قَالَ الامام الصَّادِقُ(علیه السلام): «إِمْتَحِنُوا شِیْعَتَنَا عِنْدَ مَوَاقِیْتِ الصَّلاةِ کَیْفَ مُحَافَظَتُهُمْ عَلَیْهَا و إِلَی أَسْرَارِنا کَیْفَ حِفْظُهُمْ لَهَا عِنْدَ عَدُوِّنَا وَإِلَی أَمْوَالِهِمْ کَیْفَ مُوَاسَاتُهُمْ لاِِخْوَانِهِمْ فِیْها».(1)
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: شیعیانِ ما را به اوقات نماز امتحان کنید که چگونه به آن اهمیّت می دهند، و اینکه چگونه اسرار و مقامات ما را در نزد دشمنان بازگو نمی کنند و همچنین با اموالشان امتحان کنید که چگونه به دیگر برادرانشان کمک می کنند.
شرح حدیث:
در این حدیث امام صادق(علیه السلام) ملاک تشخیص شیعیان را در چند صفت مهمّ زیر بیان می کنند:
1. اهمیّت به نماز اوّل وقت
مردم را به نماز اوّل وقت امتحان کنید، آیا به اوقات نماز اهمیّت می دهند؟ در هنگام کار آیا کار را عقب می اندازند یا نماز را؟ بعضی نماز را بری زمان بی کاری می دانند و می گویند: «اوّل الوقت رضوان الله و آخر الوقت غفران الله» در حالی که شیعه واقعی به نماز اوّل وقت اهمیّت می دهد. بعضی از اهل تسنّن می گویند مسلمان واقعی ما هستیم، چرا که اهمیّتی که ما به نماز اوّل وقت می دهیم شیعیان نمی دهند.
2. اهمیّت به نماز
حضرت علی (علیه السلام) در سفارشهایش خطاب به مالک اشتر در مورد اهمیّت نماز می فرماید: «إِجْعَلْ أَفْضَلَ أَوْقَاتِکَ لِلصَّلاَةِ; بهترین اوقاتت را بری نماز قرار بده».
کلمه «محافظة» به این معناست که نماز آفات دارد و باید آن را حفظ کرد. زمانی که مرحوم امام خمینی (قدس سره) مدرّس حوزه علمیّه بودند، در هنگام صحبت و مباحثه علمی وقتی صدی اذان بلند می شد، بلافاصله بری نماز برمی خاستند، بدون اینکه درنگی در انجام واجبات نشان دهند. قانون همین است که هر کجا هستیم و هر که هستیم، به نماز اهمیّت دهیم. به خصوص نماز صبح. امروزه عدّه ی هستند که نماز صبح را با استصحاب و به امید اینکه هنوز خورشید طلوع نکرده، می خوانند که این نماز شیعه نیست!!
3. رازداری
منظور از محافظت از اسرار، حفظ مقامات اهل بیت(علیهم السلام)است. یعنی مقامات آنان را مانند ولایت تکوینی ، معجزات، علم غیب و... که دشمنان باور نمی کنند در نزدشان بازگو نکنیم زیرا این مقامات جزء اسرار است.
4. چگونگی صرف اموال
مواسات از دو ریشه لغوی است: یکی از مادّه «واسی » و دیگری از ماده «آسی » که هر دو به معنی اعانت و کمک کردن است. شیعه را باید با اموالش امتحان کرد که چه اندازه دیگران در اموال او سهم دارند. در زمان ما مشکلات زیاد است:
مشکل بیکاری که منشأ اصلی بسیاری از مفاسد مانند: اعتیاد، سرقت، خودفروشی و ... است ; مشکل ازدواج جوانان ; مشکل مسکن; مشکل هزینه تحصیل دانش آموزان، که خانوادهها بری تأمین آن با مشکلات مواجه هستند. جامعه ما، جامعه شیعه است، پول هی زیادی در مسائل بیهوده صرف می شود در حالی که عدّهی در هزینه هی اوّلیّه زندگی درمانده اند.
باید صفات شیعه را در زندگی روزمرّه مدّ نظر قرار داده و به آنها عمل کنیم نه اینکه صرفاً جایگاه شیعه و پاداش آن را بیان کنیم.
1. بحار الأنوار، ج 65، ص 149.