آیات مرتبط با رخدادها 5
تفسیر آياتی مربوط به حضرت علی (علیه السلام)
در اين كه منظوراز «نبأ عظيم» چيست؟ مفسران قرآن، پاسخ های مختلف گفته‌اند: از جمله آنها؛ قيامت، قرآن، تمام اصول عقايد دينی اعم از مبدأ و معاد و...؛ ولی قرائن موجود در مجموعه آيات اين سوره نشان می دهد كه تفسير آن به «قيامت» از همه بهتر است.
. سوره نبأ، آيه 1 ـ 4 مي‌فرمايد: ]عَمَّ يَتَساءَلُونَ * عَنِ النَّبَإِ الْعَظيمِ * الَّذي هُمْ فيهِ مُخْتَلِفُونَ * كَلاَّ سَيَعْلَمُونَ * ثُمَّ كَلاَّ سَيَعْلَمُونَ[؛ «آنها از چه چيز از يكديگر سؤال مي‌كنند؟ از خبر بزرگ و پراهميت! همان خبري كه پيوسته در آن اختلاف دارند، چنين نيست كه آنها فكر مي‌كنند بزدوي مي‌فهمند، باز هم چنين نيست كه آنها مي‌پندارند بزودي مي‌فهمند.»
. سوره نبأ، آیه 1 ـ 4 می‌فرماید: ]عَمَّ یَتَساءَلُونَ * عَنِ النَّبَإِ الْعَظیمِ * الَّذی هُمْ فیهِ مُخْتَلِفُونَ * کَلاَّ سَیَعْلَمُونَ * ثُمَّ کَلاَّ سَیَعْلَمُونَ[؛ «آنها از چه چیز از یکدیگر سؤال می‌کنند؟
از خبر بزرگ و پراهمیت! همان خبری که پیوسته در آن اختلاف دارند، چنین نیست که آنها فکر می‌کنند بزدوی می‌فهمند، بازهم چنین نیست که آنها می‌پندارند به‌زودی می‌فهمند.»
در این که منظوراز «نبأ عظیم» چیست؟ مفسران قرآن، پاسخ‌های مختلف گفته‌اند: ازجمله آنها؛ قیامت، قرآن، تمام اصول عقاید دینی اعم از مبدأ و معاد و...؛ ولی قرائن موجود در مجموعه آیات این سوره نشان می‌دهد که تفسیر آن به «قیامت» از همه بهتر است.[1]
در روایات زیادی که از طرق اهل‌بیت ( (علیهم السلامو بعضی از طرق اهل سنت نقل‌شده، «نبأ عظیم» خبر بزرگ به مسئله ولایت و امامت امیر مؤمنان علی (علیه‌السلام) كه مورد اختلاف و گفتگو از سوی جمعی بود، یا به مسئله «ولایت به‌طور اعم» تفسیر شده است که چند مورد از آنها به‌عنوان نمونه نقل می‌شود:
الف) امام رضا (علیه‌السلام) از طریق پدرانش نقل کرده که: رسول خدا-به علی (علیه‌السلام) فرمود: «یَا عَلِیُّ أَنْتَ حُجَّةُ اللَّهِ وَ أَنْتَ بَابُ اللَّهِ وَ أَنْتَ الطَّرِیقُ إِلَی اللَّهِ وَ أَنْتَ النَّبَأُ الْعَظِیمُ وَ أَنْتَ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِیمُ وَ أَنْتَ الْمَثَلُ الْأَعْلَی؛[2] یا علی! تو حجّت خدا و دروازه الهی هستی، تو راه به‌سوی خدایی، تو نبأ عظیم هستی، و تو صراط مستقیم و نمونه برتر هستی.»
ب) اصبغ بن نباته روایت کرده که: علی (علیه‌السلام) فرمود: «وَ اللَّهِ أَنَا النَّبَأُ الْعَظِیمُ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ کلّاً سَیَعْلَمُونَ ثُمَّ کلّاً سَیَعْلَمُونَ حِینَ أَقِفُ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَقُولُ: هَذَا لِی وَ هَذَا لَکَ؛[3] من همان خبر بزرگی هستم که پیوسته در آن اختلاف دارند، چنین نیست که آنها فکر می‌کنند، به‌زودی می‌فهمند، بازهم چنین نیست (که آنها می‌پندارند) به‌زودی می‌فهمند، هنگامی که میان بهشت و دوزخ می‌ایستم و (مؤمن و غیر مؤمن را جدا می‌کنم و به دوزخ) می‌گویم: این برای من و این برای تو.»
ج) شخصی به نام «علقمه» می‌گوید: در جنگ صفین مردی از لشکر شام در حالی که سلاح بر تن پوشیده، و قرآنی حمایل کرده بود، وارد میدان شد، و سوره ]عَمَّ یَتَساءَلُونَ * عَنِ النَّبَإِ الْعَظیمِ[؛ را تلاوت می‌کرد، من خواستم به مبارزه او بروم، علی (علیه‌السلام) به من فرمود: تو بمان، و خودش شخصاً به میدان رفت و به او فرمود: «أَ تَعْرِفُ النَّبَأَ الْعَظِیمَ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ؛ آیا می‌دانی نبأ عظیمی که در آن اختلاف دارند چیست»؟! آن مرد گفت: نه، نمی‌دانم! امام فرمود: «أَنَا وَ اللَّهِ النَّبَأُ الْعَظِیمُ الَّذِی فِیهِ اخْتَلَفْتُمْ وَ عَلَی وَلَایَتِی تَنَازَعْتُمْ وَ عَنْ وَلَایَتِی رَجَعْتُمْ بَعْدَ مَا قَبِلْتُمْ وَ بِبَغْیِکُمْ هَلَکْتُمْ بَعْدَ مَا به سیفی نَجَوْتُمْ وَ یَوْمَ الْغَدِیرِ قَدْ عَلِمْتُمْ وَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ تَعْلَمُونَ مَا عَمِلْتُم؛ به خدا سوگند، منم آن نبأ عظیم که درباره آن اختلاف دارید! شما در ولایت من به نزاع برخاستید و بعدازآن که ولایتم را پذیرفتید از آن برگشتید و بعدازآن که به برکت شمشیر من نجات‌یافته بودید در اثر دشمنی خود هلاک شدید، و در روز غدیر دانستید (ولایتم را) بار دیگر در قیامت آنچه را که قبلاً دانسته‌اید خواهید دانست.» پس‌ازاین اتمام‌حجت وقتی که آن مرد هدایت نشد، حضرت شمشیر کشید و دست و سر او را از بدن جدا نمود.[4]
د) یکی از علمای اهل سنت (محمد بن مؤمن) نقل کرده که رسول خدا-در تفسیر ]عَمَّ یَتَساءَلُونَ * عَنِ النَّبَإِ الْعَظیمِ[فرموده است: «منظور از «نبأ عظیم» ولایت علی است که درباره آن در قبر سؤال می‌شود، و هیچ کس در شرق و غرب عالم، در برّ و بحر از دنیا نمی‌رود، مگر این‌که فرشتگان از او درباره ولایت امیر مؤمنان علی (علیه‌السلام) بعد از مرگ سؤال می‌کنند، و به او می‌گویند: دینت چیست؟ پیامبرت کیست؟ و امامت کیست؟[5]
هـ.) از امام صادق (علیه‌السلام) روايت شده است: «النَّبَأُ الْعَظِیمُ الْوَلَایَةُ؛[6] نبأ عظیم، همان ولایت است.»
علامه مجلسی)پس از نقل یازده روایت در این زمینه، می‌گوید: این روایاتی که از طرق شیعه و سنّی نقل‌شده است، دلالت بر خلافت، امامت و عظمت شأن علی (علیه‌السلام) دارد، و نیازمند توضیح و بیان نمی‌باشد.[7]
علامه طباطبایی پس از اشاره به تفسیر «نبأ عظیم» به علی (علیه‌السلام)، می‌گوید: «وَ هُوَ مِنَ الْبَطْنِ؛[8]آن از معانی باطن قرآن است.»
پی‌نوشت:
[1]. الميزان، محمدحسين طباطبايي، ج20، ص256؛ تفسير نمونه، ج26، ص23.
[2]. تفسير نور الثقلين، حويزي، ج5، ص491، ح 8؛ البرهان، بحراني، ج5، ص565، ح 7؛ بحار الانوار، ج36، ص4، ح 11.
[3]. البرهان، بحراني، ج5، ص566، ح 10؛ بحارالانوار، ج36، ص3، ح 6.
[4]. البرهان، بحراني، ج5، ص566، ح 9؛ بحار الانوار، علامه مجلسي، ج36، ص2 و 3.
[5]. رسالة الاعتقاد، ابو بكر محمد بن مؤمن شيرازي، طبق نقل احقاق الحق و تفسير نمونه، مكارم شيرازي و همكاران، ج26، ص24.
[6]. البرهان، بحراني، ج5، ص564، ح 3.
[7]. بحار الانوار، ج36، ص4.
[8]. الميزان، ج20، ص261.
