جامعه ی بشری به حکمِ عقلانیت، نیازمندِ ابزارهای تشویقی و تنبیهی است. تشویقِ نیکوکاران در جهت ترویجِ نیکی، و تنبیهِ زشت کرداران برای بازداشتن آنان از تخلّف. لیکن این قانونِ خردمندانه بعضاً با انحرافاتی از جنسِ نابخردی مواجه می گردد. از جمله ی این قوانینِ ناپسند، در دین زرتشتی، بدین صورت است که اگر کسی با دیگری پیمان ببندد و از پیمانِ خود تخلّف کند، نزدیکان و خویشاوندان او، تا سیصد سال گرفتار عذاب خواهند بود و برای برخی از پیمان ها نیز تا هزار سال ! البته برخی از اوستاپژوهان نیز گفته اند که خویشاوندانِ این پیمان شکن، باید هزار برابرِ ارزشِ پیمان را به عنوانِ خسارت به شخصِ مقابل دهند. برای مثال در اَوِستا، بخشِ وَندیداد، فرگرد چهارم، بند پنجم الی دهم:
زرتشت پرسید: «ای دادار جهان استومند، ای اشون، کسی که "کشتزار پیمان" را بشکند تا چه اندازه گرفتارِ گناه خویش شود؟» اهورامزدا پاسخ داد: «گناه وی، نزدیک ترین خویشاوندانش را بدهکارِ تاوانی هزار برابرِ بهای آن پیمان کند.» [۱]
و نیز، زرتشت پرسید: «ای آفریننده ی جهان جسمانی و ای مقدس بگو بدانم، هرگاه شخص از انجامِ عهد و پیمان به ارزشِ یک قطعه زمینِ آباد خودداری کند، کدام اشخاص گرفتار گناه وی خواهند بود؟» اهورامزدا پاسخ داد و گفت: «خویشان نزدیک وی در مدت یک هزار سال گرفتار گناهِ وی خواهند بود.» [۲]
و شبیه به همین قانون در تخلّف از معامله ی گاو و گوسفند و... نیز وجود دارد. به گفته ی شاعر :
گـنه کــرد در بلـخ آهنـــگری به شوشتر زدند گردن مسگری
به راستی چرا اگر کسی تخلّف کرد، خویشاوندان و نزدیکان وی باید هزار برابر میزانِ تخلّف، جریمه شوند؟ و یا به تعبیری دیگر، چرا نزدیکان و خویشاوندان او تا هزار سال گرفتار عذاب خواهند شد؟
گرچه ممکن است برخی اصالتِ وندیداد را زیر سؤال ببرند. لیکن در پاسخ باید گفت که وندیداد یکی از اصلی ترین بخش های اوستا در گذر تاریخ بوده که همواره مورد استناد پیشوایان این آیین قرار داشت. بزرگترین رهبران مذهبی زرتشتی، در هزاران سال اخیر بر اصالت این کتاب گواهی داده و آن را سخنان اهورامزدا و زرتشت دانسته اند. [۳]
پی نوشت :
[۱]. اوستا، گزارش دکتر ج. دوستخواه، انتشارات مروارید، تهران، چاپ شانزدهم ۱۳۹۱، ج ۲ ص ۶۸۹ - ۶۹۰
[۲]. وندیداد، پژوهش ژام دارمستتر، ناشر دنیای کتاب ، تهران ۱۳۸۴ ، ص ۱۰۱
[۳]. بنگرید به مقاله « نادیده گرفتن وندیداد ، خیانت به تاریخ »
