در مورد چهارشنبه سوری سوالی بوجود می آید که ، آیا این مراسم برای زرتشتیان است یا خیر؟ آیا روش انجام این مراسم طبق دین زرتشت می باشد؟ آیا جامعه زرتشتیان این مراسم را طبق سخن موبدان انجام می دهند ؟

در اینجا نظر دو موبد ، آقایان موبد مهربان آفرین و نیکنام، را بیان میکنیم:

نظر موبد مهربان آفرین:

در باور ما زرتشتیان ده روز ماند به عید را به پیشواز روان فروهر درگذشتگان می رویم یعنی روز اشتاد از ماه اسفند پنجه کوچک شروع می شود و بنا به سنت ها و بنا به باورمان سر کوچه ها و محله ها در زمان قدیم آتش روشن می کردند و با این عمل به پیشواز روان فروهر درگذشتگان می رفتیم و بعد از پنجه بزرگ که آخرین روز آن وَهيشتواش است شب هنگام یا سپیده دم به پشت بامها میرفتیم و روی بامها آتش روشن می کردیم و روان فروهر در گذشتگان را بدرقه می کردیم در فرهنگ ما روزهای شنبه یک شنبه دوشنبه و چهار شنبه وجود ندارد و روزهای ما با نام اورمزد آغاز و به انارام ختم می شود.

و یکی از این روزها که در سر کوچه ها و خیابان ها آتش روشن می کردند این روز با شب چهار شنبه مصادف شد و این كه چهارشنبه از نظر اعراب روز نحس و نا مبارکی به شمار می رفت از طرفي اعراب، روز چهارشنبه را نحس مي‌دانستند و درآن روز عروسي و مسافرت و حمام و ... نمي‌كردند. و احتمالا ايراني ها تحت تاثير اعراب ،آخرين چهار شنبه سال را با مراسمي به پايان مي‌بردند تا از نحسي چهار شنبه هاي سال جديد دور باشند. پس این روز را به عنوان چهار شنبه سوری آتش روشن می کردند تا نحسی آن روز را از بین ببرند و بعد ها در فرهنگ ایران به اسم چهارشنبه سوری جا افتاده است

ايشان همچنان گفت این مراسم برگرفته از سنت ماست ولي جزء آيين ما نيست چون ما زرتشتیان به آتش بی حرمتی نمی کردیم ما به آن احترام می گذاریم آنچه که در فرهنگ ما هست هنگامی که پنجه کوچک شروع می شود بر سر کوی و محله ها آتش روشن می کردیم و به پیشواز روان فروهر درگذشتگان مي رفتند و شب پاياني پنجه که روز بعد آن اورمزد و فروردین ماه بوده بر فراز بامها آتش روشن می کردند و روان فروهر در گذشتگان را بدرقه می کردند.

و بر این باور بودیم که در این ۱۰ روز روان فروهر در گذشتگان به خانه ها کوچه ها و محله ها می آمدند و سر کشی می کردند که ببینند خانه آنها تمیز باشد پاک باشد خانواده ها در کنار هم باشند و با هم همازوری داشته باشند آنها خوشحال و شاد می شدند و برکت به آن خانه می آمد و اگر بر عکس بود ناراحت می شدند و وقتی از اینجا می رفتند با این نگرانی با این دل آزردگی تا سال آینده برگردند و ببینند آیا خانواده شان کنار هم هستند یا خیر و به این شکل ما به این سنت ها و باور ها اعتقاد داریم .

نظر موبد کوروش نیکنام:

ما زرتشتیان در کوچه ها آتش روشن نمی کنیم و پریدن از روی آتش رو زشت می دونیم .

در گاه شماری ایران باستان و زرتشتیان اصلأ هفته وجود نداره. ما در ایران باستان هفت روز هفته نداشتیم . شنبه و یکشنبه و . . . بعد از تسلط اعراب از فرهنگ اونها داخل ایران شد . بنابراین اینکه ما شب چهارشنبه ای رو جشن بگیریم ( چون چهارشنبه در فرهنگ عرب روز نحس هفته بوده ) خودش گویای این هست که چهارشنبه سوری بعد از اسلام در ایران مرسوم شد.
همونطور که گفتم ما در ایران باستان هفته نداشتیم ولی هر ماه رو به سی روز تقسیم می کردیم .و برای هر روزی هم اسمی داشتیم . هرمز روز ، بهمن روز ، . . .
برای ما سال ۳۶۰ روز بوده و ۵ روز اضافه ( یا هر چهار سال ۶ روز اضافه ) ما در این پنج روز آتش روشن میکردیم تا که روح نیاکانمون رو به خانه هامون دعوت کنیم .
بنابراین این آتش چهارشنبه سوری بازمانده اون آتش افروزی ۵ روز آخر سال در ایران باستانه و زرتشتیان به احتمال زیاد برای اینکه این سنت از بین نرود، ایرانیان بعد از اسلام، نحثی چهارشنبه رو بهانه کردن و این جشن رو با اون خرافه اعراب منطبق کردند و شد چهارشنبه سوری ."

نکته:

خلاصه سخن این دو موبد این می باشد که :

پریدن از روی آتش زشت می باشد ، چون آتش نزد زرتشتیان مقدس است.

زرتشتیان روی آتش نمی پرند ، چون تقدس آتش را می دانند.

در نظر موبد نیکنام ، احتمالا نحثی چهارشنبه بهانه ای برای بقای مراسم سوری بود.

عکسی از انجام چهارشنبه سوری بین زرتشتیان:

آنچه امروزه زرتشتیان در مراسم چهارشنبه سوری انجام می دهند و حتی در مدارس آنرا آموزش می دهند، بر خلاف سخن موبدان و رهبران دینی آنها و حتی سخن اشو زرتشت مبنی بر تقدس آتش می باشد.

همانطور که از تصاویر مشخص است در برخی از مراکز آموزشی زرتشتیان ، پریدن از روی آتش را به کودکان آموزش می دهند و حتی در خانه سالمندان ، افراد مسن زرتشتی نیز با کمک دوستان از روی آتش به نوعی می پرند.

------------------------------------------------------------------------

پی نوشت

۱- سایت رسمی آقای کوروش نیکنام

۲- http://hamazoor.com/newinstall/index.php?option=com_content&task=view&id=1233&Itemid=1 (link is external)

۳- http://a-z-iran.mihanblog.com/post/7 (link is external)

۴- سایت امرداد