مقدمه
قالَ اللّه ُ تَعالى:«وَالسّابقونَ السّابِقونَ اُولئك المُقرَّبون فى جنّات النعيم»
[ واقعه : 10 12.]
و سبقت گيرندگان، مقدم اند
آنانند همان مقربان [خدا] در باغستانهاى پر نعمت.
كلمه شيعه بمعناى پيرو، تابع و مطيع است. اين كلمه در قرآن نيز بكار رفته است، خداوند متعال فرمود:«وَاِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لإبْرَاهِيم»
. [ صافات: 83.]
منجمله از شيعيان حضرت نوح، ابراهيم است. پيامبر گرامى اسلام صلي الله عليه و آلهنيز آنرا براى پيروان على عليه السلام بكار برده است. نقل شده كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آلهشبى در مسجد براى اصحابش صحبت مى كرد كه فرمود:
هنگامى كه انبياء سابق را ياد مى كنيد بر آنان درود بفرستيد و هنگامى كه پدرم ابراهيم را ياد كرديد ابتدا بر او درود بفرستيد و بعد بر من صلوات بفرستيد.
اصحاب سؤال كردند ابراهيم از كجا به اين مقام رسيده است. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آلهفرمود:
بدانيد شبى كه من به معراج رفتم وقتى به آسمان سوم رسيدم منبرى از نور نصب شد كه من بالاى آن رفتم و ابراهيم يك پله پائين نشست و تمام انبياء گذشته دور منبر نشستند در اين هنگام على در حالى كه سوار بر شترى از نور بود وارد شد كه صورت او مثل ماه مى درخشيد و اصحاب و ياران او در اطراف او همانند ستاره نورانى بودند. حضرت ابراهيم گفت: اى محمد اين كدام پيامبر بزرگ يا فرشته مقرّب است؟
گفتم او برادر و پسر عم و داماد من و وارث علم من على ابن ابيطالب است او پيامبر و فرشته نيست حضرت ابراهيم سؤال كرد اينها كه اطراف اويند چه كسانى هستند گفتم شيعيان او هستند ابراهيم گفت: خدايا مرا هم از شيعيان على قرار ده، پس جبرئيل نازل شد و اين آيه را آورد «و اِنَّ من شيعته لابراهيم» حضرت ابراهيم از جمله شيعيان على بن ابى طالب است
. [ مجمع البحرين، ج 1، ص 572، كلمه شيع.]
بنابراين نام شيعه از قرآن گرفته شده و به گفته استاد محمدرضا حكيمى در كتاب ارزشمند حماسه غدير اين نام را خود پيامبر به شيعه داد و اصولاً اطلاق كلمه شيعه در تاريخ اسلام بر پيروان و دوستان على ابن ابيطالب نخستين بار به وسيله خود پيامبر اكرم صورت گرفته است، يعنى در زمان حيات پيامبر و پيش از پديد آمدن هر جماعت و فرقه اى
. [ حماسه غدير، ص 158.]
.
در حديث ديگر رسول گرامى اسلام در عظمت و ارزش و مسئوليت شيعه بودن چنين فرمود:
خداوند به كسى كه محبت پيشوان از خاندان مرا عنايت كرد پس او به خير دنيا و آخرت رسيده است پس ترديد نداشته باشد كه او در بهشت خواهد بود. در دوستى اهل بيت من بيست ويژگى وجود دارد كه ده ويژگى در دنيا است و ده ويژگى در آخرت. امّا ويژگى دوستان اهل بيت در دنيا عبارتست از:
زهد، حرص ورزيدن بر علم، پاكدامنى و تقواى دينى، رغبت در عبادت خدا، توبه قبل از مرگ، نشاط در شب زنده دارى و مأيوس شدن از آنچه در دست مردم است، پاسدارى از فرمان پروردگار بزرگ و با عظمت، دشمن با دنيا پرستى و سخاوت.
اما ويژگى هاى آخرت: دفترى براى او گشوده نمى شود، ميزان و ترازوى بررسى اعمال براى او نصب نمى گردد، كتاب او به دست راست او داده مى شود، برائت از آتشى براى او ثبت گرديده است، رو سفيد خواهد بود، به زيورهاى بهشتى آراسته مى گردد، براى صد نفر از خاندانش شفاعت مى كند، خداوند با نظر رحمت به او مى نگرد، تاج فرشتگان بر سر دارد، و در نهايت بدون حساب وارد بهشت جاويدان مى گردد سپس فرمود: آفرين بر دوستان خاندانم
. [ مشكاة الانوار، ص 81.]
.
بنابراين بر ما شيعيان است كه ابتدا سپاسگزار اين نعمت بزرگ بر خود باشيم و هميشه و همه جا شاكر پروردگار متعال باشيم كه خداوند ما را از دوستان و شيعيان اهل بيت عليهم السلام قرار داده است كه هرچه شكر كنيم از عهده شكر آن بر نخواهيم آمد.
دوم اينكه سعى كنيم همانطور كه آنان فرمودند باعث زينت آنان باشيم يعنى سعى كنيم در گفتار و كردار و تفكر و انديشه و ... اگر نمى توانيم مثل آنان باشيم حداقل شبيه آنان باشيم. باميد اينكه روز بروز با الهام گرفتن از قرآن و فرهنگ اهل بيت: خود را به آنان نزديكتر كنيم، اين چهل درّ گرانبها از ميان صدها درّ ارزشمند انتخاب گرديد تا با مطالعه و بكار بستن آنها بتوانيم با عظمت و ارزش و مقام و وظائف خود كه شيعه هستيم آشناتر شده و رستگار شويم.
انشاءا...
محمود شريفى
بيست و دوّم ارديبهشت ماه ۱۳۸۵
فصل اول
جايگاه شيعه
شيعه پيشتازجامعه
۱ عَنْ إبْنِ عَبّاسٍ : قالَ سَألْتُ رَسُولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله عَنْ قَوْلِ اللّه ِ: عز و جل وَالسّابِقُونَ السّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ فيجَنّاتِ النَّعيمِ؟ فَقالَ: قالَ جَبرَئيلُ عليه السلام: ذاكَ عَلِىٌّ وَ شيعَتُهُ. هُمُ السّابِقُونَ إِلَى الجَنَّةِ المُقَرِّبُونَ مِنَ اللّه ِ بِكَرامَتِهِ لَهُم. [ بحارالانوار، 68: 20 ح 33.]
ابن عبّاس مى گويد: از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله درباره فرموده خداوند [در قرآن] السّابِقُونَ السّابِقُونَ ... پرسيدم؟ در پاسخ فرمود: جبرئيل گفت: آنان، على عليه السلام و شيعيان او هستند كه به سوى بهشت، پيش تاختند وبه الطاف و نعمت هاى خداوند، نزديك شدند.
آفرين برشيعه
۲ قالَ الامامُ مُوسَى بْنَ جَعفَرٍ عليه السلام: طُوبى لِشيعَتِنا المُتَمَسّكينَ بِحُبِّنا فى غَيْبَةِ قائِمِنا الثّابِتينَ عَلى مُوالاتِنا وَ الْبَراءَةِ مِن أَعْدائِنا أُولئِكَ مِنّا وَ نَحْنُ مِنْهُمْ قَد رَضُوا بِنا أَئِمَّةً وَ رَضينا بِهِمْ شيعَةً وَ طُوبى لَهُمْ، هُمْ واللّه ِ مَعَنا فى دَرَجَتِنا يَوْمَ القِيامَةِ. [ بحارالانوار 51: 151 ح 6.]
امام كاظم عليه السلام فرمود: آفرين به شيعيان ما كه در زمان غيبت قائم ما، به دوستى ما، چنگ زنندگانند و در ولايت و دوستى ما و در برائت از دشمنان ما، ثابت قدمانند. آنان، از ما هستند و ما، از آنانيم. آنان، به پيشوايى و امامت ما خاندان، راضى و خشنود شدند و ما، به شيعه بودن آنان، راضى شديم. خوشا به حال آنان، سوگند به خدا! كه آنان، در قيامت، در مرتبه ى ما با ما هستند.
رستگارى شيعه
۳ قالَ ابْنُ مَسعُود: فَضَرَبَ [رَسُولُ اللّه صلي الله عليه و آله ] عَلى مِنكَبِ عَلىٍّ عليه السلامثُمَّ قالَ: هـذا وَ شيعَتُهُ هُمُ الفائِزُونَ. [ بحارالانوار 7/178/15.]
ابن مسعود گفت: رسول خدا صلي الله عليه و آله، [در مسجد] به شانه ى على عليه السلام زد سپس فرمود: اين [مرد] و شيعه او، رستگارانند.
آغاز و عاقبت شيـعه
۴ قالَ الإمامُ عَلىٌّ عليه السلام: إِنَّ اللّه َ، عز و جل، إطَّلَعَ عَلَى الاَرْضِ، فَاخْتارَنا وَ اخْتارَ لَنا شيعَةً يَنْصُرُونَنا وَ يَفْرحُونَ لِفَرَحِنا وَ يَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا وَ يَبْذُلُونَ أَنْفُسَهُمْ وَ أمْوالَهُم فينا. أُولئِكَ مِنّا وَ مُعادِهِمْ إلَيْنا. [ جامع الأخيار، ص 508، ح 1410.]
امام على عليه السلام فرمود: خداوند متعال، بر زمين نظاره كرد، پس، ما را برگزيد، و براى ما، شيعه اى را برگزيد كه ما را يارى مى كنند و براى شادى ما، شاد مى شوند و براى اندوه ما، غمناك مى شوند، و مال و جان خود را، در راه ما، بذل مى كنند. آنان، از مايند و بازگشت شان به سوى ما است.
عاقبت شيعه و دوستان او
۵ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: وَ أَنتَ فِى الجَنَّةِ يا عَلىُّ وَ شيعَتُكَ وَ مُحِبُّ شيعَتِكَ. وَ عَدُّوُكَ وَالْغالى فِى النّارِ. [ بحارالانوار 25: 265 ح4.]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: اى على! تو و شيعه ات و دوست شيعه تو، در بهشت خواهد بود. و دشمن تو و غلوّ كننده [درباره تو ]در آتش خواهند بود.
برترى شيـعه
۶ كانَ اَميرُالمُؤمِنينَ عليه السلام يَقُولُ: إنَّ أهْلَ الْجَنَّةِ يَنْظُرُونَ اِلى مَنازِلَ شيعَتِنا كَما يَنْظُرُ الاْءنْسانُ اِلَى الْكَواكِبِ. [ بحارالانوار 8: 147 ح 77.]
اميرمؤمنان عليه السلام همواره مى فرمود: اهل بهشت، به جايگاه شيعيان ما، به گونه اى كه انسان، به ستارگان نگاه مى كند، نظر مى كنند.
ياران اسـلام
۷ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: ... وأمّا أنْصارُهُ (اَلإِسلام) فَأنَا وَ أَهْلُ بَيْتى وَ شيعَتُنا، فَأَحِبُّوا أهْلَ بَيْتى وَ شيعَتَهُم و أنْصارَهُمْ … [ كافى 2/73/3.]
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: ... امّا، ياران اسلام، من وخاندان من وشيعيان ما هستند؛ پس، خاندان مرا وشيعيان ايشان وياران آنان را دوست بداريد.
شفاعت شيـعه
۸ قالَ الإمامُ أبُو جَعْفَرٍ عليه السلام: إنَّ لِرَسُولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آلهالشَّفاعَةُ فى أُمَّتِهِ وَ لَنا شَفاعَةٌ فى شيعَتِنا وَ لِشيعَتِنا شَفاعَةٌ فى أهاليهِمْ. [ بحارالانوار، 8: 38/16.]
امام باقر عليه السلام فرمود: همانا، رسول خدا صلي الله عليه و آله حقّ شفاعت امّت اش را دارد و ما، حقّ شفاعت شيعيان خودمان را داريم و شيعيان ما، حقّ شفاعت خويشان خود را دارند.
شيـعه، نگاه با چشـم الهـى
۹ قالَ أميرُالمُؤمِنينَ عليه السلام: اِتَّقُوا فَراسَةَ الْمُؤْمِنِ؛ فَاِنَّهُ يَنْظُرُ بِنُورِاللّه ِ. قالَ: فَقُلْتُ: يا أميرَالْمُؤْمِنينَ! كَيْفَ يَنْظُرُ بِنُورِاللّه ِ عز و جل؟ قالَ عليه السلام: لأنّا خُلِقْنا مِنْ نُورِ اللّه ِ، وَ خُلِقَ شيعَتُنا مِنْ شُعاعِ نُورِنا. فَهُمْ أصْفياءُ أبْرارٍ، أطهارٌ مُتَوَسِّمُونَ، نُورُهُمْ يُضى ءُ عَلى مَنْ سَواهُمْ كَالْبَدْرِ فِى اللَّيلَةِ الظَلْماءِ. [ بحارالانوار 25: 21 ح 32.]
اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: بر فراست (مهارتى كه با آن، باطن امور را از ظواهرش مى توان تشخيص داد) مؤمن، مواظبت كنيد و قدر آن بدانيد؛ زيرا او با نور الهى مى نگرد. [راوى] گفت: اى اميرمؤمنان! چه طور مؤمن، با نورخدا مى نگرد؟ امام فرمود: زيرا ما، از نور خدا آفريده شده ايم و شيعيان ما از شعاع نور ما آفريده شده اند. آنان برگزيدگان و نيكان و پاكيزگان و ژرف نگران اند. نور آنان، بر ديگران همانند ماه كامل در شب تاريك، نور مى افشاند.
مقام و منزلت شيعه
۱۰ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: «وَالَّذينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللّه ِ ألابِذِكْرِ اللّه ِ تَطْمَئِنُ الْقُلُوبُ» [ رعد: 28.] أتَدْرى مَنْ هُمْ يا ابْنَ أُمِّ سَليم؟ قُلْتُ: مَنْ هُمْ يا رَسُولَ اللّه ِ؟ قالَ: نَحْنُ أهْلُ الْبَيْتِ وَشيعَتُنا. [ بحارالانوار 35: 405.]
امّ سليم مى گويد: پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: آيا مى دانى افرادى كه خداوند در مورد آنان فرمود: «كسانى كه ايمان آوردند قلبهايشان با ياد خدا آرامش پيدا كرد چون ياد خدا آرام بخش دلهاست» چه كسانى هستند؟ گفتم: چه كسانى هستند اى رسول خدا؟ فرمود: ما، خاندان و شيعيان ما هستند.
فصل دوم
شيعه كيست؟
شيعه و همدردى
۱۱ عَن أبى إسماعيلَ قالَ: قُلْتُ لِأبى جَعْفَرٍ عليه السلام: جُعِلْتُ فِداكَ إنَّ الشّيعَةَ عِنْدَنا كَثيرٌ. فَقالَ: فَهَلْ يَعْطِفُ الْغَنِىُّ عَلَى الْفَقرِ؟ وَ هَلْ يَتَجاوَزُ الْمُحْسِنُ عَنِ المُسى ء وَ يَتَواسَوْنَ؟ فَقُلْتُ: لا. فَقالَ عليه السلام: لَيْسَ هؤُلاءِ شيعَةً، الشّيعَةُ مَنْ يَفْعَلُ هذا. [ كافى 2/173/11.]
ابواسماعيل مى گويد: به امام باقر عليه السلام گفتم: فدايت شوم! شيعيان، پيش ما زيادند. امام فرمود: آيا ثروتمند به نيازمند مهربانى مى كند؟ آيا نيكوكار از گنهكار مى گذرد؟ و آيا به هم كمك مالى مى كنند؟ ( تا برابر هم شوند و عدالت برقرار باشد)؟ گفتم: خير. فرمود: اين ها شيعه (حقيقى) نيستند. شيعه، كسى است كه اين طور عمل كند.
كردار شيـعه
۱۲ قالَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله: يا عَلىُّ! شيعَتُكَ اَلَّذينَ يَخافُونَ اللّه َ فِى السِّرِ وَالْعَلانيَةِ. يـا عَلىُّ! شيعَتُكَ اَلَّذينَ يَتَنافَسُونَ فِى الدَّرَجاتِ، وَيَلْقَونَ اللّه َ وَ لاحِسابَ عَلَيْهِمْ. يا عَلىّ! أعْمالُ شيعَتُكَ تُعْرَضُ عَلَىَّ فىكُلِّ جُمُعَةٍ؛ فأَفْرَحُ بِصالِحِ أعمالِهِمْ وَ أَسْتَغْفِرُ لِسَيِّئاتِهِم. [ بحارالانوار 68: 41.]
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: اى على! شيعه تو، كسانى هستند كه در آشكار و نهان، از خدا مى ترسند. اى على! شيعه تو، كسانى هستند كه [در قيامت] در طىّ درجات، از هم سبقت مى گيرند، و خدا را ملاقات مى كنند در حالى كه حسابى ندارند [و چيزى بدهكار نيستند] اى على! اعمال شيعه تو، هر جمعه، به من عرضه مى شود؛ من، از كارهاى نيك آنان، خوشحال مى شوم و براى كارهاى ناشايست آنان، استغفار مى كنم.
خصلتهاى شيعه
۱۳ عَنِ الإمامِ أبى جَعْفَرٍ عليه السلام قالَ: ... فَوَ اللّه ِ! ما شيعَتُنا إلا مَن اتَّقَى اللّه َ وَ أطاعَهُ. وَ ما كانُوا يُعْرَفُونَ ـ يا جابِرُ ـ إلاّ بِالتَّواضُعِ وَ التَّخَشُّعِ وَالأمانَةِ وَ كَثْرَةِ ذِكْرِاللّه ِ وَ الصَّومِ وَ الصَّلاةِ وَ الْبِرِّ بِالوالِدَيْنِ وَ التَّعاهُدِ لِلْجيرانِ مِنَ الْفُقَراءِ وَ أهْلِ الْمَسْكَنَةِ وَ الغارِمينَ وَ الأيتامِ وَ صِدْقِ الْحَديثِ وَتِلاوَةِ القُرْآنِ وَ كَفِّ الألْسُنِ عَنِ النّاسِ إلاّ مِنْ خَيْرٍ وَ كانُوا أُمَناءَ عَشائِرِهِمْ فِى الاْشْياءِ. [ كافى 2/74/3.]
امام باقر عليه السلام فرمود: سوگند به خدا! شيعه ما نيست مگر كسى كه تقواى الهى داشته باشد و از او اطاعت كند. اى جابر! شيعيان، شناخته نيستند مگر به تواضع و فروتنى و امانتدارى و زياد ياد خدا كردن و روزه و نماز و نيكى به پدر و مادر و تعهد نسبت به همسايگان فقير و زمينگير و مقروض و يتيمان و راستگويى و تلاوت قرآن و بازداشتن زبان از گفت و گوى در مورد مردم، جز نيكى آنها. آنان، در همه كارها، امين اطرافيان شان هستند.
رفتار شيـعه
۱۴ قالَ أميرُالمُؤْمِنينَ عليه السلام: شيعَتُنا، اَلمُتباذِلُونَ فى وِلايَتِنا، المُتَحابُّونَ فى مَوَدَّتِنا، المُتَزاوِرُونَ فى اِحياءِ أمْرِنا الَّذينَ إنْ غَضِبُوا لَمْ يَظْلِمُوا وَ إنْ رَضُوا لَمْ يُسْرِفُوا، بَرَكَةً عَلى مَنْ جاوَرُوا، سِلْمٌ لِمَنْ خالَطُوا. [ كافى 2/236/24.]
اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: شيعيان ما، كسانى هستند كه در راه ولايت ما، به هم بذل و بخشش مى كنند. و به همديگر، در دوستى ما، محبت مى كنند و در راه زنده نگهداشتن راه و روش ما، به زيارت يكديگر مى روند. آنان، اگر خشمناك شوند، به ظلم در نمى غلطند و اگر خشنود باشند، اسراف و زياده روى نمى كنند. مايه ى بركت همسايگان و موجب سلامتى و آسايش افراد مرتبط با آنان، هستند.
شيعه جعفرى
۱۵ قالَ الإمامُ أبُو عَبدِاللّه ِ عليه السلام: إيّاكَ و السَّفْلَةِ! فَإنَّما شيعَةُ عَلِىٍّ مَنْ عَفَّ بَطْنَهُ وَ فَرْجَهُ وَاشْتَدَّ جِهادُهُ، وَ عَمِلَ لِخالِقِهِ، وَرَجا ثَوابَهُ، وَخافَ عِقابَهُ، فَإذا رَأَيْتَ أُولئِكَ شيعَةُ جَعْفَرٍ. [ كافى 2/233/9.]
امام صادق عليه السلام فرمود: بر تو باد پرهيز از افراد پست! همانا، شيعه على، كسى است كه شكم را از حرام پر نسازد و از مفاسد جنسى بر حذر باشد و سخت كوش باشد، براى خدا كار كند و به پاداش او، اميدوار باشد و از عذاب او، بهراسد. زمانى كه آنها، را [اين چنين ]ديدى، [بدان كه] شيعه ى من، هستند.
شيعه ويادخدا
۱۶ عَنْ أبى حَمْزَةَ، قالَ: سَمِعْتُ أبا عَبدِاللّه ِ عليه السلاميَقُولُ: شيعَتُنا، اَلرُّحَماءُ بَينَهُم. الَّذينَ إذا خَلَوا، ذَكَرُواللّه َ [إنَّ ذِكْرَنا مِن ذِكْرِاللّه ِ ]إنّا إذا ذُكِرْنا، ذُكِرَاللّه ُ وَ إذا ذُكِرَ عَدُوُّنا ذُكِرَ الشَّيْطانُ. [ كافى 2/186/1.]
ابوحمزه گفت: شنيدم كه امام صادق عليه السلاممى فرمود: شيعيان ما، نسبت به هم مهربان هستند. آنان، زمانى كه خلوت كنند، خدا را ياد مى كنند [ياد ما هم، ياد خداست.] زيرا، وقتى كه ما ياد شويم، ذكر خدا شده است و هنگامى كه دشمنان ما ياد شوند، شيطان، ياد شده است.
ملاك شناخت شيعه
۱۷ عَنِ الإمامِ أبى جَعْفَرٍ عليه السلام قالَ: ...فَإنَّما كانَ شيعَةُ عَلىٍّ عليه السلاميُعْرَفُونَ بِالْوَرَعِ وَالاِْجْتِهادِ وَ الْمُحافِظَةِ، وَ مُجانِبَةِ الضَغايِنِ، وَالْمَحَبَّةِ لِأوْلِياءِاللّه ِ. [ بحارالانوار 66: 493.]
امام باقر عليه السلام فرمود: به يقين، شيعه على، به ورع و سخت كوشى و سرّ نگهدارى و دور بودن از كينه ها و محبت به دوستان خدا، شناخته مى شود.
انديشه شيعه
۱۸ قالَ الإمامُ الصّادِقُ عليه السلام: مَنْ أنْكَرَ ثَلاثَةَ أشْياءَ، فَلَيْسَ مِنْ شيعَتِنا: الْمِعْراجُ وَ الْمَسألَةُ فِى القَبرِ، وَ الشَّفاعَةُ. [ بحارالانوار 18: 34 ح 44.]
امام صادق عليه السلام فرمود: هر كس، اين سه چيز را انكار كند، شيعه ما نيست: معراج و سؤال قبر و شفاعت.
برخورد شيـعه
۱۹ قالَ الإمامُ الصّادِقُ عليه السلام: يا شيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ! إنَّهُ لَيْسَ مِنّا مَنْ لَمْ يَمْلِكْ نَفسَهُ عِنْدَ الْغَضَبِ وَ لَمْ يُحْسِن صُحْبَةَ مَنْ صَحِبَهُ ومُرافَقَةَ مَنْ رافَقَهُ وَ مُـصالِحَةَ مَنْ صـالَحَهُ وَمُخالَفَةَ مَنْ خالـَفَهُ … [ تحف العقول: 38.]
امام صادق عليه السلام فرمود: اى شيعه آل محمد! همانا، كسى كه هنگام غضب، مالك نفسش نباشد و با همنشين، خوش رفتارى نكند و با رفيق، خوش رفتار نباشد و با آشتى كنندگان مصالحه خوب نكند و با مخالف، مخالفت درستى نداشته باشد، از ما نيست.
بزرگوارى شيعه
۲۰ عَنِ الإمامِ أبى عَبدِاللّه عليه السلامقالَ: شيعَتُنا مَنْ لا يَسْأَلُ النّاسَ وَ لَوْ مـاتَ جُـوعا. [ وسائل الشيعه 6: 309 ح 15.]
امام صادق عليه السلام فرمود: شيعه ما، كسى است كه اگر از گرسنگى هم بميرد، از مخالفان ما، چيزى نخواهد خواست.
فصل سوم
وظايف ومسئوليت شيعه‌بودن
شيعه كيست؟
۲۱ عَنِ الإمامِ أبى جَعفَرٍ عليه السلام: لاتَذْهَبُ بِكُمُ المَذاهِبُ! فَوَاللّه ِ، ما شيعَتُنا الاّمَنْ أطاعَ اللّه َ. [ كافى 2/73/1.]
امام باقر عليه السلام فرمود: مذاهب باطل شما را گمراه نكند! به خدا، شيعه ما نيست، مگر كسى كه اطاعت خداى بزرگ كند.
آزمون شيـعه
۲۲ عَنِ الإمامِ جَعْفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ عليه السلامقالَ: اِمتَحِنوا شيعَتَنا عِنْدَ ثَلاثٍ: عِندَ مَواقيتِ الصَّلاةِ، كَيْفَ مُحافَظَتِهِمْ عَلَيْها؛ وَ عِندَ أسْرارِهِمْ، كَيْفَ حِفْظِهِمْ لَها مِنْ عَدُوِّنا، وَ إلى أمْوالِهِمْ كَيْفَ مُواساتِهِمْ لاِِخْوانِهِمْ فيها؟ [ بحارالانوار 83/22/40.]
امام صادق عليه السلام فرمود: شيعيان ما را، در سه جا امتحان كنيد.
۱ ـ در اوقات نماز؛ ببينيد چگونه اوقات نماز را حفظ مى كنند.
۲ ـ پيش اسرارشان؛ ببينيد چگونه از دشمنان ما، آن ها را حفظ مى كنند.
۳ ـ در مورد ثروت هايشان ببينيد چگونه نسبت به برادران خود، تعادل را حفظ مى كنند. (به آن ها مى رسند).
پيام امام به شيعه
۲۳ قالَ الإمامْ أبُو جَعْفَرٍ عليه السلام: أبْلِغْ شيعَتَنا أنَّهُ لَنْ يَنالُ ما عِندَاللّه ِ إلاّ بِالْعَمَلِ. وَ أبْلِغْ شيعَتَنا إنَّ أعْظَمَ النّاسِ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ، مَنْ وَصَفَ عَدْلاً ثُمَّ يُخالِفَهُ إلى غَيْرِهِ. [ كافى 2/300/5.]
امام باقر عليه السلام فرمود: به شيعيان ما، اين پيام را برسان كه: هرگز كسى به آن چه پيش خداست، نمى رسد، جز با عمل كردن. به شيعيان ما، اين پيام را برسان كه بزرگترين حسرت خور در قيامت، كسى است كه عدالت را توصيف كند، ولى خودش، در عمل مخالفت كند.
رفتار وگفتار شيعه
۲۴ قالَ الإمامْ أبُو عَبْدِاللّه ِ عليه السلام: مَعاشِرِ الشّيعَةِ! كُونُوا لَنا زَيْنا، وَ لا تَكُونُوا عَلَينا شَيْنا. قُولُوا لِلنّاسِ حُسْنا، وَ احْفَظُوا ألْسِنَتَكُمْ وَ كُفُّوها عَنِ الْفُضُولِ وَ قَبيحِ الْقَوْلِ. [ وسائل الشيعه 8: 535 ح 18.]
امام صادق عليه السلام فرمود: اى گروه شيعه! شما، مايه ى زينت و زيبايى ما باشيد، نه اين كه باعث سرزنش ما خاندان شويد. با مردم، به نيكى سخن بگوييد و مراقب زبان خود باشيد و آن را، از گفتار بيهوده و سخن زشت، باز داريد.
شيعه حقيقى
۲۵ قالَ الإمامْ أبُو عَبْدِاللّه ِ عليه السلام: لَيْسَ مِنْ شيعَتِنا مَنْ قالَ بِلِسانِهِ وَ خالَفَنا فى أعْمالِنا وَ آثارِنا. وَ لكِنْ شيعَتِنا مَنْ وافَقنا بِلِسانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ اتَّبَعَ آثارَنا وَ عَمِلَ بِأعْمالِنا. أُولئِكَ شيعَتُنا. [ وسائل الشيعه 11: 96 ح 19.]
امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه به زبان، مى گويد شيعه است و با اعمال و آثار ما مخالفت مى كند، از پيروان ما نيست، شيعه ما، كسى است كه ما را با زبان و قلب همراه باشد و آثار ما را پيروى كند و اعمال ما را انجام دهد. آنان، شيعه ما هستند.
پيوندهاى شيعه
۲۶ قالَ الإمامُ الصّادِقُ عليه السلام: كَذِبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ مِنْ شيعَتِنا وَهُوَ مُتَمَسِّكٌ بِعُرْوَةِ غَيْرِنا. [ بحارالانوار 2: 98 ح 49.]
امام صادق عليه السلام فرمود: دروغ مى گويد كسى كه گمان مى كند شيعه ى ما است، ولى به ريسمان غير ما، چنگ زده است.
نشانه‌هاى شيعه
۲۷ قالَ الإمامُ مُوسَى بنُ جَعْفَرٍ عليه السلام: ... قَد كانَ رَسُولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آلهيَتَخَتَّمُ بِيَمينِهِ وَ هُوَ عَلامَةٌ لِشيعَتِنا يُعْرَفُونَ بِهِ وَ بِالْمُحافِظَةِ عَلى أوقاتِ الصَّلاةِ وَإيتاءِ الزَّكاةِ وَ مُواساةِ الْأخْوانِ وَ الأمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْىِ عَنِ الْمُنْكِرَ. [ وسائل الشيعة 3: 397 ح 3.]
امام كاظم عليه السلام فرمود: رسول خدا صلي الله عليه و آله انگشتر را به دست راست خود مى كرد. آن، نشانه اى براى شيعه ى ما است و به آن، شناخته مى شوند.] و همين طور، شيعيان به [محافظت بر اوقات نماز و پرداخت زكات و رسيدگى مالى به برادران (براى برقرارى عدالت) و امر به معروف و نهى از منكر، شناخته مى شوند.
صله وزيارت شيعه
۲۸ عَنِ الإمامِ أبِى الحَسَنِ الأوَّلِ عليه السلامقالَ: مَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ أنْ يَصِلَنا، فَلْيَصِلْ فُقَراءَ شيعَتِنا. وَ مَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ أَنْ يَزُورَ قُبُورَنا، فَلْيَزُرْ قُبُورَ صُلَحاءِ إخْوانِنا. [ وسائل الشيعة 6: 332 ح 1.]
امام هفتم عليه السلام فرمود: كسى كه ]دوست دارد از نزديك ما را ببيند، ولى [نمى تواند با ما ديدار كند، بايد به ديدار فقراى شيعه برود؛ ]كه ديدار با شيعيان فقير، ديدار با ما است] و هركه [دوست دارد، بر مزار ما حاضر شود ولى ]نمى تواند قبور ما را زيارت كند، بايد به زيارت قبور برادران صالح ما [از علما و ...] برود.
شيعه واقعى
۲۹ قالَ الإمامُ الرِّضا عليه السلام: شيعَتُنا اَلمُسَّلِمُونَ لِأمْرِنا، الآخِذُونَ بِقَولِنا، المُخالِفُونَ لِأعْدائِنا. فَمَنْ لَمْ يَكُنْ كَذلِكَ، فَلَيْسَ مِنّا. [ وسائل الشيعه 18: 83 ح 25.]
امام رضا عليه السلام فرمود: شيعيان ما، كسانى اند كه تسليم شدگان فرمان ما و پذيرندگان سخن ما و مخالفان دشمنان ما، هستند، بنابراين، كسى كه چنين نباشد، از ما نيست.
مسئولـيت توانمندان شيعه
۳۰ قالَ الإمامُ أبُو عَبْدِاللّه ِ عليه السلام: مَياسيرُ شيعَتِنا، أُمَناؤُنا عَلى مَحاويجِهِمْ، فَاحْفَظُونا فيهِمْ يَحْفظَكُمُ اللّه ُ. [ كافى 2/265/21.]
امام صادق عليه السلام فرمود: توانمندان شيعيان ما، براى نيازمندان شان، امين هاى ما هستند؛ زيرا، ما را در بين آنان حفظ مى كنند؛ [يعنى، با بذل مال شان، آنها را، هم چنان پيرو ما نگاه مى دارند ]خداوند، توانمندان دلسوز را حفظ كند!
فصل چهارم
ويژگيهاى شيعه ناب
شيعه ممتاز
۳۱ عَنِ الإمامْ أبى عَبْدِاللّه ِ عليه السلامقالَ: إنّا نُحِبُّ مِنْ شيعَتِنا مَنْ كانَ عاقِلاً، فَهِما، فَقيها، حَليما، مُداريا، صَبُورا، صَدُوقا، وَفيّا. [ امالى مفيد 192 ح 22.]
امام صادق عليه السلام فرمود: ما، شيعه اى را كه عاقل و فهيم و دانا و بردبار و مدارا كننده و شكيبا و راستگو و وفادار باشد، به يقين دوست داريم.
شيـعه على عليه‌السلام
۳۲ قالَ أميرُالمُؤمِنينَ عليه السلام: شيعَتُنا هُمُ الْعارِفُونَ بِاللّه ِ، العامِلُونَ بِأَمْرِاللّه ِ، أهْلُ الْفَضائِلِ، النّاطِقُونَ بِالصَّوابِ، مَأكُولُهُمْ الْقُوتُ، وَ مَلْبَسُهُم الاِقْتِصادُ وَ مَشيُهُمُ التَّواضُعُ. [ بحارالانوار 78: 29.]
اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: شيعيان ما، تنها عارفان به خدا و عمل كنندگان دستورات الهى، اهل فضيلت، سخن سرايان به مطالب درست، هستند. خوراك آنان، به اندازه اى است كه توان و نيروشان دهد [نه كم خورند و نه زياد]؛ لباس پوشيدن شان متعارف است [نه بدها را پوشند و نه به زيور بيارايند]؛ با تواضع راه مى روند و …
قلب شيـعه
۳۳ قالَ رَجُلٌ لِلْحُسَينِ بنِ عَلِىٍّ عليهماالسلام: يَا ابْنَ رَسُولِ اللّه ِ اِنّا مِنْ شيعَتِكُمْ، قالَ عليه السلام: اِتَّقِ اللّه َ! وَ لا تَدَّعِينَ شَيْئا يَقُولُ اللّه ُ لَكَ «كَذِبْتَ وَ فَجَرْتَ فى دَعْواكَ». إنَّ شيعَتَنا مَنْ سَلُمَتْ قُلُوبُهُمْ مِنْ كُلِّ غِشٍّ وَغِلٍّ وَ دَغَلٍ. وَلكِنْ قُلْ أنَا مِنْ مَواليكُمْ وَ مُحِبُّكُمْ. [ بحارالانوار 68: 156.]
مردى به امام حسين عليه السلامگفت: من، شيعه شما هستم. امام فرمود: تقوا داشته باش! چيزى نگو كه خدا بگويد «دروغ گفتى و در ادعايت، گمراهى به خرج دادى». شيعه ما، كسى است كه قلبش از هر گونه شائبه و دغلكارى، پاك باشد. بنابراين، بگو: من، از دوستان و علاقه مندان شما هستم.
شيـعه ناب
۳۴ قالَ الإمامُ الصّادِقُ عليه السلام: لَيْسَ مِنْ شيعَتِنا مَنْ لَمْ يُصَلِّ صَلاةَ اللَّيْلِ. [ بحارالانوار 87: 162.]
امام صادق عليه السلام فرمود: كسى كه نماز شب نخواند، از شيعيان (مخلص وناب) نيست. [. شيخ مفيد در مقنعه گفته: منظور اين است كه از «شيعيان مخلص نيست».]
گفتار و كردار آشكار شيعه
۳۵ عَنِ النَّبىِّ صلي الله عليه و آله: قالَ إبراهيمُ الخَليلُ عليه السلام: اِلهى! بِما يُعْرَفُ شيعَتُهُمْ وَ مُحِبُّوهُمْ؟ قالَ: بِصَلاةِ الإحـْدى وَ الْخَمْسينَ، وَ الْجَهرِ بِـ «بِسمِ اللّه ِ الرَّحمنِ الرَّحيم»، وَ الْقـُنُوتِ قَبْلَ الرُّكُوعِ، وَ سَجْدَةِ الشُّـكْرِ، وَ التـَّخَتُّمُ بِاليَمينِ. [ البحار، 85/84 ح 28.]
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: ابراهيم خليل عليه السلام گفت: خدايا! شيعه و دوستان اهل بيت عليهم السلامبه چه چيز شناخته مى شوند؟ خداوند فرمود: به: پنجاه و يك ركعت نماز [در شبانه روز] و بلند گفتن «بسم اللّه الرحمن الرحيم» [در نماز] و قنوت گرفتن قبل از ركوع، و سجده ى شكر به جا آوردن و انگشتر به دست راست كردن.
اوصاف شيعه اهل بيت عليهم‌السلام
۳۶ قالَ الإمامُ الصّادِقُ عليه السلام: شيعَتُنا أهْلُ الْوَرَعِ وَ الإجْتِهادِ، وَ أَهْلُ الْوَفاءِ وَ الأمانَةِ وَ أهْلُ الزُّهْدِ وَ الْعِبادَةِ وَأصْحابُ الإحدى وَخَمْسينَ رَكْعَةً فِيالْيَومِ وَاللَّيلَةِ، القائِمُونَ بِاللَّيْلِ، الصّائِمُونَ بِالنَّهارِ، يُزَكـُّونَ أمْوالَهُمْ وَ يَحُجُّونَ الْبَيْتَ وَ يَجْتَنِبُونَ كُلَّ مُحَرَّمٍ. [ وسائل الشيعه 3: 41 ح 26.]
امام صادق عليه السلام فرمود: شيعيان ما، اهل ورع و تلاش و كوشش اند، اهل وفادارى و امانتدارى اند، اهل زهد و عبادت هستند، شبانه روز، پنجاه و يك ركعت نماز مى گزارند، بيداران در شب اند، روزها روزه دارند، زكات اموال خود را مى دهند و حجّ خانه خدا را بجا مى آورند و از هر حرامى، دورى مى كنند.
برنامه شيعه ناب
۳۷ عَنِ الإمامِ أبى جَعفَرٍ، فى قَولِ اللّه ِ « تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ المَضاجِعِ» . [ سجده: 16.] قالَ: نَزَلَتْ فى أميرِالمُؤمِنينَ عليه السلام وَ أتباعِهِ مِنْ شيعَتِنا يَنامُونَ فى أوَّلِ اللَّيلِ، فَإذا ذَهَبَ ثُلُثَا اللَّيْلِ، أو ما شاءَ اللّه ُ، فَزَعُوا إلى رَبِّهِمْ راغِبينَ راهِبينَ طامِعينَ فى ما عِنْدَهُ. [ وسائل الشيعة 5: 274 ح 26.]
امام باقر عليه السلام درباره ى فرموده ى خدا [در قرآن] آنان كه شب ها، پهلو از رختخواب، حركت دهند. فرمود: آن، درباره ى اميرمؤمنان و پيروان او از شيعيان ما كه اوّل شب را مى خوابند و هنگامى كه دو سوم شب، يا آن چه خدا خواست، گذشت، بلند مى شوند و به درگاه پروردگارشان راز و نياز و تضرّع و زارى مى كنند در حالى كه مشتاق و ترسان اند و به آن چه پيش خداست اميدوارند، نازل شده است.
خواسته امام از شيـعه
۳۸ قالَ الإمامُ الصّادِقُ عليه السلام: لا يُؤاخِذُ اللّه ُ الشّيعَةَ بِذَنْبٍ دُونَ الكَبيرَةِ وَ إنّى لَأرْجُو أنْ لا يَلْقَى اللّه َ أحَدٌ مِنْكُمْ كَبيرةً. [ مشكاة الأنوار: 94.]
امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند، شيعه را، به گناهى، جز گناه كبيره، بازخواست نمى كند. و من اميدوارم هيچ يك از شما شيعيان، با گناه كبيره با خدا ملاقات نكند.
پاداش صبر شيعه
۳۹ قالَ الإمامُ الصّادِقُ عليه السلام: وَاللّه ِ ما اَطاعَ رَسُولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آلهغَيْرُكُمْ وَ لانَسَبَ اللّه ُ اِلَى الإيمانِ غَيْرَكُمْ، أَنـْتـُم أعِـزَّةُ الإسـْلامِ. اَلْخـَيْرُ لـَكُمْ كـُلـُّهُ، ما مِنْكُمْ عَبْدٌ اِبتَلاهُ بِبَلِيَّةٍ فَصَبَرَ، إلاّ كَتَبَ اللّه ُ لَهُ أجْرَ اَلْفَ شَهيدٍ. [ مشكاة الانوار: 94.]
امام صادق عليه السلام فرمود: به خدا قسم جز شما شيعيان، كسى رسول خدا را اطاعت نكرده است و خداوند، جز شما را، به ايمان نسبت نداده است. شما، مايه عزّت و سرافرازى اسلام هستيد، تمام خير و خوبى ها مال شما است. اين گونه نيست كه از شما، كسى را خداوند به مصيبتى گرفتار كند و او صبر بورزد [ولى خداوند او را بى اجر گذارد] بلكه خداوند، براى او اجر هزار شهيد را مى نويسد.
بيمارى شيعه
۴۰ قالَ الإمامُ عَلِىٍّ عليه السلام: يا سَلمانُ! ما مِنْ أحَدٍ مِنْ شيعَتِنا يُصيبُهُ وَجَعُ، إلاّ بِذَنْبٍ قَدْ سَبَقَ مِنْهُ وَ ذلِكَ، الوَجَعُ تَطْهيرٌ لَهُ. [ وسائل الشيعه 2: 625 ح 20.]
امام على عليه السلام فرمود: هيچ كس از شيعيان ما، دچار دردى نمى شود، جز به واسطه گناهى كه از او سرزده است. و آن درد، زايل كننده اى بر گناه او است.
