حسـرت خوردن و ناراحـتی به سبـب قصور در اجرای فرامین الهی و ناسـپاسی­های مردم، از عوامل اصلی حـزن مـمدوح است که توضیح خواهیم داد.
 
از آن چه بیان کردیم روشن شد که منظور از حزن مذموم، غم­های مادّی و ترس­های دنیایی است والاّ اولیای خدا وجودشان از غم و خوف مالامال است.
 
ـ امام صادق(علیه السّلام) می­فرماید:
 
مؤمن صبح و شبش را به اندوه می­گذراند و جز این به صلاح او نیست.[1]
 
ـ همان حضرت(علیه السّلام) می­فرمایند:
 
حزن و اندوه همواره با عارفان است به سبب کثرت واردات غیبی بر دل­هایشان و افتخار بسیارشان بر بودن در زیر پوشش کبریاء...
 
اگر اندوه لحظه­ ای از دل­های عارفان کنار رود، دست به استغاثه برمی­دارند و اگر در دل­های دیگران نهاده شود، آنرا خوش ندارند.[2]
 
 
 
ـ امام باقر(علیه السّلام) به جابر جُعفی فرمودند:
 
ای جابر! من غمگینم و دلم مشغول است.
 
عرض کردم: اندوه و دل مشغولی شما چیست؟
 
فرمود: ای جابر! هر کس دین ناب و زلال خداوند به دلش راه یابد، او را از هر چه غیر اوست، بازمی­دارد.[3]
 
 
 
ـ داوود در مناجات خود به خداوند عرض کرد:
 
الهی! فرمان دادی که صورت و بدنم و پاهایم را با آب بشویم، دلم را با چه بشویم؟
 
خدای متعال فرمود:
 
بالهُمومِ والغُمومِ
 
با غم­ها و اندوه­ها.[4]
 
 
 
ـ پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:
 
ما عُبِدَاللهُ عزّوجلّ علی مِثلِ طُولِ الحُزنِ
 
خدای عزّوجلّ با چیزی همانند اندوه طولانی، عبادت نشده است.[5]
 
 
 
ـ امام سجاد(علیه السّلام) می­فرمایند:
 
اِنّ اللهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلبٍ حَزینٍ
 
بدرستی که خداوند قلب­های حزین را دوست دارد.[6]
 
 
 
نتیجه ی این اندوه، چیست؟
 
ـ الامام علیٌ(علیه السّلام):
 
کَم مِن حَزینٍ وَفَدَ بِهِ حُزنهُ عَلی سُرورِالأبَدِ
 
چه بسا اندوهگینی که غمش، او را به شادمانی همیشگی بکشاند.[7]
 
ـ و همان حضرت(علیه السّلام) می­فرماید:
 
هر که در دنیا بر نفس خویش اندوه بسیار خورد، خداوند او را در روز قیامت شادمان گرداند و در سرای ماندگاری جایش دهد.[8]
 
 
 

1- میزان الحکمه، ج3، ص1156
 
2- همان مدرک ص1157
 
3- همان مدرک
 
4- بحارالانوار، ج73، ص157
 
5- مکارم الاخلاق، ج2، ص367، و میزان الحکمه، ج3، ص1157
 
6- اصول کافی، ج2، ص99
 
7- غررالحکم، 6964
 
8- غررالحکم، 9027