اگر پدر به وظیفه خود عمل نکنند، فرزند چه وظیفه در قبال آنان دارد؟
وظيفه فرزند احسان به پدر و مادر و خوشرفتارى با آنان است. خداوند متعال در چهار آيه قرآن، پس از دعوت مردم به عبادت خويش، آنان را به احسان و نيكى به پدر و مادر فرمان داده است، و در سه آيه ديگر سفارش به احسان به پدر و مادر نموده است. بقره ، آيه 83نساء ، آيه 36انعام ، آيه 151اسراء ، آيه 23 عنكبوت ، آيه 8لقمان ، آيه 14احقاف ، آيه 15 در سوره اسراء فرموده است: و خداى تو حكم فرموده كه جز او هيچ كس را نپرستيد و درباره پدر و مادر نيكويى كنيد و اگر يكى يا هر دو پير و سالخورده شوند، كلمهاى كه آنان را رنجيده خاطر كند بر زبان نياوريد و كمترين آزارى به آنها نرسانيد و با ايشان با اكرام و احترام سخن بگوييد و همواره بال و پر تواضع و تكريم را با كمال مهربانى نزدشان بگستران و بگو: پرودگارا ! همانگونه كه پدر و مادر مرا از كودكى به مهربانى بپروردند، تو در حق آنها رحمت و مهربانى فرما. و در سوره لقمان فرموده است: ... شكر من و شكر پدر و مادرت را به جاى آور ... و اگر آنها تو را به شرك دعوت كردند، در اين صورت از آنان اطاعت مكن، ولى در دنيا با آنها به حسن خلق مصاحبت كن. تنها اطاعت از والدين در جهت معصيت خدا جايز نيست، ولى احترام و خوشرفتارى با آنان همواره لازم است. مهمترين وظيفه در مورد پدر و مادر، شناخت حقوق آنها و دقت در اداى آن حقوق است.
امام سجاد(ع) در رساله حقوق مىفرمايند: و اما حق ابيك فتعلم انه اصلك و انك فرعه و انك لولاه لم تكن فمهما رأيت فى نفسك مما يعجبك فاعلم ان اياك اصل النعمة عليك فيه واحمداللَّه واشكره على قدر ذلك ولاقوه الا باللَّه؛ حق پدرت بر تو آن است كه بدانى او اصل تو و تو فرع اويى. اگر پدرت نبود تو نبودى؛ پس هرگاه در دلت خودپسندى راه يافت، بدان كه پدرت ريشه نعمتهايى است كه از آن برخوردارى. خداى را سپاس گزار و شكر به جاى آور، (بحارالانوار، ج 10، ص 74).
امور ديگرى كه براى احسان به پدر و مادر ذكر شده عبارت است از:
1-تواضع و خوشخويى و گشادهرويى در برابر آنان،
2-تلاش براى تأمين حوايج و نيازهاى آنان پيش از استمداد آنها،
3-اطاعت از فرمانهاى ايشان. پدر و مادر و فرزندان از نظر اسلام هر كدام حقوقى نسبت به يكديگر دارند كه اگر رعايت نكنند شرعاً مسؤول هستند.
وظيفه پدر و مادر عبارت است از:
1-تربيت صحيح فرزندان و راهنمايى آنان به وظايف دينى واجتماعى و...
2-انتخاب نام خوب براى آنها.
3-تعليم و تعلم آنها مخصوصاً آشنا كردن آنان با قرآن.
4-فراهم نمودن مخارج معمولى زندگى فرزندان در حد توان.
وظيفه فرزندان نيز عبارت است از؛
احترام به پدر و مادر و تواضع در مقابل آنها و قدردانى از زحمات آنان. حال اگر هر كدام از اينها وظيفه خود را انجام نداد، سبب نمىشود كه ديگرى هم انجام وظيفه نكند. بنابراين اگر فرضاً پدر شما وظيفهاش را نسبت به شما انجام نمىدهد و آنطور كه نوشتهايد نسبت به شما قصورى از او سر زده است، اين دليل نمىشود كه شما نسبت به او بىاحترامى كنيد و در انجام وظايف خود كوتاهى نماييد. بنابراين بهتر است به وسيله شخص ديگرى كه هم سن و سال ايشان هست يا روحانى محل و...، ايشان را نسبت به وظايفش آگاه سازيد و در هر صورت با زبان نرم و برخورد محترمانه نظر ايشان را به خودتان جلب نماييد.