موحّد انسان آزاده و مشرک بنده ای زر خرید

در آیه 75 سوره مبارکه نحل، خداوند متعال مؤمنان را با کفار در قالب مثالی با یکدیگر مقایسه کرده است و در آن مشرکان را به برده و مملوکی ناتوان و مؤمنان به انسانی غنی و بی نیاز که از امکانات خود همگان را بهره مند می‌سازد، تشبیه نموده است.

قرآن کریم می فرماید: ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا عَبْداً مَمْلُوکاً لا یَقْدِرُ عَلی شَیْءٍ وَ مَنْ رَزَقْناهُ مِنَّا رِزْقاً حَسَناً فَهُوَ یُنْفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَ جَهْراً هَلْ یَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لا یَعْلَمُونَ.[1]

«خداوند مثالی زده است که برده مملوکی را که قادر بر هیچ چیز نیست، و انسان (با ایمانی) را که رزق نیکو به او بخشیده است، و او پنهان و آشکار از آنچه خدا به او داده انفاق می کند، آیا این دو نفر یکسانند؟ شکر خدا را است ولی اکثر آنها نمی دانند!» در این مثال، «مشرکان» را به برده مملوکی که توانائی هیچ چیز را ندارد، و «مؤمنان» را به انسان غنی و بی نیازی که از امکانات خود همگان را بهره مند می سازد تشبیه می کند و می گوید: «خداوند برده مملوکی را به عنوان مثال ذکر می کند که قادر بر هیچ چیز نیست» نه قدرت تکوینی چندانی دارد، زیرا در چنگال مولایش همیشه اسیر است و از هر نظر محدود، و نه قدرت تشریعی، زیرا حقّ تصرّف در اموال خود (اگر اموالی داشته باشد) و همچنین سایر قراردادهای مربوط به خویش را ندارد.

آری بنده بندگان خدا بودن، نتیجه ای جز اسارت و محدودیّت از هر نظر نخواهد داشت.

و در مقابل آن، انسان با ایمانی را مثل می زند که به او رزق حسن و انواع روزی ها و مواهب پاکیزه بخشیده است. این انسان آزاده با داشتن امکانات فراوان، پنهان و آشکار از آنچه در اختیار دارد انفاق می کند، آیا آن دو نفر یکسانند؟![2] آیا انسان آزاده ای که مالک است و توانا و انبانی پر دارد برای بخشندگی، و دستانی توانا برای کمک و قدرتی عظیم برای رفع حوائج دیگران، با برده ای اسیر با دست و پایی شکسته و تنی از کار افتاده که از اداره امور خود عاجز است تا چه رسد به دیگران، آیا این دو را می توان هم رتبه و هم شأن یکدیگر دانست؟! آری، این است سرنوشت کسانی که دل در گرو خدایی بسپارند که سرچشمه همه خیرات و نیکی هاست با کسانی که به عبادت اموری موهوم و انسان هایی ضعیف همچون خودشان روی آورند.

پی نوشت ها:

[1] نحل، 75.
[2] تفسیر نمونه، ج 11، ص 326.