وقتی پوشاک و پوشش مورد بحث قرار می گیرد ، تنها نام خانم ها در اذهان نقش می بندند و ذهنیت بر این اساس است که پوشش تنها برای این قشر می باشد ولی، آقایون هم استثنا نیستند و بحث این پست در مورد پوشش در زمان مادها می باشد.
اولین قومی که از ایران باستان در مورد آن بحث می شود ،مادها می باشند . ماد ها یکی از اقوامی هستند که در منطقه های اطراف دریاچه ارومیه در ناحیه شمال غرب ساکن بودند و یکی از اقوام ایرانی بودند. بحث در مورد پوشش آنها را می توان از سنگ نگاره ها بدست آورد.
اجزای پوشاک مردان در زمان سلسله ماد از این قرار است:
۱-پیراهن یا قبا:
پیراهنی بدون چین و بی زینت که در جلو بسته و بدون درز بوده و بلندی آن حد اکثر تا سر زانو می رسد با آستین بلند و مچ تنگ و یقه ای ساده و گرد و تنگ و بدون برگردان و از طرف سر پوشیده می شد.بر روی این تونیک یا پیراهن کوتاه ،تونیک (قبا) بدون آستین دیگری می پوشیدند.
۲-شلوار:
نوعی شلوار به شکل شلوارهای تنگ رکاب دار امروزی(استریچ) بود که در نقوش تخت جمشید و پاسارگاد کمی گشادتر و بلند تر روی کفش را می گرفته و با رکابی در زیر کفش دیده می شود. یک نوار باریک پارچه ای که دور پایین شلوار پیچیده شده به پاچه ها اجازه می دهد که دور مچ پا بسته شوند.
اصولا مادها به عنوان قومی سوارکار پیراهن دوخته شده ی خود را همواره با شلوار می پوشیدند که بعد ها پارسیان نیز پوشیدن شلوار را از آنان اقتباس نمودند.
۳-شنل(مانتو یا اورکت):
در نقوش تخت جمشید دو نوع شنل را مشاهده می شود: یکی با آستین بلند که مشخصا بلندی آن تا مچ پا می رسد و مانند یک خرقه شانه ها را می پوشانید و احتمالا در مواقع لزوم به صورت مانتو مورد استفاده قرار می گرفته است، گزنفون گوید: سواران مادی هنگامی که شاه از مقابل آنها می گذشت دست های خود را در آستین مانتوهاشون قرار می دادند.
نوع دیگر آن بدون آستین بود که بوسیله ی دو نار از طرفین یقه ، در زیر گلو گره می خورد ، گاهی هم این شنل بروی شانه افکنده می شده است.
۴-پوشش سر
که این پوشش چند نوع می باشد:
الف: کلاه :
کلاه نزد این قوم گذشته از پوشاندن سر و صورت در مقابل سرما و گرما جنبه ی آرایشی و نمایشی نیز داشته است.
ب: باشلق :
نوعی کلاه که از نمد و کتان بود و در قسمت بالای آن معمولا نوک تیز و بلند و به شکل کیسه ی مخروطی به عقب یا جلو برگشته و در قسمت پشت دنباله ی کوتاهی داشت که گردن را و در دو طرف نیز دو تکه ی اضافی گوش ها را می پوشاند.
باشلق یک کلاه همگانی بوده است که بعد ها به تقلید از مادها در بین پارسیان نیز رواج پیدا کرد. نقلی است که پارچه ای هم که زرتشتیان به دهان می بندند از ادامه رسم باشلق می باشد چون باشلق برای جلوگیری از ریزش آب دهان یا موی سر و یا دمیده شدن نفس فرد به پادشاه نیز بوده است.
ج: تاج :
که مسلما پادشاهان و بزرگان از این نوع پوشش سر استفاده می کردند.
د : موبند :
مردم عادی کوچه و بازار که با دربار کار نداشتند از موبند کتانی استفاده می کردند. تصویری که در تاریخ دیاکونف از مادی ها آمده است موبند مادیان مانند آرایه ای به نظر می رسد که بسیار منظم از جلوی پیشانی به پشت سر می آید.
این پوشش ها مورد های دیگری هم مانند پاپوش و کمربند دارد که توضیح آن واضح می باشد .
زیور آلات:
بطور کلی بکار بردن زیور آلاتی چون گوشواره ، النگو ، دست کش طلایی ، گردنبند ، بازو بند ، و انگشتر مهر دار ، سنجاق های سر و .... سمبل و نشانه ی مقام والا و اقتدار فرد پوشیده محسوب می شده است و استفاده از آنان در میان مردان و زنان به یکسان وجود داشته است، حتی غلاف کمربند ها با تزیینات جواهر و سنگهای قیمتی همراه بود، درپایین (لبه) شلوار و یا دامن تن پوشها نیز زنگوله های زینتی می آویختند ، در تورات و نوشته های مورخانی چون سایکس و گزنفون و زینت آلات مادها اشاره شده است.
-------------------------------------------------------------------
پی نوشت:
۱-هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی نوشته مهر آسا غیبی
۲-پوشاک در ایران باستان نوشته فریدون پور بهمن ترجمه هاجر ضیا سیکارودی
