چگونه به سوالات جنسی کودکان جواب دهیم؟
با سلام و عرض ارادت خدمت شما پرسشگر گرامي از اينكه با ما سخن مي گوئيد خرسنديم و اميدواريم كه ارتباط شما با ما تداوم داشته باشد.
همه كودكان در مورد خود و اين كه از كجا آمده اند كنجكاوند و در عين حال، از همان دوران نوزادي از خصوصيات بدن خود آگاهي دارند و درست از همان ابتدا، تفاوت ميان جنسيت ها را ثبت مي كنند و همچنان كه بزرگ تر مي شوند، به همان نسبت محافظت از آنان در برابر تمايزهاي جنسي موجود در محيط مشكل تر مي شود. كودكان هر لحظه ممكن است از والدين درباره منشأ تولد ، چگونگي به دنيا آمدن، جنسيت و... بپرسند. متاسفانه بسياري از والدين در اين هنگام دست و پاي خود را گم مي‌كنند و با تشويش و نگراني به اين مي‌انديشند كه آيا فرزند كوچك آنها دچار انحراف خطرناكي شده است؟ بعضي والدين سعي مي‌كنند اين قبيل پرسش‌ها را مسكوت بگذارند، برخي نيز پاسخ‌هاي انتزاعي و فانتزي به كودك مي‌دهند، اما برخورد درست والدين با اين پرسش‌ها چگونه بايد باشد؟
در نظر گرفتن درك و فهم كودك
در سنين حدود 7 تا 12 سالگي ، شخصيت كودك سازمان يافته‌تر مي‌شود و كودك به صورت فردي مستقل در مي‌آيد. تغييرات شگرف و رشد سريعي از نظر جسماني، ذهني و اجتماعي در او به وجود مي‌آيد. از مهم‌ترين تحولات زندگي او در اين دوره، وسعت محيط اجتماعي اوست. ارتباط كودك با گروه همسالان و بزرگسالاني غير از والدين و محيط دبستان به عنوان دومين نهاد مهم زندگي كودك پس از خانواده، در مجموع فرصت‌هايي مناسب براي رشد فردي و اجتماعي كودك در ابعاد مختلف فراهم مي‌سازند.
بسياري از روانشناسان سن 7- 12 را سن نهفتگي يا اختفاء جنسي معرفي كرده‌اند و برنامه تربيت جنسي هم بايد با اين نهفتگي هماهنگ باشد و نبايد اطلاعات به گونه‌اي باشد كه باعث بيداري زودرس جنسي گردد و باعث شعله‌ور شدن آتش زير خاكستر شود. با اين حال نبايد اين تصور ايجاد شود كه كودكان قدرت فهم و درك مطالب جنسي را ندارند. كودك با توجه به ويژگي‌هاي عقلي و اينكه به سطح نسبتاً مطلوبي از ادراك و قدرت تميز زشت و زيبا رسيده است، قدرت فهم اينكه چرا بايد براي ورود به اتاق خصوصي والدين اجازه بگيرد و چرا بايد بستر خواب او از ديگران جدا باشد، را درك مي‌كند.
بايد توجه داشته باشيم كه در اين سن آنها نياز دارند چه مسايلي بياموزند. به طور كلي شكل‌گيري هويت جنسي و اينكه فرد دختر و پسر بودن خودش را قبول كند، در اين سن اتفاق مي‌افتد. دوم اينكه در اين سن بايد حواس‌مان باشد كه از بيداري زودرس جنسي كودك پيشگيري كنيم.
در پاسخ به سوالات جنسي كودكان قبل از بلوغ بايد يك سري مسايل مورد توجه قرار بگيرد:
1. اينكه وقتي با اين سوال مواجه شديم، بايد به خودمان مسلط باشيم و از نگراني و شرم دچار لكنت نشويم.
2. اينكه بايد شنونده خوبي باشيم و اجازه بدهيم كودك سوال‌اش را كامل بپرسد. موقع جواب دادن هم نبايد جواب‌هاي ما با شوخي و مسخرگي همراه باشد و ضمن اينكه تمام اطلاعات موجود را به كودك منتقل نمي كنيم بايد دقت كنيم كه اطلاعات اشتباه گفته نشود. اين اطلاعات غلط باعث مي‌شود بچه‌ها وقتي كمي بزرگ‌تر شدند، به پدر و مادرشان بي‌اعتماد شوند. پس پاسخ‌ها بايد درست باشد و بر مبناي خرافه‌ها نباشد.
3.آموزش بايد تدريجي باشد. لازم نيست همه اطلاعات را يك جا در اختيار كودك قرار دهند و بايد از شرح و بسط بي‌مورد پرهيز كنند. همان‌طور كه اشاره شد آموزش بايد متناسب با سن و درك كودك و به زبان ساده و قابل فهم باشد.
4. زماني كه كودك از شما سوالي را مي پرسد و در جواب دادن به آن آمادگي لازم را نداريد و يا طريقه بيان آن را نمي دانيد با شجاعت، به او بگوئيد بعداً صحبت خواهيم كرد.
5.به ياد داشته باشيد چنين سوالاتي به هيچ عنوان رنگ و بوي جنسي و يا نشانه انحراف نيست بلكه سوالاتي است كه به صورت طبيعي و به دليل كنجكاوي كودك در ذهن او نقش مي بندد.
6. به هيچ عنوان به صورت مستقيم سوال كودك را جواب ندهيد، بلكه از زبان كودك(بازي، شعر، داستان ....) براي انتقال مفاهيم مورد نظر خود استفاده كنيد. به عنوان نمونه مي توانيد از كتاب حسني و ليلا كوچولو ؛ محمدعلي شمائي قهفرخي (شاعر)؛اصفهان: فرهنگ مردم. البته لازم نيست خودتان را در چارچوب كتابهاي موجود محدود كنيد، بلكه كافي است كمي خلاقيت داشته باشيد تا بتوانيد به راحتي داستاني در اين زمينه بسازيد و به فرزند خود منتقل كنيد.(در صورت عدم دسترسي به كتاب؛ متن شعر مورد نظر را مي توانيد در مكاتبات بعدي از ما بخواهيد)
7.متاسفانه در برخي از كتابهاي غربي كه در ايران ترجمه شده است؛ مسائلي مطرح مي شود كه با سن و سال كودك و فرهنگ ما هماهنگ نيست؛ بنابراين به هيچ عنوان اينگونه كتابها را سر لوحه كار خود قرار ندهيد.
8.در پاسخ به سوال عليرغم اينكه از جواب دادن به كودك طفره نمي رويم اما از بيان مسائل جنسي به شدت پرهيز مي كنيم.
9.چنانچه فرزندتان زياد اينگونه سوالات را مي پرسد و احساس مي كنيد كه تعداد اين سوالات از حد طبيعي آن بيشتر است؛ بهتر است علت چنين امري را بررسي كنيد؛ شايد يكي از دلايل مطرح كردن اينگونه مسائل توسط او جلب توجه شما باشد، بنابراين ساعات مشخصي را در طول روز به او اختصاصا دهيد و بازي هايي را كه مورد علاقه او مي باشد را انتخاب كنيد و با او بازي كنيد.
10. در خانواده‌هايي كه ارتباط مناسبي بين والد و فرزند وجود ندارد شاهد هستيم اين مسائل (پرسش‌هاي جنسي) در گروه همسال بررسي مي‌شود كه چه بسا به دليل نداشتن اطلاعات درست، موجبات گمراهي را فراهم مي‌كند بنابراين بسيار حياتي است كه والدين با در نظر گرفتن مقطع سني كودك به پرسش‌هاي او پاسخ دهند وگرنه فرزندشان به سمت دوستان و همسالان خود گرايش يافته و در فضايي نامطلوب اطلاعات گمراه كننده‌اي دريافت خواهد كرد.
11. به ياد داشته باشيد معمولاً اين گونه سوالات از سوي كودك ؛ بيشتر جنبه شناختي دارد نه جنسي و اخلاقي و اساسا نگاه كودك به چنين موضوعاتي با نگاه بزرگسال تفاوت دارد.
A
