حد و مرز حرمت و نجاست مأکولات و مشروبات الکلی، ازنظر فقه جعفری، چیست؟

پاسخ اجمالی
 
الکل سفید و طبى که الکل خالص مى‏باشد و مصارف طبى دارد پاک مى‏باشد. مگر این که از شراب و فقاع گرفته شده باشد که در این صورت نجس است. هم چنین مواد پاک کننده دیگر که از مشتقات الکل است و در مراکز درمانى کاربرد دارد پاک مى‏باشد. هم چنین الکل صنعتى که همان الکل سفید به اضافه مقدارى مواد سمّى است و کاربرد صنعتى دارد پاک مى‏باشد. ادکلن و مواد صنعتى دیگر نیز که مشتمل بر الکل مى‏باشد پاک است.
 
اما نوشیدنی هایی که مست کننده (مسکر) است، حتی یک قطره آن (و لو اینکه به آن مقدار مست کننده هم نباشد)، حرام است.ملاک حرام بودن مایع بودن و مست کننده بودن است.
 

پاسخ تفصیلی
 
در پاسخ ابتدا به بیان حکم الکل و سپس به حکم مشروبات الکلی می پردازیم.
 
حکم الکل از دو جهت در فقه قابل بررسی است :
 
1-از جهت طهارت و نجاست
 
2- از جهت حرمت و حلیت خوردن و نوشیدن آن
 
الکل سفید و طبى که الکل خالص مى‏باشد و مصارف طبى دارد پاک مى‏باشد. مگر این که از شراب و فقاع گرفته شده باشد که در این صورت نجس است. هم چنین مواد پاک کننده دیگر که از مشتقات الکل است و در مراکز درمانى کاربرد دارد پاک مى‏باشد. هم چنین الکل صنعتى که همان الکل سفید به اضافه مقدارى مواد سمّى است و کاربرد صنعتى دارد پاک مى‏باشد. ادکلن و مواد صنعتى دیگر نیز که مشتمل بر الکل مى‏باشد پاک است.[1]خوردن چنین الکلی حرام نیست مگر اینکه مست کننده باشد یا اینکه آنرا با آب رقیق کرده و مصرف نمایند. حضرت آیت ا...العظمی مکارم در این زمینه فرموده اند:" الکل هایى که ذاتاً قابل شرب نیست یا جنبه سمّى دارد، نجس نیست، ولى هر گاه آن را رقیق کنند و مشروب و مُسکر باشد، نوشیدنش حرام است و احتیاطاً حکم نجس دارد."[2]
 
اما حکم مشروبات الکلی
 
از نظر فقه شیعه شراب و هر چیزى که انسان را مست مى‏کند، چنانچه به خودى خود روان (مایع) باشد، نجس است[3] و خوردن و نوشیدن آن حرام است.
 
بنا بر این ملاک حرمت آن مایع بودن؛ و مست کننده بودن است. و هر چیزى که زیاد آن انسان را مست مى‏کند، چنانچه به خودى خود مایع باشد نجس و خوردن آن حرام است اگر چه کم باشد یا مست کنندگىِ آن خفیف باشد . [4]
 
اما اگر مثل بنگ و حشیش که روان نیستند (جامدند)، اگر چه چیزى در آن بریزند که روان شود، پاک است. [5]
 
[1]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 80و81، مسأله 112
 
[2] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 81، (مکارم:) مسأله 125
 
[3] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 80 مسأله 111
 
[4]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 81 آیت الله زنجانی: اگر مایعی زیاد آن مست کننده باشد، مقدار کم آن نیز نجس است...؛ آیت الله بهجت (ره): شراب و هر چیزى که زیاد آن انسان را مست مى‏کند، چنانچه به خودى خود مایع باشد نجس و خوردن آن حرام است، اگر چه کم باشد یا مست کنندگىِ آن خفیف باشد ..،
 
[5] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 80 مسأله 111