انواع القائات شیطانی (۱۰)

اللّهُمَّ اجعَل ما يُلقِي‌ الشَّيطانُ‌ في‌ رُوعي‌ مِنَ التَّمَنِّي وَ التَّظَنِّي.[۱]

در تبیین این فراز از دعای نورانی مکارم الاخلاق، صحبت در باره یکی از القائات شیطانی، یعنی سوء ظن بود. اشاره شد که سوء ظن در همه موارد، شیطانی و نکوهیده نیست؛ بلکه گاه مذموم است مثل سوء ظن به خدا یا مؤمنان و گاه نیکو و ممدوح است مثل سوء ظن به دشمن.

یکی دیگر از موارد سوء ظن خوب این است که انسان نسبت به خودش سوء ظن داشته باشد. خوش بین بودن نسبت به اعمال خود، از القائات شیطانی و ناپسند است و در مقابل بد گمان بودن به کردار خود ممدوح و پسندیده است. در روایتی که از امیر المؤمنین (عَلَیْهِ‌السَّلامِ) نقل شده، یکی از ویژگی‌های انسان‌های مؤمن، بدگمان بودن به خودشان دانسته شده است، می‌فرماید:

المُؤمِنونَ لِأَنفُسِهِم‌ مُتَّهِمونَ‌، و مِن فارِطِ زَلَلِهِم وَجِلونَ، و لِلدُّنيا عائِفونَ، و إلَى الآخِرَةِ مُشتاقونَ، و إلَى الطّاعاتِ مُسارِعونَ.[۲]

مؤمنان، به نفْس خويش بدگمان اند و از لغزش‌هاى گذشته خود ترسان اند. از دنيا بيزارند، به آخرت مشتاق اند و به طاعات، شتابان اند.

در این روایت پنج ویژگی برای اهل ایمان بیان شده است: بدبینی نسبت به خود، ترس از لغزش‌ها، بیزاری از دنیا، علاقه به آخرت و شتاب در انجام عبادات که از خداوند سبحان متصف شدن به همه آنها را خواستاریم.
[۱] . الصحيفة السجّاديّة، دعای ۲۰.
[۲] . غرر الحكم، تمیمی آمدی (۵۵۰ ق): ج۲ ص۱۴۶ ح۲۱۳۴.