لطفا در خصوص تربيت فرزند دختر از ابتدا مرا راهنمايي كنيد.
 
پاسخ:
دانشجوی گرامی؛ به نکته بسیار مهمی اشاره نمودید که شاید نتوان در چند سطر و چند مقاله به همه زوایای آن پرداخت ،اما با ذکر مقدمه ای کوتاه به چند نکته کلی در مورد عوامل مؤثر مشترک در تربیت فرزند چه دختر و چه پسر و راهکارهای تثبیت آن اشاره کرده و در ادامه با ذکر مطالبی در خصوص تربیت دختران کتبی را درجهت مطالعه بیشتر به شما معرفی خواهیم کرد.
بر اساس آیات و روایات اسلامى، سرپرست خانواده، اعم از پدر و مادر نسبت به تربیت دینى فرزندان خود مسؤولیت سنگینى دارند. خداى متعال خطاب به مؤمنان از پیامدهاى اخروى اين مسأله خبر داده و به آنان هشدار مى دهد:« اى کسانى که ایمان آورده اید، خود و خانواده خویش را از آتشى که هیزم آن انسان ها و سنگ ها است، نگهدارید».[1]
همانگونه که نگهدارى خویشتن از طریق ترک معاصى و تسلیم نشدن در برابر شهوات سرکش میسور است. نگهدارى خانواده و فرزندان نیز به وسیله تعلیم و تربیت درست و فراهم ساختن محیط پاک و به دور از هرگونه آلودگى فکرى و عملى حاصل مى شود[2]؛ به گونه اي كه آن ها را به آنچه خدا دستور داده امر و از آنچه نهى کرده باز دارید.
انجام این مهم با استفاده از شیوه هاى جدید تربیتى و توجه دقیق به تربیت دینى فرزندتان در محیط خانه و سرمایه گذارى لازم در این زمینه، آثار مهم تربیتى از لحاظ فردى و اجتماعى بر کودک،شما و اطرافيانتان به جاي خواهد گذاشت . كودكي كه با خدا آشناست تكيه گاه محكمي خواهد داشت و با همين تكيه گاه، در برابر مشكلات استقامت مي كند. بركت تربيت ديني كودك به والدين نيز مي رسد ، به گونه اي كه كودك تربيت شده ديني، با والدين خود خوب رفتار كرده و با سخنان زيبا و پرمحتوايي كه بر زبان جاري مي سازد سبب افتخار والدين خود مي باشد. يكسري از مطالب كه به شما در اين امر ياري مي رساند عبارتند از:
1- اسلام داراي تز خاصي در تعلیم و تربیت است. از نظر اسلام، تعليم و تربيت كودك، گام به گام انجام مي گيرد و اگر چه معلم و مدرسه و امكانات ديگر به كمك خانواده ها مي شتابند، ليكن اولين گام را خانواده ها بر مي دارند و تا آخرين گام نيز به همراه كودكان و نوجوانان خواهند بود. لذا نكته مهمي كه شایسته است شما نسبت به آن متذكر باشید آن است که ممکن است روش هاي جديد تعليم و تربيت ، خانواده را از لحاظ تربيتي در حاشيه قرار دهد و وظيفه اصلي را به دست مهدهاي كودك و كودكستان ها و پانسيون ها بسپارد؛لکن متوجه باشید که در روش تربيتي اسلام، خانواده در متن است و در حقيقت، مسؤول اصلي خانواده است و در عين حال، هيچ مانعي نيست كه اشخاص يا مؤسسات در اداي اين وظيفه بزرگ، پشتيبان و حامي خانواده ها باشند.
2- سن مناسب در تربيت ديني: بهترين زمان براي اين امر ،دوران نو نهالي است ؛كه در آن فطرت خدا جويي فرد دست نخورده است.
الف- نخستين آموزش ها پس از تولد (البته به صورت غير مستقيم )با گفتن اذان و اقامه در گوش راست و چپ نوزاد، با القاي آموزه هاي توحيد ،نبوت ،امامت و...شروع مي شود.
ب- آموزش مستقيم ارزش هاي ديني از دو سالگي آغاز مي شود ؛زيرا حس مذهبي در كودك از اين سن آغاز مي شود. در ابتدا و به مرور صلوات برمحمّد وآل محمد ،لا اله الا الله ،حب نبي صلي ا...عليه و آله ،حب اهل بيت عليهم السلام ،تلاوت قرآن و خوبي و بدي ،وضو ،نماز،محرم و نامحرم و... را به فرزندتان بياموزيد.
3- نقش زمان و مكان در تربيت ديني : بهترين زمان القاي آموزه هاي ديني، زمان شادابي كو دك است . توجه داشته باشيد كه القاي ارزش ها در هنگام خواب آلودگي ،و اضطراب كودك ،نه تنها تثبيتي به دنبال نخواهد داشت بلكه ممكن است مقاومت رواني كودك را نيز در پي داشته باشد .
الف- از زمان شادابي كودك (زماني كه به او هديه اي مي دهيد ؛به مسافرت ،پارك ،دريا،جنگل،كوه ،سينماو...) براي آموزش وي استفاده نماييد؛زيرا موقعيت هاي زماني و مكاني خوب ،باعث مي شود كه كو دك بدون كمترين مقاومت رواني ،پذيراي ارزش هاي ديني باشد.
ب- سعي كنيد آموزش ارزش ها با مو قعيت هاي گوناگون تناسب داشته باشد؛براي مثال از زمان هديه دادن براي آموزش شكر و از زمان حضور در جنگل و دريا براي آموزش قدرت و عظمت خداوند استفاده نماييد.
4- راه كارهاي تثبيت آموزه هاي ديني در كودكان
 الف- تداوم والدين در عمل به آموزه هاي ديني
 ب- تهيه امكانات :امكانات جذابي چون سجاده زيبا ،تسبيح ،چادر ، مقنعه ،قبله نما و...عامل تشويقي مؤثري در تثبيت آموزه هاي ديني در كو دكان است .
ج- تمرين :امروزه تمرين در صنعت ،هنر ،ورزش و... نقش بسزايي ايفا مي كند كه عبادت و ارزش هاي ديني از اين مقوله مستثنا نيست .
بيدار كردن كودك در سحر ماه مبارك رمضان ،اعطاي صدقه از طريق و با دست كو دكان و ... نمونه هايي از اين تمرينات هستند.
د- حضور در محافل مذهبي: شركت در محافل مذهبي ايام رمضان ،محرم و صفر،دعاي كميل ،دعاي ندبه و... سبب تثبيت آموزه هاي ديني مي شود.
ه- ارتباط با افراد و خانواده هاي متدين و مذهبي
 و- الگو دهي مناسب كه خود بهترين آموزش است .
ز-تشويق و تحسين ، به شرط آنكه حالت مزد و پاداش به خود نگيرد. براي اين كار بهتر است تشويق های شما اعم از مادي و معنوي (بوسيدن ،نوازش،توجه ،نگاه محبت آميز و ...) باشد . سعي كنيد تشويق هاي مادي نیز به صورت نامنظم باشد تا سبب تاجرانه شدن عبادت آنان نشود.
ح- آموزش ارزش هاي ديني را با خاطره خوش براي كو دكان همراه سازيد و از داد و فرياد و... در اين زمينه بپرهيزيد.
ط- تا حدود 6 سالگي ، به دليل عدم مقاومت رواني زياد كو دكان القاي ارزش هاي ديني به طور مستقيم ممكن است ؛ اما بهتر است كه از اين سن به بعد از روش هاي غير مستقيم مثل(داستان ،شعر ،شرح حال بزرگان ،فيلم ،كارتون و نمايشنامه ) استفاده كنيد .
شایسته است به این نکته نیز آگاهی داشته باشید كه ارتباط كلامي و وضعيت ظاهري مناسب ،خوش خلقي و حوصله شما در تربيت و آموزش ارزش هاي ديني به فرزندتان بسيار ضرورت دارد.
 *تفاوت تربیت دختر و پسر: اهمیت تربیت صحیح دختران به حدی است که گاه برخی معتقدند :« اگر در جامعه دختران اصلاح شوند و به نقش و وظايف خود پى ببرند جامعه هم اصلاح خواهد شد. خوشبختى و سعادت جامعه آينده به نيك انديشى ، وظيفه دانى ، آزادى و وسعت فكر دختران بستگى دارد و سعادت از طريق آنها بايد به جامعه سرايت كند».[3]
در تربيت دختران ، به خاطر نقش حساس آنها در مسئوليتهاى خانوادگى و تأثير آن در اجتماع ، بايد مراقبت بيشترى نمود و مبادا كه دختران را مثل پسر بزرگ كرد.
- دختر وقتى به سن هفت سالگى رسيد، كم و بيش بايد متوجه شود، رفتار و وظائف او با پسر فرق دارد، اگر اینگونه عمل نشود و هر جائى كه پسر مى رود دختر هم برود و يا او را ببرند، هر طور كه پسران لباس مى پوشند، او هم بپوشد و پسروار بزرگ شود، به نظر می رسد چنین دخترى كه مثل پسر احساس آزادى در پوشش كرده ،نمی توان در سن رشد و درك به او دستور حجاب داد! در واقع حجاب براى اين دختر، مثل روسرى براى پسران سخت و مشكل است .
- دختران بايد از محبت اشباع شوند تا روانى شاد و دلى با نشاط داشته باشند و خوشبين و خوش قلب و با اعتماد باشند.
دخترى كه از پدر و مادر و در محيط خانه از لحاظ محبت اشباع شده در جوانى احساس محروميت و بى پناهى نمى كند تا در مقابل چند جمله مودت آميز يك جوان غرضران خود را ببازد و آينده خويش را تباه سازد.[4]
- نهایت اینکه دختران عروسك نيستند، زندگى آينده آنها به بانوئى خوش ‍ فكر، با ادب ،با اخلاقى بلند و دينى محكم همراه با تميزى و نظافت ، شوهردارى و ملاطفت نياز دارد، كارى كنيد كه اين خدمات در دختران تقويت شود.[5]
منابع براي مطالعه بيشتر
1- معصومه حيدرى ، آداب رفتار با دختران
2-تربيت کودک، ابراهيم اميني
3- راه تربيت، مجيد رشيد پور، انتشارات انجمن اولياء و مربيان
4- آشنايي با تعليم و تربيت اسلامي، مجيد رشيد پور، انتشارات انجمن اولياء و مربيان
5- روانشناسي و تربيت کودکان و نوجوانان، دکتر غلامعلي افروز، انتشارات انجمن اولياء و مربيان
6- پرورش مذهبي كودكان، دكتر علي قائمي
7- با تربيت مكتبي آشنا شويم ، مظلومي، رجبعلي ، تهران : انتشارات امير كبير، 1366
 8- اسلام و تعليم و تربيت ،حجتي ، سيد محمد باقر ، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامي ،1368
 9- جايگاه پرورش حسِ ديني در تربيت كودكان نويسنده : محمد قمي فر
[ 1]تحریم: 6
 [2] ناصر مکارم شیرازى و دیگران، تفسیر نمونه، ج 24، ص 286; آیه ((یَا اَیُّها الّذینَ آمنَوا قُوا اَنفُسکم و اَهلیکم ناراً وَقُودها النّاسُ و الحِجارة))
 [3] معصومه حيدرى ، آداب رفتار با دختران
[4] ابراهيم ، امينى ، آئين تربيت ، ص 119.
 [5] سيد محمد، نجفى ، ازدواج و روابط زن و مرد، ص 160