموده‌ای آن را ثبت كنند و آنها را به حفظ اعمال من گماشته‌ای و همراه جوارح من، شاهد بر من قرارشان داده‌ای و در وراى همه آنها، تو خود نيز ناظر بر من و شاهد آنچه از نگاه آنها مخفى مانده، بوده‌ای.
۱.۱. نهج البلاغة: الخطبة ۱۵۷
۲.۲. الخصال: ۵۲۵ / ۱۳
۳.۳. غرر الحكم: ۲۴۲۹
۴.۴. غرر الحكم: ۱۰۹۴۷
۵.۵. نهج البلاغة: الخطبة ۷۶
۶.۶. بحار الأنوار: ۷۸ / ۶ /۵۸
۷.۷.بحارالأنوار:۱۴/۲۸۹و ۲۹۳/۱۴
۸.۸. بحارالأنوار: ۷۸/۲۷۷/۱۱۳
۹.۹. الكافي: ۲ / ۴۵۳ /۲
۱۰.۱۰. الإقبال: ۳ / ۳۳۶
