پيشگفتار
جوانى بهار عمر، جوانان جان جامعه، نوجوانان جوانه هاى سبز حيات، و نمونه هاى ناب تلاش و نشاط شمرده مى شوند.
اگر وقت طلاست، اوقات جوانى كيمياست و اگر عمر، روزى بيش نيست جوانى صبح سبز و پگاه پاك آن روز است. جوانان امروز، رهبران فردا و آيينه آينده ها مى باشند و اگر بخواهيم آينده هر جامعه اى را ارزيابى و پيش بينى كنيم، بايد جوانان و نوجوانان آن جامعه را در نظر داشته و فردا را با فكرو فرهنگ آنها بسنجيم و در رابطه با هر فرد هم، قضيّه از همين قرار است زيرا كه «سالى كه نكوست از بهارش پيداست».
اكنون كه استكبار جهانى، بيشتر از هميشه و بدتر از گذشته هر روز توطئه اى تازه و هر ساعت دسيسه اى ديگر مى چيند تا با شكار كردن جوانان جوامع بيدار، مخصوصا جوانانِ جامعه اسلامى كه بحق جوانمردان تاريخ معاصر محسوب مى شوند، آينه آينده را پيشاپيش شكسته و فرهنگ فردا را مرده و جامعه شيعى را كه مردستانى است شگفت آور، به گورستانى ساكن و ساكت بدل كند، مسؤوليت همه بيدار دلان و دور انديشان، بويژه جان (جوانان ونوجوانان) پيش از همه و بيش از همگان است. اگر امروز دير بجنبيم. فردا خيلى دير خواهد بود و جبرانش محال هم نباشد بسيار جان فرسا و كمر شكن خواهد شد.
علاج واقعه قبل از وقوع بايد كرد
بلا نديده دعا را شروع بايد كرد ما در اين دفتر برآنيم تا مسأله حساسّ و حياتى فوق را از زبان نور ناب و بيان بلاغت، از سخنان حضرت محمّد صلي الله عليه و آله وسلمو خاندان پاك او ترجمه كرده و بهاران حيات (نوجوانان و جوانان)را از كلام ملكوتى پيامبر اسلام و ديگر پيشوايان پاك بشنويم و چه راهى بهتر و كدام مسيرى مطمئن تر از اين مى تواند باشد؟ تنها برگزيدگان خدا وامامان معصوم اند كه نور ناب و خير خالص شمرده مى شوند. و حرفشان از هر نظر حرف حساب و بيانشان نور ناب مى باشد.
بارى در اين جزوه چهل حديث از سخنان سراسر صداقت و صميميّت برگزيدگان خدا را برگزيديم، بدان اميد كه توانسته باشيم از پيروان پاك آن پيشوايان الهى بوده، در مسير كمال قدم برداريم.
من اللّه التوفيق و عليه التكلان
محمّد صحتى سردرودى
فرشـته جـوانـان
۱ قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: إنَّ لِلّهِ مَلَكاً يَنْزِلُ فىِ كُلِّ لَيْلَةٍ وَيُنادِى: يا أَبْناءَ العِشرينَ! جِدّوُا وَاجْتَهِدُوا! [مستدرك الوسائل (سه جلدى)، محدث نورى، ج 2، ص 353]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: خدا را فرشته اى است كه هر شب از عرش فرود آيد و ندا در دهد: اى بيست ساله ها! جدّ و جهد كنيد و تلاش بورزيد!
دل جوان نازك و حساس است
۲ قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: اُوصيكُمْ بِالشُّبّانِ خَيْرا فَإنَّهُمْ أَرَقُّ أَفْئِدَةً، إِنَّ اللّه َ بَعَثَـنى بَشـيرا وَ نـَذيـرا فَحالَفَنِى الشُّبّانُ وَخالَفَنِى الشُّيُوخُ. [سفينة البحار، ج 2 ص 176]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: سفارش مى كنم شما را كه با جوانان بخوبى و نيكى رفتار كنيد، چرا كه آنان نازك دل ترند، خداوند مرا به پيامبرى برانگيخت، اين جوانان بودند كه به من گرويدند و يارى ام كردند؛ اما بزرگسالان به مخالفت با من برخاستند.
پاداش ۷۲ صـدّيـق
۳ قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: يـا أَبـاذَر! ما مِنْ شابٍّ يَدَعُ لِلّهِ الدُّنْيا وَلَهْوَها وَأَهـْرَمَ شـَبابَهُ فى طاعـَةِ اللّه ِ إِلاّ أَعْطاهُ اللّه ُ أَجْرَ إِثْنَيْنِ وَسَبْعينَ صِدّيقا. [ميزان الحكمه، ج 5، ص 9، به نقل از بحارالانوار، ج 77 ص 84]
رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: اى اباذر! هيچ جوانى بخاطر خدا از دنيا و سرگرميهاى آن رونگرداند و جوانى خويش را در طاعت خدا پير نكند، مگر اين كه خداوند پاداش ۷۲ صدّيق را به او عطا فرمايد. (صدّيق: بسيار راستگو و كسى كه سخن خود را با كردارش تصديق كند.)
نزد خدا از همه محبوب‌تر…
۴ قـالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: ما مِنْ شَى ءٍ أَحَبُّ إِلَى اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ شـابٍّ تـائِـبٍ. [مشكاة الانوار، ص 171.]
حضرت رسول صلي الله عليه و آله فرمود: هيـچ چـيزى پيش خـدا محـبوب تر و دوست داشتنى تر از جوان توبه كار نيست.
جـــوان و ازداوج
۵ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: ما مِنْ شابٍّ تَزَوَّجَ فىحَداثَةِ سِنِّهِ إِلاّعَجَّ شَيْطانُهُ: ياوَيْلَه، ياوَيْلَه! عَصَمَ مِنّى ثُلْثَىْ دينِهِ، فَلْيَتَّقِ اللّه َ الْعَبْدُ فىِ الثُلْثِ الباقى. [بحار الانوار، ج 103، ص 221]
رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: هيچ جوانى در ابتداى جوانى ازدواج نمى كند، مگر اينكه با اين كار نيك خود، ناله ابليس را در آورد، چنانچه فرياد كشد: واى بر من، واى بر من! اين جوان دو سوّم دين خود را از گزند من در امان داشت و خود را بيمه كرد. بعد پيامبر صلي الله عليه و آله اضافه كرده مى فرمايد: پس لازم است در ثلث باقى مانده، خويشتن دار باشد و پارسا.
مثـل پيـامبـران
۷ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: فَضْلُ الشّابِّ اْلعابِدِ الَّذى تَعَبَّدَ فِى صَباهُ عَلَى الشَّيخِ الَّذى تَعَبَّدَ بَعْدَ ما كبُرَتْ سِنُّهُ كَفَضْلِ اْلمُرْسَلينَ عَلى سائِرِ النّاسِ. [ميزان الحكمه ج 5، ص 9]
رسول اكرم صلي الله عليه و آله مى فرمايد: برترى جوانى كه در جوانى خدا را عبادت مى كند بر پيرى كه پس از پير شدن به عبادت مى پردازد، مانند برترى پيامبران الهى نسبت به ديگران است.
در جوانى پاك بودن شيوه پيغمبرى است
ورنه هر گبرى به پيرى مى شود پرهيزكار
نمـاز و نجات جوانان
۸ رُوىَ: أَنَّ فَتىً مِنَ اْلأَنْصارِكانَ يُصَلِّى الصَّلاةَ مَعَ رَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله وَيَرْتَـكِبُ الفَواحِـشَ. فَوُصِـفَ ذلِكَ لِرَسُـولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آلهفَقـالَ: إِنَّ صـَلاتَهُ تَنْهاهُ يَوْما ما فـَلَمْ يـَلْبَثْ أَنْ تـابَ. [بحار الانوار ج 82، ص 198.]
روايت شده: جوانى از انصار نماز جماعت را با پيامبر خدا صلي الله عليه و آله مى خواند و كارهاى زشت را نيز مرتكب مى شد. به حضرت رسول صلي الله عليه و آله خبر دادند. حضرت فرمود: بالاخره نمازش روزى او را نجات داده و از كارهاى زشت بازش مى دارد. پس مدتى نگذشت كه آن جوان توبه كرد.
فرصتـهاى گرانبها
۹ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: بادِرْ بِأَرْبَعٍ قَبْلَ أَرْبَعٍ: شـَبابِـكَ قَبْلَ هِرَمِكَ وَصِحَّتِكَ قَبْلَ سُقْمِكَ وَغِـنـاكَ قَبْلَ فـَقـْرِكَ وَحَياتِـكَ قَبْلَ مَماتِكَ. [خصال صدوق قدس سره، ج1، ص 238، ح 85]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: به سوى چهار چيز، پيش از چهار چيز، بشتاب و آنها را از دست مده:
۱ ـ جوانى خويش را پيش از پيرى.
۲ ـ صحت و عافيت خود را پيش از آن كه به بيمارى گرفتار آيى.
۳ ـ امكانات و دارايى خويش را قبل از آن كه فقير و نادار شوى.
۴ ـ زندگانى و حيات خود را پيش از مرگ.
نوجـوان نمـونه
۱۰ قالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: إِنَّ أَحَبَّ اْلخَـلائِقِ إِلَى اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ شابٌّ حَدَثُ السِّنِّ فى صُوْرَةٍ حَسَنَهٍ جـَعَلَ شـَبابـَهُ وَجـَمالَهُ لِلّهِ وَطاعـَتِهِ، ذالِكَ الَّذى يُباهى بِهِ الرَّحْمنُ مَلائِكَتَهُ، يَقـُـولُ: هـذا عـَبْدى حـَقّـا. [ميزان الحكمه ج 5 ص 9.]
حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله مى فرمايد: دوست داشتنى ترين مخلوقات پيش خداوند متعال نوجوانى است زيبارو، كه جوانى و جمال خويش را، براى خدا و در طاعت خدا قرار دهد. خداوند به چنين نوجوانى بر فرشتگان مى بالد ومى فرمايد: حقا كه اين نوجوان بنده من است.
آموزش در جـوانى
۱۱ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: مَنْ تَعـَلَّـمَ فى شـَبابِهِ كانَ بِمَنْزِلَةِ الرَّسْمِ فِىِ الْحَجَرِ، مـَنْ تـَعـَلَّمَ وَهـُوَ كَبـيرٌ كانَ بِمَنْزِلَةِ الْكِتابِ عَلى وَجْهِ الْماءِ. [بحارالانوار، ج1، ص 222.]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هر كس در جـوانى به دانش انـدوزى بـپردازد، مثـل اين است كه در سنگ چـيزى نوشـته شود (ديگر فراموش نمى كند) و كـسى كـه در بــزرگى (پـيرى) دانـش آمـوزد، مثل اين اسـت كه در روى آب چـيزى نوشـته شود. (زود از بين رفته و فراموش مى شود).
جـوانان و حُسن خلق
۱۲ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: شابٌّ سَخِىُّ حَسَنُ الْخُلْقِ أَحَبُّ إِلَى اللّه ِ تَعالى مِنْ شَيْخٍ بَخيلٍ عابِدٍ سَيِّى ءِ اْلخُلْقِ. [ميزان الحكمه، ج 4، ص 421.]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: جوان كريم و خوش خلق، پيش خداوند سبحان محبوب تر است از پير عابدى كه بخيل و بداخلاق باشد.
اهمـيت جـوانى
۱۳ قالَ رَسُـولُ اللّه صلي الله عليه و آله: لاتَزُولُ قَدَمُ عَبْدٍ يَوْمَ اْلقِيامَةِ حَتّى يُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعٍ: عَنْ عُمْرِهِ فيـما أَفْناهُ وَعَنْ شَبابِهِ فيـما أَبـْلاهُ وَعَنْ مالِهِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَهُ وَفيما أَنْفَقَهُ وَعَنْ حُبـِّنا أَهْلَ الْبَيْتِ. [خصال صدوق قدس سره، ج1، ص 253، حديث 125.]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: روز قيامت هيچ كس قدم از قدم بر نمى دارد مگر اينكه درباره چهار چيز از او پرسيده شود:
۱ ـ از عمرش كه در چه راهى گذراند.
۲ ـ از جوانى اش كه چگونه و در چه راهى سپرى كرد.
۳ ـ از مال و ثروتش كه از كجا به دست آورد و در چه راهى مصرف كرد. ۴ ـ و از محبت ما خاندان.
جـوان خـداپسند
۱۴ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: إِنَّ اللّه َ يُحِـبُّ الشّـابَّ الَّذى يُفْنى شَبابَهُ فى طاعَهِ اللّه ِ. [ميزان الحكمة، ج 5، ص 9]
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: خـداوند جـوانى را دوسـت مى دارد كـه جوانى خود را در طاعت خدا به سر كند.
وقــار و متـانت
۱۵ قالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: خَيْرُ شَبابِكُمْ مَنْ تَشَبَّهَ بِكُهُولِكُمْ، وَشَرُّ كُهُولِكُمْ مَنْ تَشَبَّهَ بِشَبابِكُمْ. [مشكاه الانوار، ص180.]
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود: بهترين جوانان شما آنانند كه رفتارشان مثل رفتار پيرمردان، پخته و سنجيده باشد و بدترين پيران، كسانى اند كه چون جوانان شما رفتار كنند.
هر چه كنى به خود كنى
۱۶ قالَ رَسُـولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: مـا أَكْرَمَ شـابٌّ شـَيْخا لِسِنِّهِ إِلاّ قَيَّضَ اللّه ُ لَهُ عِنْدَ كِبَرِ سِنِّهِ مَنْ يُكْرِمُهُ. [مشكاة الانوار، ص 168.]
حضرت محمد صلي الله عليه و آله فرمود: هيچ جوانى پيرى را به خاطر پيرى او احترام نمى كند مگر اين كه خدا كسى را از پيش آماده مى كند تا آن جوان را هنگام پيرى گرامى دارد و احترام كند.
ديـوانه كيست؟
۱۷ مَرَّ بِرَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله رَجُلٌ وَهُوَ فى أَصْحابِهِ فَقالَ بَعْضُ الْقَوْم: مَجْنُونٌ، فَقالَ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آله: بَلْ هذا رَجُلٌ مُصابٌ، إِنَّمَا الْمَجْنُونُ عَبْدٌ أَوْ أَمَةٌ أَبلَيا شَبابَهُما فى غَيْرِ طاعَةِ اللّه ِ. [مشكاة الانوار، ص 169.]
رسول خدا صلي الله عليه و آله در ميان يارانش بود كه مردى از پيش او گذشت. بعضى گفتند: ديوانه است. پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: بلكه او مريض و بيمار است، ديوانه آن مرد و زنى است كه جوانى خويش را در غير فرمانبردارى خدا هدر داده باشند.
يك اصـل تربيـتى
۱۸ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: أَلْوَلَدُ سَيِّدٌ سَبْعَ سِنينَ وَعَبْدٌ سَبْعَ سِنينَ وَ وَزيـرٌ سَبْعَ سِنينَ. [وسائل الشيعه، ج 15، ص 195؛ مكارم الاخلاق، ص 115.]
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله مى فرمايد: فرزند در هفت سال اوّل، سيد و سرور است، در هفت سال دوّم مطيع و فرمانبردار، و در هفت سال سوّم وزير و مشاور است.
برخورد با مشكلات در خردسالى
۱۹ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: يُسْتَحَّبُ غَرامَةُ الْغُلامِ فِى صِغَرِهِ لِيـَكُونَ حـَليما فِى كِبـَرِهِ. [بحارالانوار، ج 14، ص 379؛ وسائل الشيعه، ج 15، ص 198]
پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: خوب است كه طفل در خردسالى و نوجوانى باسختى و مشكلات اجتناب ناپذيرِ حيات كه غرامت زندگى است روبرو شود، تا در جوانى و بزرگسالى، خويشتن دار و صبور باشد.
جـوانى و عـافيت
۲۰ قالَ عَـلِىٌّ عليه السلام: شَيْئانِ لايَعْرِفُ فَضْلَهُما إِلاّ مَنْ فَقَدَهُما: أَلشـَّبـابُ وَاْلعـافِـيَةُ. [غررالحكم، ج1، ص 449.]
على عليه السلام مى فرمايد: دو چيز است كه تنها كسى كه آن دو را از دست داده، قدر و قيمتش را مى داند:
۱ ـ جــوانى
۲ ـ سـلامتى
آداب ورسوم و فرزندان
۲۱ قالَ عَـلِىٌّ عليه السلام: لاتُقَسِّـرُوا أَوْلادَ كُمْ عَـلى آدابِكُمْ، فَإِنَّهُمْ مَخْلُوقُونَ لِزَمانٍ غَيْرِزَمانِكُمْ. [شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 20، ص 267.]
اميرالمؤمنين على عليه السلام فرمود: آداب و رسوم خويش را به فرزندانتان تحميل نكنيد، زيرا آنان براى زمانى، غير از زمان شما آفريده شده اند.
جوانان را با دانش بار بياوريد
۲۲ قالَ أَميرُالمُؤْمِنين عليه السلام: عَلِّمُوا صِبْيانَكُمْ ما يَنْفـَعُهُمْ بِهِ لايَغْلِبُ عَلَيْهِمُ اْلمُرْجِئَةُ بِرَأْيِها. [بحارالانوار، ج2، ص 18، ح 39.]
على عليه السلام فرمود: كودكانتان را چيزى بياموزيد كه برايشان سودمند باشد، پيش از آنكه مرجئه (يكى از گروههاى منحرف) افكار خود را بر آن القاء كنند.
نوجوانان و انتخاب رشته
۲۳ قالَ عَـلِىٌّ عليه السلام: أَوْلَى اْلأشْـياءِ أَنْ يَتـَعَلَّمـَها الأَحـْداثُ، الأَشْياءُ الَّتى إِذا صارُوا رِجالاً إِحْتاجُوا إِلَيْها. [شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 20، ص 333.]
حضرت على عليه السلامفرمود: سزاوارترين علوم و دانشها كه نوجوانان بايد فراگيرند، چيزهايى است كه وقتى بزرگ و مرد شدند به آنها نياز خواهند داشت. (نوجوانان بايد دورانديش باشند تا بتوانند فرداها را نيز بخوبى ببينند).
نوجـوان و صافى دل
۲۴ قالَ عَـلِىٌّ عليه السلام: إِنَّما قَلْبُ الْحَدَثِ كَاْلأَرْضِ الْخالِيَةِ مَهْما أُلْقِىَ فيها مِنْ كُلِّ شَى ءٍ قَبِلَتْهُ. [نهج البلاغه، نامه 31.]
اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: دل نوجوان به زمين آماده و پاكى مى ماند، كـه هـر بـذرى را در آن بپـاشـند، هـمان را قـبول خـواهـد كرد.
وصيّـت به جـوانان
۲۵ قالَ عَـلِىٌّ عليه السلام: يـا مَعْـشَرَ الْفِـتْيـانِ حَصِّنُوا أَعْراضَكُمْ بِالاَْدَبِ وَ دينَكُمْ بِالْعِلْمِ. [تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 133.]
على عليه السلام فرمود: اى گـروه جــوانـان! آبرو و شرف خويش را با ادب و دين خـود را با دانش حفظ كنـيد.
شش چيز زيبا و زيباتر
۲۶ قالَ عَـلِىٌّ عليه السلام: سِتـَّةُ أَشْياءَ حَسَنٌ وَلكِنَّها مِنْ سِتـَّةٍ أَحْسَنُ: ۱ ـ العـَـدْلُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الاُْمـَراءِ أَحْسَنُ. ۲ ـ الصَّبـْرُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الْفـُـقَراء أَحْسَنُ. ۳ ـ وَالْوَرَعُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الْعُـلَماءِ أَحْسَنُ. ۴ ـ وَالسَّخاءُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الاَْغْنِياءِ أَحْسَنُ. ۵ ـ وَالتـَّوْبَةُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ الشَّبابِ أَحْسَنُ. ۶ ـ وَالْحَياءُ حَسَنٌ وَهُوَ مِنَ النِّساءِ أَحْسَنُ. [زبدة الاحاديث، ج2، ص 127.]
حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد: شش چيز نيكوست، ولى از شش كس نيكوتر است:
۱ - عدل و داد نيكوست، ولى از زمامداران و اميران نيكوتر است.
۲ ـ صبر و بردبارى نيكوست، امّا از فقرا نيكوتر است.
۳ ـ پارسايى و تقوا نيكوست، امّا از علما و دانشمندان نيكوتر است.
۴ ـ سخاوت و بخشش نيكوست، ولى از ثروتمندان نيكوتر است.
۵ ـ توبه و به سوى خدا برگشتن نيكو و زيباست، امّا از جوانان زيباتر است.
۶ ـ حيا وعفت، نيكوست، ولى از زنان نيكوتر است.
جوانى چه‌قدر به پيرى نزديك است!
۲۷ قالَ عَـلِىٌّ عليه السلام: ما أَقْرَبَ الدُّنْيا مِنَ الذَّهابِ وَالشـَّيْبَ مِنَ الشَّـبـابِ وَالشَّـكَّ مِنَ الاِْرْتيابِ. [غررالحكم، ص 754]
على عليه السلام فرمود: چه قدر نزديك است دنيا به رفتن
و چه قدر نزديك است پيرى به جوانى
و چه قدر نزديك است شـكّ به بدگـمانى.
سرمسـت جــوانى
۲۸ قالَ عَـلِىٌّ عليه السلام: أَصْنافُ السُّـكْرِ أَرْبَعَةٌ: سُكْرُ الشـَّبـابِ وَسُكْرُ الْمالِ وَسُكْرُ النَّوْمِ وَسُكْرُ الْمُلْكِ. [تحف العقول، ص 126.]
حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: مستى چهار قسم است:
۱ ـ مستى جـوانى
۲ ـ مستى ثــروت
۳ ـ مستى خـواب
۴ ـ مستى رياست.
قـرآن و جــوانى
۲۹ قـالَ الصّـادِقُ عليه السلام: مَنْ قَرَءَ الْقُرآنَ وَهُوَ شابٌّ مُؤْمِنٌ إِخْتـَلَطَ الْقُـرْآنُ بِلَحْمِهِ وَدَمِهِ … [اصول كافى، ج 4، ص 414، ح 4]
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: جوان مؤمنى كه به قرآئت قرآن مى پردازد، قــرآن با گوشت و خـونش در مى آمـيزد.
جـوانان و دين شناسى
۳۰ قـالَ الصّـادِقُ عليه السلام: لَوْ أُتيتُ بِشابٍّ مِنْ شَبابِ الشّيعَةِ لايَتَفَقَّهُ لاََ?َّبـْتـُهُ. [تحف العقول، ص 302.]
امام صادق عليه السلام فرمود: اگر جوانى از جوانان شيعه را نزد من آورند كـه ديــن را نـمى شـناسـد، او را تأديب و تنبيه خواهم كرد.
نوجـوانان را دريابيد!
۳۱ عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ عليهماالسلام قالَ: بـادِرُوا أَحْداثـَكُمْ بِالْحَـديثِ، قَبْلَ أَنْ تَسْبِقَكُمْ إِلَيْهِمُ الْمُرْجِئَةُ. [محاسن برقى، ص 605.]
امام صادق عليه السلام به شيعيان توصيه مى كند: نوجوانان را دريابيد و به آنان حديث و دين بيامـوزيد، پيش از آن كه مرجـئه (گروهى منحرف) بـر شما پيشدستى كرده و جوانان را بربايند.
نوجوانان و دلهاى حق‌پذير
۳۲ قـالَ الصّـادِقُ عليه السلام: عـَلَـيْكَ بِالْأَحـْداثِ، فَإنَّهُمْ أَسْرَعُ إلى كُلِّ خَيْرٍ … [وافى، ج1، جزء2، ص 210.]
امام صادق عليه السلام فرمود: نـوجـوانـان را دريـاب، نوجـوانان زودتر به كارهاى خير روى مى آورنـد.
جوانان و جهالت؛ هرگز!
۳۳ قـالَ الصّـادِقُ عليه السلام: لَسْتُ اُحِبُّ أَنْ أَرى الشّابَّ مِنْكُمْ إِلاّ غادِيا فى حالَيْنِ: إِمّا عالِما أَوْ مُتَعَلِّما، فإِنْ لَمْ يَفْعَلْ فَرَّطَ، فَإنْ فَرَّطَ ضَيَّعَ فَإِنْ ضَيَّعَ أَثِمَ، وَإِنْ أَثِمَ سَكَنَ النّارَ، وَ الَّذى بَعَثَ مُحَمَّدا بِالْحَقِّ. [الحياة، ج 1، ص 41؛ بحارالانوار، ج 1، ص 170.]
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: دوست ندارم يكى از شما جوانان را ببينم مگر در دو حال: يا در حال دانشمندى و دانش پرورى و يا در حال يادگيرى و دانش اندوزى. اگر جوان چنين نكند كوتاهى كرده و جوانى خويش را تباه ساخته و اگر بهاران عمر خويش را تباه كند، به خطا رفته و چنين جوانى در دوزخ خواهد بود، قسم به خدايى كه محمد صلي الله عليه و آلهرا به حق مبعوث كرده است.
جـــوان و ادب
۳۴ عَنِ الصّـادِقُ عليه السلام عَن آبائِهِ عليهم السلام، قـالَ: جاءَ رَجُلانِ إِلَى النَّبىِّ، شَيْخٌ وَ شابٌّ، فَتَكَلَّمَ الشّابُّ قَبْلَ الشَّيْخِ، فقالَ النَّبِىُّ صلي الله عليه و آله: أَلْكَبيرَ، أَلْكَبيرَ. [مشكاة الانوار، ص 168.]
امام صادق عليه السلام از پدارن خود نقل مى كند كه: روزى دو نفر كه يكى پير و ديگرى جوان بود، خدمت رسول اكرم صلي الله عليه و آله مُشرّف شدند، جوان قبل از پيرمرد شروع به سخن كرد. حضرت رسول صلي الله عليه و آله فرمود: بزرگ، بزرگ.
جـوانمــرد كيست؟
۳۵ عَن سُلَيمانَ بنِ جَعْفَرِ الهُذَلىّ، قالَ: قالَ لى جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ (الصّادِق) عليه السلام: يَا سُلَيمان! مَنْ هوَ الْفَتى؟ فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِداكَ! أَلْفَتى عِنْدَنا الشَّابُّ. قال عليه السلام لى: أَما عَلِمْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْكَهْفِ كانُوا كُلُّهُمْ كُهُولاً فَسَمّـا هُمُ اللّه ُ «فِتْيَةً» بِإيمانِهِمْ؟ يـا سُـلَيمان! مَنْ آمَنَ بِاللّه ِ وَاتَّقى فَهُوَ الْفَتى. [تفسير البرهان، علامه بحرانى، ج 2، ص 456، حديث 11.]
سليمان بن جعفر هُذَلى[ ـ از اصحاب امام صادق عليه السلام.] مى گويد: امام صادق عليه السلام به من فرمود: اى سليمان! فتى و جوانمرد كيست؟ عرض كردم قربانت گردم! جوانمرد پيش ما همان جوان است. حضرت فرمود: مگر نمى دانى كه اصحاب كهف همه بزرگسال بودند، ولى با اين حال، خداوند در قرآن آنها را به سبب ايمان و باور استوارشان «جوانمرد» ناميده است. اى سليمان! هركس كه به خدا ايمان آورده و خويشتن دار باشد، او «جوانمرد» است.
وفــا به عـهد
۳۶ رُوِىَ عَنْ أَبى عَبْدِاللّه ِ عليه السلام قال: قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: أَحِبُّواالصِّبْيانَ وَارْحَمُوهُمْ وَإِذا وَعَدْتُمُوهُمْ شَيْئا فَفُوا لَهُمْ، فَإِنَّهُمْ لايَرَوْنَ إِلاّ أَنَّكُمْ تَرْزُقُونَهُمْ. [وسائل الشيعه، ج 15، ص 201.]
از امام صادق عليه السلام روايت شده: كه حضرت رسول صلي الله عليه و آلهفرمود: به نوجوانان مهر بورزيد و رحم كنيد و هرگاه به آنها نسبت به چيزى وعده اى داديد، به عهد خود وفا كنيد، چرا كه آنها چنان مى پندارند كه شما روزى رسان آنهاييد.
جـوانان و الگويابى
۳۷ قالَ أبُومُحَمَّدٌ حَسَنُ بنُ عَلى عليهماالسلام: يا مَعْشَرَ الأَحْداثِ إِتَّقوُا اللّه َ وَلا تَأْتُوا الرُّؤَساءَ، دَعـُوهُمْ حَتّى يَصـيرُوا أَذْنـابا. [تفسير البرهان، ج2، ص 412.]
امام حسن مجتبى عليه السلام فرمود: اى گروه جوانان! خود را براى خدا نگهداريد و خويشتن دار باشيد و گردِ رؤسا(ى حكومت جائرمعاويه) نگرديد، تا اينكه از جايگاهشان سقوط كنند.
سـرمـايه جــوانى
۳۸ ألإمامُ الكاظِمُ عليه السلام عَنْ آبائِه عَنْ عَلِىٍّ عليه السلام: فى قُوْلِ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ «لاتَنْسَ نَصيبَكَ مِنَ الدُّنْيا...»، قالَ: لاتَنْسَ صِحَّتَـكَ وَ قُوَّتَـكَ وَفَراغَـكَ وَ شَبابَكَ وَنَشاطَكَ أَنْ تَطْلُبَ الاْخِرَةَ. [الحياة، ج 3، ص 366، ح 8.]
امام موسى بن جعفر عليه السلام از پدران خويش، از حضرت على عليه السلام نقل مى كند كه: در تفسير آيه «لاتَنْسَ نَصيبَكَ مِنَ الدُّنْيا...»، فرمودند: يعـنى پنـج چيز را فرامـوش مكن و بيـهوده از دست مــده:
۱ ـ صحت و سلامتى
۲ ـ نيرو و توانايى
۳ ـ فراغت و فرصت
۴ ـ جــوانـى
۵ ـ نشاط و سر زنده بودن را
تا بوسيله آنها آخرت را به دست آورى.
حـديث حـيات
۳۹ قالَ أبُوالحَسَن الرِّضا عليه السلام: إِنَّ الصِّبْيانَ قالُوالِيَحْيى عليه السلام إِذْهَبْ بِنا لِنَلْعَبْ فَقالَ: ما لِلَّعْبِ خُلِقْنا. [مجمع البيان، ج 6، ص 781؛ الميزان، ج 14، ص 15]
امام رضا عليهم السلام مى فرمايد: نوجوانانى چند به حضرت يحيى عليه السلام (كه درآن زمان نوجوانى بيش نبود) گفتند: تو نيز بيا برويم بازى كنيم. حضرت يحيى عليه السلام فرمود: ما براى بازى آفريده نشده ايم!.
عمر من و تو بدين درازى
كوتاه كنم كه نيست بازى
روايـت نــور
۴۰ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: إِنَّ الْحَسـَنَ وَالْحُسَـينَ سَيِّدا شَبابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ. [احقاق الحق، ج 19، ص 232.]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: حقّـا كـه حـسن و حسـين عليهماالسلام سرور و سيّد جوانان اهل بهشت اند.
