30 سخنرانی با الهام از 30 دعای ماه مبارک رمضان
سخن چهارم: پرهیز از نادانی
در شگفتم از كسی كه در آنچه می خورد، می اندیشد اما دراندیشه های خود دقت نمی كند. شكمش را از غذای ناسالم دور می كند، اما اندیشه اش را در برابر آنچه می خواهد رها می كند.
اهمیت و ضرورت خردورزی
1. لزوم دوری از اندیشههای نادرست: عن علی بن الحسین علیهما السلام: قال: «عَجِبتُ لِمَن یتَفَكَّرُ فی مَأكولِهِ كَیفَ لایتََفَكَّرُ فی مَعقولِهِ فَیجَنِّبُ بَطنَهُ مَا یؤْذیهِ وَیودِعُ صَدرَهُ ما یریدُ؛ 1در شگفتم از كسی كه در آنچه می خورد، میاندیشد اما دراندیشه های خود دقت نمی كند. شكمش را از غذای ناسالم دور می كند، اما اندیشه اش را در برابر آنچه می خواهد رها می كند.»
2. خردمندی، راهنمای به سوی نیكیها: عن الامام زین العابدین علیه السلام، قال: «اَلْعَقْلُ دَلیلُ الخَیرِ وَالهَوی مَركَبُ المَعاصِی وَالفِقْهُ وِعاءُ العَمَلِ وَالدُّنیا سُوقُ الآخِرَة؛ 2عقل [مداری و خردمندی] راهنما به سوی نیكیها است و هوای نفس مركب گناهان، و فهم، ظرف عمل و دنیا، بازار آخرت است.»
آثار خردورزی
1. نیك حالی: عن الصادق علیه السلام أنَّهُ قَالَ: قالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وآله: «إذا عَلِمْتُمْ مِنْ رَجُلٍ حَسُنَ حالُهُ فَانْظُروا فی حُسْنِ عَقلِهِ فَإنَّما یجْزَی الرَّجُلُ بِعَقْلِهِ؛ 3رگاه از نیك حالی مردی مطلع شدید در نیكویی خردش نظر كنید، چه اینكه مرد به سبب خردش پاداش می گیرد.»
2. تصدیق نكردن هر سخنی: عن الصادق علیه السلام أنَّهُ قالَ: «إذا أرَدتَ أنْ تَختَبِرَ عَقلَ الرَّجُلِ فِی المَجلِسِ الواحِدِ فَحَدِّثْهُ فی خِلالِ حَدیثِكَ بِما لاتَكُونُ فَإنْ أنكَرَهُ فَهُوَ عاقِلٌ وَإنْ صَدَّقَهُ فَهُوَ أحمَقٌ؛ 4رگاه خواستی در یك مجلس، مردی را در خردمندی اش بیازمایی، در بین گفتگویت با او، از چیزی كه نباید بشود، خبر ده (مطلب غیر منتظرهای بگو). پس اگر آن را انكار كرد، عاقل است و اگر آن را تصدیق نمود، احمق است.»
پی نوشت:
1) بحار الانوار، ج1، ص 218.
2) حسن بن الحسن دیلمی، ارشاد القلوب، قم، انتشارات شریف رضی، 1412 ق.
3) بحار الانوار، ج1، ص130.
4) همان.
