تغییرات در دین زرتشت از زبان موبد موبدان رستم شهزادی
برخی از موارد اصلاح و تغییر یافته در دین زرتشت از زبان موبد موبدان رستم شهزادی:
۱-سدره و کشتی:
ساختمان این مراسم به این شکل نبوده و حتی سن لازمه سدره پوشی هم گاهی پانزده ، زمانی ده و زمانی هفت سالگی بوده و چنانچه باز از اوستاهای پازندی که در اول و آخر کشتی می خوانیم در زمان اوستایی مرسوم نبوده و بعدا ترجمه آنرا به پازند نوشتند.(۱)
لازم به ذکر است که امروزه این مراسم نیز با اینکه باید به یک نحو و شاکله واحدی صورت گیرد ولی باز هم سن های مختلف و آداب و رسوم مختلف در آن دیده می شود و در تابستان سال ۹۲ مراسمی برگزار شد که حد اقل سن شرکت کنندگان در مراسم سدره پوشی ۵۰ سال بود ، پس می توان بطور خلاصه این مراسم امروزه مراسمی واحد نیست بلکه در هر کوی و برزن متغییر است.
۲-طرز انجام آیین عقد و اندرزگواه:
تا چند سال پیش(نویسنده متولد۱۲۹۱،متوفی ۱۳۷۸ می باشد) به زبان دری یعنی زبانی غیر از زبان پهلوی بوده و باز هم چون لازم شد اکنون به فارسی سره در آمده.(۲)
فارسی شدن آنچه خوانده می شود و بکار رفتن زبان پهلوی و دری به این دلیل می تواند باشد که کم کم سواد خط پهلوی خوانی در بین موبدان کمرنگ شده است.
۳-شکل ساختمان آتشکده ها:
بنا به شرایح مورخین یونان و رم در هر زمانی متفاوت بوده و در آتشکده جدید نیز اصلاحاتی قایل شده ایم.(۳)
براستی نمی توان فهمید که مورخین یونانی و رمی در چه زمانی قولشان مورد استناد زرتشتیان هست و در چه زمانی نیست!!!! فکر کنم بهتر است موردی را جمله تغییرات دین زرتشت اضافه کنیم به نام : حجت بودن قول مورخین یونانی و رمی.
۴-طرز ساختمان دخمه:
با شرح وندیداد متفاوت است.(۴)
یادش بخیر زمانی که دخمه مورد استفاده بود ، چون بعد از مورد دخمه در تهران حتی دستگاه مرده سوزی هم آوردند و بعد از اندک زمانی به فراموشی رفت و امروزه زرتشتیان همان روشی را که آلوده کردن زمین و آخشیج می باشد انجام می دهند یعنی دفن مرده در زمین. هر چند که این مورد هم در جهان فرق می کند.
۵-طرز انجام آیین نشوه و برشنوم:
که طبق دستور وندیداد نیست و در ازمنه مختلف متفاوت بوده و آخرین اصلاحات آن در زمان زاداسپرم به عمل آمده.(۵)
خیلی از افراد زرتشتی نسل جدید شاید نام این مراسم را هم نشنیده باشند، ولی باید دانست که مراسم برشنوم یکی از مراسماتی است که در آن ادرار گاو مصرف می شده و فرد باید به مدت حدودا ۱۰ شبانه روز در محلی جدای از دیگران کارها و اعمال خاصی را انجام می داد.
۶-آیین گهنبار خوانی:
که از روی الفاظی که در این مواقع استعمال می شود با همازور دهمان که به پازند نوشته شده است نشان می دهد که مانند قدیم نبوده و گهنبار خوانی از زمان ساسانیان دو مرتبه دایر و آخرین اصلاح در زمان نوشیروان عادل به عمل آمد.(۶)
انوشیروان عادل فردی است که به استناد تاریخ سواد و علم و ... را تنها برای طبقه خاصی(درباریان) می دانست و وقتی عدالت و عادل بودن انوشیروان با اختلاف طبقاتی برابر باشد، پس اصلاح صورت گرفته نیز قابل تامل و تدبر است.
۷-آیین سوم و چهارم و دهم و سال:
هر قسمتی که به پازند می خوانیم اصلاحات بعدی است.(۷)
نسبت به جامعه امروزی این مراسمات با دقت و بطور دقیق تنها در محلهایی که زرتشتیان سنتی می باشند صورت می گیرد و در جوامعه پیشرفته خیلی مختصر انجام می شود.
۸-آیین یشت ، ویسپرد و وندیداد:
در زمان قدیم توسط هشت نفر موبد انجام می یافت که بنا به اقتضای زمان امروزه دو موبد و گاهی هم یک نفر موبد انجام می دهد.(۸)
و امروزه دیگر همان یک نفر هم این مراسم را برگزار نمی کند.و از این بالاتر عده ای وندیداد را که به صراحت جزو مراسمات زرتشتیان در زمان موبد شهزادی بوده را امروزه جزو کتاب دینی زرتشتیان نیز به حساب نمی آورند.
۹- چنانچه از بسیاری از اوستاهای روزانه معلوم اسن که به زبان پازند غیر از اوستاست مانند پنام ستایش ، تندرستی ، پتت ، همازور دهمان ، نماز اورمزد و غیره پس می بینیم که در هر موقع اصلاحاتی لازم می شده بلافاصله توسط دستوران دستورهای(موبد موبدان) زمان به وسیله فتوای دینی به بهدینان ابلاغ می کردند و بهدینان بدون اندک تخلفی اوامر آنها را اجرا می کردند.(۹)
سخن پایانی:
بنابر بیان موبد رستم شهزادی که در دین زرتشت تغییرات و اصلاحات وجود دارد ، امروزه بنابر گفته خود زرتشتیان، تنها متن گاهان تغییر نکرده ، هر چند با کمی تفکر در این تغییرات اساسی در دین زرتشت این شائبه در مورد تغییر این متن هم باقی است.
این تغییرات زیاد می باشد و چون تنها خواستیم از زبان و نقل از موبد شهزادی باشد به همین مقدار اکتفا می کنیم.
------------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت:
۱- مجموعه سخنرانی های موبد موبدان رستم شهزادی - به کوشش مهرانگیز شهزادی _۱۳۸۰
