عُجب، آفت ایمان
قال رسول الله (ص): اَوحَنّا الی داود: «يَا دَاوُدُ بَشِّرِ الْمُذْنِبِينَ وَ أَنْذِرِ الصِّدِّيقِين. قَالَ كَيْفَ أُبَشِّرُ الْمُذْنِبِينَ وَ أُنْذِرُ الصِّدِّيقِينَ قَالَ يَا دَاوُدُ بَشِّرِ الْمُذْنِبِينَ أَنِّذر الصِّدِّيقِينَ قَالَ يَا دَاوُدُ بَشِّرِ الْمُذْنِبِينَ بِأَنِّي أَقْبَلُ التَّوْبَةَ وَ أَعْفُو عَنِ الذَّنْبِ وَ أَنْذِرِ الصِّدِّيقِينَأَنْ لا يُعْجَبُوا بِأَعْمَالِهِمْ فَإِنَّهُ لَيْسَ عَبْدٌ يُعْجَبُ بِالْحَسَنَاتِ إِلَّا هَلَكَ»[1]. پیامبر اکرم(ص) فرمود: خداوند متعال در قالب وحی دو پیام را به داوود گوشزد کرد: به گناهکاران بشارت بده، به صدیقین و انسانهای عارف یک هشدار.
حضرت داوود (ع) عرض کرد: خدایا چگونه وبه چه چیز بشارت دهم و از چه چیز انذار کنم؟ فرمود: به گنهکاران بشارت بده که من «توبه» گنهکاران را میپذیرم، از گناه آنان صرف‌نظر میکنم و گناهانشان مورد عفو و بخشش است. اما صدیقین، کسانی هستند که در صراط مستقیم قرار دارند و احساس میکنند خیلی گردنهها را پشت‌سر گذاشتند و مشکل ندارند، اینها یک خطر تهدیدشان میکندوآن عبارت از این است که دچار «عُجب» نشوند.اگر اهل ایمان، اهل راز و نیاز و اهل علم هستند، دچار عجب نشوند. مسیر طلبگی، تحصیل، تدریس و مُبَلّغِ دین خدا بودن،سرمایه بزرگی است که به ما عنایت شده است خداوند به حضرت داود (ع) میگوید: خطر همین‌جاهاست، «أَنِّذر الصِّدِّيقِينَأَنْ لا يُعْجَبُ بِأَعْمَالِهِمْ» نسبت به کارهایشان دچار عُجب نشوند.«فَإِنَّهُ لَيْسَ عَبْدٌ يُعْجَبُ بِالْحَسَنَاتِ إِلَّا هَلَكَ»؛ زیرا هیچ بندهای نیست که دچار عُجب نسبت به کارهای نیکش بشود مگر این که سرانجام او جز هلاکت و نابودی نیست یعنی انسان با دست و پای خودش میلغزد.
امام کاظم (ع) به فرزندانش خطاب میکند: همیشه خودتان را بدهکار حساب کنید نه طلبکار. «یا بُنَی علیک بالجِدّ»، از هر تلاشی فروگذاری نکن «وَ لَا تُخْرِجَنَّ نَفْسَكَ مِنْ حَدِّ التَّقْصِير»، خودت را از حدّ تقصیر بیرون نکن یعنی همیشه بگو خدایا من کم کاری کردم. «فی عبادة الله و فی طاعته فانّ الله لا یُعبَدُ حق عبادته»[2]. خداوند آن گونه که بایسته است عبادت نمیشود لذا ما هر چی هم که عبادت کنیم،ناچیز است.«وَ کُلُّ عملٍ تُریدُ به الله»، هر کاری که برای رضای خدا میخواهید انجام بدهید، امام(ع) میفرماید: «فکن فیه مقصراٍ عند نفسکكُلُّ عَمَلٍ تُرِيدُ بِهِ اللَّه عَزَّوَجَلَّ فَكُنْ فِيهِ مُقَصِّراً عِنْدَ نَفْسِكَ فَإِنَّ النَّاسَ كُلَّهُمْ فِي أَعْمَالِهِمْ فِيمَا بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ اللَّهِ مُقَصِّرٌ».[3]
[1].الكافي (ط - الإسلامية)؛ ج2، ص: 314.
[2].همان،ص72.
[3].همان،ص 73.
