آیات مرتبط با رخدادها 1
فضائل اميرمؤمنان (علیه السلام) از نگاه قرآن
فضائل و مناقب مولای متقيان وصی رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) ، ابو الحسنين علی (علیه السلام) آن‌قدر زياد است كه به راحتی نمی توان شمارش كرد. بخشی از آن فضائل در آيات قرآن كريم، روايات معصومين (علیهم السلام) و نقل تاريخ نويسان به ما رسيده است .
محمد اسماعیل نوری زنجانی
اشاره:
یکی از رخدادهای مهم ماه رجب، ولادت باسعادت مولای متقیان امیر مؤمنان علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) است که در روز جمعه سیزدهم این ماه، دوازده سال قبل از بعثت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) و در داخل کعبه معظمه واقع شده است.[1]
به همین مناسبت به برخی از آیات مربوط به فضائل و مناقب آن حضرت اشاره می‌شود.
کثرت فضائل امیر مؤمنان (علیه‌السلام):
فضائل و مناقب مولای متقیان وصیّ رسول خد(صلی الله علیه و آله ( وسلم، ابو الحسنین علي (علیه‌السلام) آن زیاد است که به‌راحتی نمی‌توان شمارش کرد؛ لذا شاعر گفته است:
کتاب فضل تو را آب بحر کافی نیست
که تَر کُنم سرانگشت و صفحه بشمارم
بخشی از آن فضائل در آیات قرآن کریم، روایات معصومین (علیهم السلام) و نقل تاریخ نویسان به ما رسیده است و در بیان آنها کتاب‌های فراوان نوشته شده است. حال به مقتضای «مَا لَا یُدْرَکُ کُلُّهُ لَا یُتْرَکُ کُلُّهُ»[2]برخی از فضائل آن حضرت را در اینجا ذکر می‌کنیم که در قرآن کریم نیز به آنها اشاره شده است؛ به این امید که در زمره بیان‌کنندگان فضائل و مناقب آن شافع روز جزا، محشور شویم.
قرآن و فضائل علی (علیه‌السلام):
در قرآن کریم آیات بسیاری وجود دارد که طبق روایات معصومین (علیهم السلام) و نظر مفسران قرآن، هر کدام به نوعی (با تنزیل یا تأویل) به برخی از فضائل و مناقب علی (علیه‌السلام) دلالت دارد و حاکی از عظمت شأن و مقام آن حضرت می‌باشد. و تعداد این آیات بیش از آن است که بتوان دریک چند مقاله به آن اشاره کرد.
شیخ صدوق)با چند واسطه از مجاهد (از مفسران صدر اسلامی) نقل کرده که گفته است: «نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ سَبْعُونَ آیَةً مَا شَرِکَهُ فی‌ها أحَدٌ؛[3] هفتاد آیه در فضائل علی (علیه السلام) نازل شده که هیچ کس در آن فضیلت‌ها با او شریک نمی‌باشد.»
همچنین از عبد الرحمان بن ابی لیلی (از مفسران صدر اسلام) نقل می‌کند که گفته است: «نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ثَمَانُونَ آیَةً صَفْواً فِی کِتَابِ اللهِ مَا شَرِکَهُ فی‌ها أحَدٌ مِنْ هَذِهِ الْأمَّةِ؛[4] در کتاب خدای متعال، هشتاد آیه درباره علي (علیه‌السلام) نازل شده است که از مختصات او است و کسی از این امت در آنها شرکت ندارد.»
حاکم حسکانی نیز با چند واسطه از ابن عباس نقل کرده که گفته است: «مَا نَزَلَ فِی أَحَدٍ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ مَا نَزَلَ فِی عَلِيٍّ (علیه السلام)؛[5] در کتاب خدا، درباره هیچ کس به اندازه علي (علیه‌السلام)، آیه نازل نشده است.»
شبیه همین مطلب را از یزید بن رومان نیز نقل کرده است.[6]
همچنین سخن مجاهد و عبد الرحمان بن ابی لیلی را که در بالا ذکر شد، حاکم حسکانی نیز نقل نموده است.[7]
در مورد تعداد آیات مربوط به علی (علیه السلام) از ابن عباس روایت شده که گفته است: «نَزَلَ فِی عَلِیِّ بْنِ اَبِی طَالِبٍ (علیه‌السلام) ثَلَاثْ آیَةٍ؛[8] در قرآن، سیصد آیه درباره علي (علیه‌السلام) نازل شده است.»
علامه مجلسی)، تحت عنوان «ابواب الآیات النازلة فی شأنه (علیه‌السلام) الدالّة علی فضله و امامته» سي و نُه باب منعقد نموده و در مجموع آن ابواب، حدود سیصد آیه از قرآن ذکر کرده که هر کدام به نوعی ارتباط با وجود مقدس مولای متقیان علي (علیه‌السلام) دارد، برخی به‌طور اختصاصی و برخی مشترک با معصومین دیگر.[9]
مرحوم شیخ عبدالله بحرانی اصفهانی نیز، نزدیک به چهل آیه در این مورد نقل کرده است[10]
مطالب مرتبط:
-نمونه‌هايی از آيات مربوط به فضايل علی (علیه السلام)
-تفسیر آيات مربوط به فضايل علی (علیه السلام)
-علی بن ابی طالب ريسمان محكم خداست.
-تفسیر آياتی مربوط به حضرت علی (علیه السلام)
-تفسیر آياتی مربوط به حضرت علی (علیه السلام)
پی‌نوشت:
تاج الموالید فی موالید الأئمة و وفیاتهم، فضل بن حسن طبرسی، ضمن مجموعه نفیسه، مکتبة بصیرتی، قم، 1396 ق، ص12 (88)؛ توضیح المقاصد، شیخ بهایی، ضمن مجموعه نفیسه، مکتبة بصیرتی، قم، ص 17 (529)، و بحار الانوار، محمدباقر مجلسی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403 ق، ج35، ص7 و 8.
[2]. عوالی اللئالی، ابن ابی جمهور، دار سید الشهداء، قم، 1405 ق، ج4، ص58.
[3]. خصال، شیخ صدوق (محمد بن علی بن بابویه)، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1362 ش، ج2، ص 581، ح 2.
[4]. همان، ص592، ح 1؛ بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج36، ص92، ح 17 و 18.
[5]. شواهد التنزیل، عبید الله حسکانی، وزارت ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، 1411 ق، ج1، ص52، ح 49
[6]. همان، ص55، ح 54.
[7]. همان، ص52، ح 50، وص 55، ح 55.
[8]. الرسالة العلویة فی فضل امیر المؤمنین، محمد بن علی کراجکی با تحقیق عبد العزیز کریمی، انتشارات دلیل ما، قم، چاپ اول، 1427 ق، مقدمه تحقیق، ص8.
[9]. ر.ک: بحار الانوار، ج35، ص183 تا آخر و ج36، ص1 ـ 191.
[10]. ر.ک: عوالم العلوم و المعارف و الاحوال، الامام علی بن ابی طالب (علیه‌السلام)، بحرانی، تحقیق سید محمدباقر موحد ابطحی، مؤسسه امام مهدی، قم، چاپ دوم، 1382 ش، ج1 (النصوص)، ص9 ـ 32.
منبع: ماهنامه اطلاع‌رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 177
