سکوت
1. قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : السكوت خیرٌ من إملاء الشَّرَّ و إملاءُ الخیر خیرٌ من السكوت.
«بحارالانوار، ج 71، ص 294»
رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: خاموشی بهتر از املاء كردن بدی (بر فرشتگان كاتب اعمال) است و املاء كردن خوبی، بهتر از خاموشی است.
2. قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : اربعةٌ لا یصیبهُنَّ الاّ مؤمنٌ: الصمت و هو اوَّلُ العباده.
«مكارم اخلاق، ج 2، ص 377»
رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: چهار چیز است كه دست نمی‌یابد به آنها مگر انسان مؤمن که یکی از آنها سکوت است که سرآغاز عبادات می باشد.
3. قال الامام الصادق - علیه السلام - : لیس شئٌ احقُّ بطول السجن من اللسان.
«مستدرك الوسائل، ج 9، ص 29»
امام صادق - علیه السلام - فرمود: هیچ چیز سزاوارتر از زبان برای زندانی شدن به مدت طولانی نیست.
4. قال الامام الرضا - علیه السلام - : اَحْسَنَ الصمتُ لا من عِیٍّ والمهذار له سقطاتٌ.
«الاختصاص، ص 232»
امام رضا - علیه السلام - فرمود: چه نیكوست آن سکوتی كه از روی درماندگی (در سخن گفتن) نباشد، و پرگویی را لغزش‌ها است.
5. قال الامام علی - علیه السلام - : الكلام بین خصلتَی سَوءٍ هما الإكثار و الإقلال، فالاكثار هذرٌ و الاقلال عیُّ و حَصرٌ.
«نهج البلاغه، حكمت 183»
امام علی - علیه السلام - فرمود: سخن گفتن میان دو خصلت بد جای گرفته است، پرگویی و كم‌گویی، پرگویی به یاوه‌گویی می‌انجامد و كم‌گویی درماندگی و ناتوانی (از بیان مقصود) است.
6. قال الامام علی - علیه السلام - : لاخیر فی الصمت عن الحُكم كما انّه لاخیر فی القول بالجهل.
«نهج البلاغه، حكمت 182»
امام علی - علیه السلام - فرمود: در خاموشی از بیان حكمت خیر و خوبی ای نیست چنان كه در گفتار با جهل هم خبری نیست.
7. قال الامام علی - علیه السلام - : لاحافظ احفظ من الصمت.
«بحارالانوار، ج 71، ص 275»
امام علی - علیه السلام - فرمود: هیچ نگهبانی، حافظ تر و نگهبان تر از خاموشی نیست.
8. قال الامام الحسن - علیه السلام - : نعم العون، الصّمت فی مواطن كثیرةٍ و اِن كنت فصیحاً.
«معانی الاخبار، ج 62، ص 401»
امام حسن - علیه السلام - فرمود: در بسیاری مواقع خاموشی خوب یاوری است، هرچند سخنور باشی.
9. قال الامام علی - علیه السلام - : اذا اراد الله سبحانه صلاح عبدٍ ألهمهُ قلةَ الكلام و قلة الطعام و قلة المنام.
«غررالحكم، ح 4117»
امام علی - علیه السلام - فرمود: هرگاه خداوند سبحان صلاح بنده‌ای را بخواهد، كم‌گویی و كم خوری و كم‌خوابی را در دل او افكند.
10. قال الامام علی - علیه السلام - : الكلام فی وثاقك مالم تتكلمْ به، فاذا تكلَّمتَ به صرت فی وثاقه فاخزن لسانك كما تخزن ذهبك....
«نهج البلاغه، حكمت 381»
امام علی - علیه السلام - فرمود: تا کلامی را به زبان نیاورده‌ای، در بند توست. اما هنگامی كه به زبان آوردی تو در بند آن در می‌آیی. پس همان‌گونه كه زر و سیم خود را در گنجینه می‌نهی، زبانت را نیز در گنجینه دهان نگهدار؛ زیرا چه بسا سخنی كه نعمتی را از كف برده و خشم و كیفری (الهی) را آورده است.
11. قال الامام علی - علیه السلام - : الكلام كالدواء؛ قلیله ینفع و كثیره قاتلٌ.
«غررالحكم، ح 2882»
امام علی - علیه السلام - فرمود: سخن چون داروست اندكش سود می‌بخشد و بسیارش كشنده است.
12. قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : الصمت عبادةٌ لمن ذكر الله.
«بحارالانوار، ج 71، ص 249»
رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: خاموشی برای كسی كه ذكر خدا گوید، عبادت است.
13. قال الامام الصادق - علیه السلام - : لایزال العبد المؤمن یكتبُ محسناً مادام سالتاً، فاذا تكلَّم كُتِبَ محسناً او مسیئاً.
«اصول کافی، ج 2، ص 116»
امام صادق - علیه السلام - فرمود: بنده مؤمن تا زمانی كه خاموش است، نیكوكار قلمداد می‌شود، اما چون سخن گوید یا نیكوكار شمرده می شود یا بدكار.
14. قال الامام علی - علیه السلام - : العاقل لایتكلَّمُ الاّ بحاجتِهِ او حجتِهِ.
«غررالحكم، ح 1732»
امام علی - علیه السلام - فرمود: خردمند سخن نگوید، مگر برای نیازش یا دلیل و حجت‌اش.
15. قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : یا ایّها الناس اَلا اُنبئكم بامرین خفیف مؤنَتُهُما عظیم اجرهما لم یَلقَ الله بمثلهما، طول الصّمتِ و حسن الخلق.
«بحارالانوار، ج 74، ص 181»
رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: ای مردم همانا خبر می دهم شما را به دو كار كم هزینه و پر اجری كه کاری به مانند این دو کار انسان را به لقاء خدا نمی رساند: سكوت طولانی و خلق نیكو.
16. قال الامام الصادق - علیه السلام - : فانّ الصّمتَ زَینٌ لك عند العلماء و سترٌ لك عند الجهّال.
«بحارالانوار، ج 75، ص 283»
امام صادق - علیه السلام - فرمود: خاموشی زینت تو نزد علما و حجاب (نگهدارنده حریم) تو نزد جاهلان است.
17. قال امیرالمؤمنین - علیه السلام - عن النبی - صلی الله علیه و آله - : قال فی لیلة المعراج یا ربّ ما أوّلُ العبادةِ قال أول العبادةِ الصَّمتُ.
«مستدرك الوسائل، ج 7، ص 500»
امام علی - علیه السلام - از پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله - نقل می فرمایند كه ایشان شب معراج به پروردگار متعال گفت: ای پروردگار اول مرحله بندگی چیست؟ خداوند متعال فرمود: اولین مرحله بندگی سكوت است.
18. قال الامام علی - علیه السلام - : الصمت آیةُ النبل و ثمرة العقل.
«غررالحكم، ح 1343»
امام علی - علیه السلام - فرمود: خاموشی نشانه هوشمندی و نتیجه عقل و خرد است.
19. قال الامام الصادق - علیه السلام - : الصمت كنزٌ وافر و زینُ الحلیم و ستر الجاهل.
«بحارالانوار، ج 71، ص 288»
امام صادق - علیه السلام - فرمود: خاموشی، گنجی سرشار و زینت انسان حلیم و پوشش نادان است.
20. قال الامام علی - علیه السلام - : الصُمتُ روضة الفكر.
«غررالحكم، ح 546»
امام علی - علیه السلام - فرمود: سكوت بوستان (و جایگاه) فکر و اندیشه است.
21. قال الامام علی - علیه السلام - فی وصیة قبل وفاته: الزم الصّمت تَسلَمْ.
«بحارالانوار، ج 71، ص 78»
امیر مؤمنان - علیه السلام - قبل از شهادت، در وصیتشان فرمود: مداومت بر سكوت داشته باش تا سالم بمانی.
22. قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : علیك بطول الصّمت فإنّه مطرده للشیطان و عونُ لك علی امر دینِك.
«بحارالانوار، ج 63، ص199»
رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: بر تو است سكوت طولانی چرا كه سكوت طولانی شیطان را از تو دور می‌كند و كمك كار تو بر امور دینی‌ات است.
23. قال الامام الحسن - علیه السلام - : قد اكثر من الهیبة الصامت.
«بحارالانوار، ج 78، ص 113»
امام حسن - علیه السلام - فرمود: انسان خاموش هیبت و عظمتش زیاد است.
24. قال الامام علی - علیه السلام - : بكثرة الصمت تكون الهیبة.
«نهج البلاغه، حكمت 224»
امام علی - علیه السلام - فرمود: سكوت بسیار موجب هیبت می شود.
25. قال الامام علی - علیه السلام - : الزم الصمت فادنی نفعِهِ السلامه.
«غررالحكم، ح 2314»
امام علی - علیه السلام - فرمود: مداومت بر سكوت داشته باش چرا كه كمترین نفعش سالم ماندن توست.
26. قال الامام علی بن الحسین - علیه السلام - : احفظ علیك لسانك تملك به اخوانك.
«بحارالانوار، ج 71، ص 115»
امام سجاد - علیه السلام - فرمود: زبان خویش را نگهدار، تا دوستیت با برادران (دینی ات) پا برجا بماند.
27. قال الامام علی - علیه السلام - : فی الصمت السلامة من الندامة و تلافیك ما فَرَطَ من صمتِكَ أیْسَرُ من ادراك فائدةٍ ما فات من منطقك....
«نهج البلاغه، نامه 31»
امام علی - علیه السلام - فرمود: خاموشی مایه مصون ماندن از پشیمانی است؛ و تلافی آنچه بر اثر خاموشی از دست رفته آسانتر از جبران فایده‌ای است كه بر اثر سخن گفتن از كف رفته باشد، که نگه داشتن آنچه در ظرف است با بستن در آن است.
28. قال الامام علی - علیه السلام - : عن النّبی فی حدیث المعراج؛ یا احمد، علیك بالصمت، فانّ اعمر مجلسٍ قلوبُ الصالحین و الصامتین و اِن اَخرَب مجلس قلوب التحكمین بما لا یغنیهم.
«ارشاد القلوب، ص 203»
امام علی - علیه السلام - فرمود: پیغمبر اکرم در حدیث معراج می فرماید: ای احمد، بر تو باد خاموشی، زیرا آبادترین مجلس، دلهای پاكان و خاموشان است و ویران‌ترین مجلس، دلهای بیهوده گویان است.
29. قال الامام علی - علیه السلام - : مَنْ قَلَّ كلامه بطل عیبُهْ.
«غررالحكم، ح 17879»
امام علی - علیه السلام - فرمود: كسی كه گفتارش اندك باشد، عیبش نابود می‌شود.
30. قال الامام علی - علیه السلام - : اقل الكلام تأمن الملام.
«غررالحكم، ح 2283»
امام علی - علیه السلام - فرمود: كم گوی تا از ملامت در امان مانی.
31. قال الامام علی - علیه السلام - : اِن احببتَ سلامة نفسك و ستر معایبك فأقلِلْ كلامك و أكثِر صمتك یَتَوَفَّرْ فِكرُكَ و یَسْتَنیرُ قلبُك.
«نهج البلاغه، حكمت 279»
امام علی - علیه السلام - فرمود: اگر دوستدار سلامت جان خود و پوشیده ماندن عیب‌هایت هستی، كمتر سخن گوی و بیشتر خاموش باشد، تا فکر و اندیشه‌ات فزونی گیرد و دلت نورانی شود.
32. قال الامام علی - علیه السلام - : ایاك و الهَذَرَ؛ فَمَنْ كثُرَ كلامُهُ كَثُرَ آثامُهُ.
«غررالحكم، ح 2637»
امام علی - علیه السلام - فرمود: بپرهیز از یاوه‌گویی؛ زیرا هركه پرگو باشد، گناهانش بسیار می‌شود.
33. قال الامام ابوالحسن الرضا - علیه السلام - : من علامات الفِقه الحِلمُ و العلم و الصُّمت، أن الصّمت بابٌ من ابواب الحكمة اِن الصُّمت یكسبُ المحبّةَ إنّه دلیلٌ علی كلِّ خیر.
«اصول كافی، ج 2، ص 113»
امام رضا - علیه السلام - فرمود: از علامات انسان فهیم در دین، بردباری و علم و سكوت است، همانا سكوت دری از درهای حكمت است و انسان خاموش (به جهت سکوتش) محبتش دردل‌ها قرار می‌گیرد و سكوت دلیل و نشانه‌ای برای رسیدن به هر خیری است.
34. قال الامام علی - علیه السلام - : الصمت حكمٌ و السكوتُ سلامةٌ.
«بحارالانوار، ج 78، ص 63»
امام علی - علیه السلام - فرمود: خاموشی (همراه با تدبر) حكمت است و سكوت باعث سالم ماندن است.
35. قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : اذا رأیتم المؤمن صموتاً فادنوا منه فأنّه یُلَقِّی الحكمة.
«بحارالانوار، ج 78، ص 300»
رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: هنگامی كه مؤمن را خاموش یافتید، نزدیك او شوید، چرا كه او حكمت القاء می‌كند.
36. قال رسول الله - صلی الله علیه و آله - : إنّ اولیاء الله سُكتوا فكان سكوتُهُم ذكراً و نَظُروا فكان نَظُرُهم عبرةٌ و نطقوا فكانَ نُطقُهم حكمةً.
«اصول كافی، ج 2، ص 237»
رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: همانا اولیای الهی سکوت می کنند و سکوتشان یاد (خداست)، می‌نگرند و نگاهشان عبرت (گرفتن) است و سخن می‌گویند و سخنشان حكمت است.
37. قال الامام علی - علیه السلام - : الصمت بغَیر تفكُّر خَرَسٌ.
«غررالحكم، ح 1279»
امام علی - علیه السلام - فرمود: خاموشی بدون تفكر گنگی (لالی) است.
38. قال الامام علی - علیه السلام - : كلُّ سكوتٍ لیس فیه فكر‍‍ٌ فهو غفلةٌ.
«بحارالانوار، ج 71، ص 275»
امام علی - علیه السلام - فرمود: هر سكوتی كه در آن اندیشیدن نباشد، غفلت است.
39. قال الامام الكاظم - علیه السّلام - : ... اِنَّ لِكُلِّ شَیٍِ دَلیلاً وَ دلیلُ العَقلِ التَّفَكُرُ وَ دلیلُ التَّفَكُّرِ الصّمت و لِكُلِّ شیٍ مطیَّةً وَ مَطیَّةَ العَقلِ التَّواضُعِ ... .
«اصول كافی، ج 1، ص 15»
امام كاظم - علیه السّلام - فرمود: ... برای هر چیزی دلیل (و نشانه ای) وجود دارد و دلیل عقل تفكر است و دلیل تفكرسكوت است و برای هر چیزی مركبی است و مركب عقل تواضع است.
40- امام رضا (علیه آلاف تحیّة و الثّناء) فرمودند:
- انّ الصّمت باب من ابواب الحكمه یكسب المحبّه انّه دلیل علی كلّ خیر.
- همانا سكوت راهی از راه های حكمت است، سكوت موجب محبّت و علاقه می گردد و راهی برای كسب خیرات می باشد.
* مستدرک الوسائل، ج9، ص16
