طلب نیرو هنگام خستگی (۶)

و أَقوى‌ قُوَّتِكَ‌ فِيَّ‌ إذا نَصِبتُ‌. [۱]

صحبت در پنجمین نکته از نکاتی بود که در تبیین این فراز نورانی بیان می‌کردیم و آن اینکه بهترین برنامه برای پر کردن ایام فراغت چیست؟ گفتیم برای تبیین این نکته، توجه به این چند مقدمه ضروری است:

یک) انسان تمایل دارد در اوقات فراغت،‌ احساس شادی کند.

دو) یکی از عوامل شادی، مأنوس شدن با کسی است که از جمال و کمالی برخوردار است و انسان از انس با او لذت می‌برد.

سه) خداوند سبحان، جمال مطلق و کمال مطلق است و به همین جهت، اهل معرفت که با او مأنوس هستند، از بهترین لذت‌ها برخوردارند.

در تکمیل این مقدمه می‌گوییم: هر چه انسان خدا را بهتر بشناسد، با او مأنوس‌تر می‌شود در نتیجه لذت و سرور بیشتری می‌برد تا جایی که عبادت خدا موجب آسایش و راحت جانشان می‌گردد. در روایتی نقل شده که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) هنگام اذان می‌فرمود:

يا بِلالُ أقِمِ الصَّلاةَ، أرِحنا بِها.[۲]

اى بلال! [با گفتن اذان‌] نماز را به پا دار و با آن، ما را آسودگى (شادمانى) بخش.

همچنین از امیر المؤمنین (علیه السّلام) در تبیین «حیّ علی الفلاح» چنین نقل شده است:

اعجَلوا إلى سُرورِ الدُّنيا وَ العُقبى. [۳]

بشتابيد به سوى شادمانىِ دنیا و آخرت.

و از این بالاتر، این روایتی است که از پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) درباره نماز وارد شده که می‌فرماید:

إنَّ اللَّهَ تَعالى‌ جَعَلَ قُرَّةَ عَيني فِي الصَّلاةِ، وحَبَّبَها إلَيَّ كَما حُبِّبَ إلَى الجائِعِ الطَّعامُ، وإلَى الظَّمآنِ الماءُ، فَإِنَّ الجائِعَ إذا أكَلَ الطَّعامَ شَبِعَ، وإذا شَرِبَ الماءَ رَوِيَ، وأنا لا أشبَعُ مِنَ الصَّلاةِ.[۴]

خداوند متعال، روشنىِ چشم مرا در نماز نهاده است و آن را محبوب من ساخته، همان‌گونه كه خوراك براى گرسنه و آب براى تشنه گوارا گشته است. همانا گرسنه پس از خوردنِ غذا، سير مى‌شود و تشنه پس از نوشيدن آب، سيراب مى‌گردد؛ ولى من از نماز، سير نمى‌شوم.

البته این مطالب برای امثال ما قابل درک و فهم نیست؛ بلکه کسی این لذت را درک می‌کند که آن را بچشد، وقتی چنین شد، آنگاه به جایی می‌رسد که برای رسیدن به آن خود را به مشقت می‌اندازد:

﴿طه * ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى﴾.[۵]

طه! ما قرآن را بر تو نازل نكرديم تا در رنج افتى‌.

بنا بر این، معنای اینکه خطاب به ایشان فرمود: ﴿فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ * وَ إِلى‌ رَبِّكَ فَارْغَبْ﴾ این نیست که هنگام فراغت خود را برای عبادت به سختی و تعب بی‌انداز، بلکه به این معناست که هنگام احساس کسالت و خستگی، خستگی خود را با نماز رفع کن!

[۱] الصحيفة السجّاديّة، دعای ۲۰.
[۲] سنن أبي داوود (۲۷۵ ق)، ج۴ ص۲۹۶ ح۴۹۸۵.
[۳] معاني الأخبار، شیخ صدوق (۳۸۱ ق) ص۳۸ ح۱.
[۴] الأمالي للطوسي (۴۶۰ ق)، ص۵۲۸ ح۱۱۶۲.
[۵] سوره طه، آیه ۱ و ۲.