خواص درمانی عسل

زنبور عسل همواره در طول تاریخ مورد احترام بشر بوده است. در تمام کتاب های آسمانی مانند: قرآن کریم، انجیل و تورات، در نوشته های قدیمی یونان و روم، افسانه های کهن قوم اسلاو، کتاب مقدس هندوان و خلاصه همه جا از زنبور عسل به عنوان یک حشره ی مفید و پرکار و از عسل به عنوان ماده ی نیروزا و شفا بخش یاد شده است.

انجیل، عسل را مظهر فراوانی و نعمت دانسته است. در قرآن کریم نیز از عسل به عنوان موهبت الهی و شفا بخش یاد شده و حتی یک سوره به نام زنبور عسل (نحل) اختصاص یافته است:

و أوحی ربّک إلی النَّحْلِ أنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبالِ بیوتاً ومِنَ الشَّجَرِ وَمِما یعْرِشُون* ثُمّ کُلِی مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ فَاسلکُی سُبُل رَبِّکِ ذُلَلاً یخْرُجُ مِنْ بُطُونَها شَراب مَخْتَلِف ألوانُهُ فِیهِ شِفاء لِلنّاسِ إنِّ فِی ذلِکَ لآیة لِقَوْمٍ یتَفَکَّرون.1

و پروردگار تو به زنبور عسل وحی و الهام غریزی کردکه: «ازکوه ها و درختان و داربست هایی که مردم می سازند، خانه هایی برگزین. سپس از شیره گل ها بخور و راه هایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده است، به راحتی بپیما». از درون شکم آن ها، نوشیدنی با رنگ های مختلف بیرون می آید که در آن، شفا برای مردم است. به یقین، در این امر، نشانه روشنی است برای آنان که می اندیشند.

با توجه به این آیه باید به این نکته توجه داشت که عسل های گوناگون با خواص گوناگونی وجود دارد مثل عسل گل سرخ، عسل گل یاس، عسل اکالیپتوس، عسل زیرنون و…. براساس نتایج پژوهشگران، بهترین نوع عسل آن است که از شهد گل های فراوان به دست آید و خداوند متعال در این آیه، با عبارت «من کل الثمرات» به این نکته اشاره مستقیم دارد.

رنگ عسل نیز برحسب آن که زنبور برچه گل و ثمره ای نشسته و از آن استفاده کرده است، متفاوت است. رنگ عسل از بی رنگ تا زرد روشن، کهربایی قرمز و تیره، قهوه ای تیره، سفید، خرمایی و گاهی مایل به سیاه متغیر است. عسل های سبز و آبی نیز دیده شده است. تنوع رنگ ها علاوه براین که گویای تنوع سرچشمه های به دست آوردن آن است، تنوعی برای ذوق ها و سلیقه ها به شمار می رود؛ زیرا امروزه ثابت شده است که رنگ غذا در تحریک اشتهای انسان مؤثر است. خداوند در این آیه، این نکته را با عبارت «شَراب مَخْتَلِف ألْوانُهُ» بیان کرده است.

خداوند در این آیه، عسل را برای انسان ها یاد می کند (لِلناس). زنبور شناسان می گویند برای یک کندوی چند هزار نفری در تمام مدت سال تنها چند کیلو عسل کفایت می کند و هرزنبور عسل برای رفع گرسنگی اش کافی است روی دو یا سه گل بنشیند، در حالی که هرساعت به طور متوسط روی دویست و پنجاه گل می نشیند (4کیلو متر راه می پیماید). زنبورها در مدت کوتاه عمرشان چندین برابر غذای مورد نیاز خود را در کندو ذخیره می کنند. اگر باز هم به منابع قندی و شهد گل دسترسی یابند، باز هم ذخیره خواهد کرد؛ چون آن ها تنها برای خود عسل تولید نمی کنند، بلکه برای سلامتی همه انسان ها تلاش می کند.

خداوند متعال، عسل را شفا برای مردم می داند و این امر را نشانه ی روشنی برای اندیشمندان می شمارد: «فیه شِفاء لِلناسِ إنَّ فِی ذلک لآیة لِقومٍ یتفکّرون».

استفاده از قدرت جادویی عسل برای حفظ سلامتی، زیبایی، طول عمر و درمان بیماری های گوناگون، پیشینه دیرینی دارد. تاریخ نخستین کاربردهای عسل و موم در اهداف پزشکی به دورترین دوره ها در چین برمی گردد. ارسطو در کتابش به نام «آفتاب باستانی و پرورش زنبور عسل» خواص ویژه ای برای عسل قایل شده است. جالینوس حکیم معتقد بود که عسل در درمان بعضی بیماری ها اعجاز می کند. موکریت، فیلسوف مشهور یونانی که بیش از صد سال عمر کرد، با غذا عسل می خورد. فیثاغورس و پیروان او نیز عسل را جزو غذای روزانه خود قرار داده بودند.

بقراط که 107 سال عمر کرد، پیوسته عسل می خورد و برای درمان بیش تر بیماری ها آن را تجویز می کرد. ابو علی سینا، دانشمند بزرگ ایرانی در کتاب پزشکی قانون، خواص شفا بخش عسل را در درمان بیماری ها یاد آور شده است.

پیامبر گرامی اسلام و ائمه معصومین نیز در روایت های گوناگون، ارزش غذایی و خواص دارویی زیادی برای عسل بیان کرده اند:

امام صادق (ع) می فرماید: ما استشفی الناس بمثل شَربة العسل.

مردم به چیزی جز مانند عسل درمان نمی شوند.

امام رضا (ع) از اجداد گرامی اش نقل می فرماید که رسول خدا فرمود:

إن یکن فی شیء شفاء ففی شَرطه الحجام أو فی شَربة العسل.

اگر در چیزی درمان باشد، در نیشتر حجامت گر یا شربتی از عسل است. 2

امام رضا (ع) از نیاکان گرامی اش و آنان از رسول خدا نقل می فرمایند که فرمود:

لا تردُوا شربة العسل علی من اتاکم بها.

چنان چه کسی برای شما عسل هدیه آورد، دست او را رد نکنید.3

عسل ماده ای معجزه گر است و در درمان انواع بیماری ها کاربرد دارد. از عسل، داروهای زیادی برای لطافت وزیبایی پوست، ورم چشم، خشکی و ترک خوردگی پوست می سازند.

عسل به طور معجزه آسا در ترمیم انواع زخم ها مؤثر است. عبرانی ها نزدیک به سه هزار سال پیش عسل را برای درمان زخم ها به کار می برده اند. عسل ضد عفونی کننده است و براساس گزارش پژوهشگران دانشگاه سیدنی، زخم ها را زود بهبود می بخشد.

یونانی ها، عسل را برای تقویت باروری مردان به کار می بردند. بقراط، عسل را به عنوان مسهل و برای درمان دردهای دستگاه تنفسی، کبد و کلیه ها به کار می برد. در حدود 50 گزارش در ژورنال های پزشکی در مورد تأثیر عسل در پوشاندن زخم و درمان عفونت های چشمی واسهال وجود دارد. Soliman، عسل را در ترکیبی برای درمان گواتر به کاربرده است. براساس گزارش برنامه علمی (Beymd Roo) در آفریقا اثبات شده است که عسل تأثیر زیادی در کنترل عفونت های سوختگی دارد. Abramor و همکارانش در سال 1938 از عسل به عنوان درمان سوختگی چشم استفاده کردند. عسل یکی از ارکان اصلی رژیم های غذایی بیماران ورم های سرطانی (ایسلر) در آلمان را تشکیل می دهد.

xu و همکارانش در سال 1989در چین محلولی شامل عسل را برای بیماران مبتلا به AIDS، سرطان و عفونت های مختلف تهیه کردند.

دکترetal در سال 1998 به موردی از پیوند پوست با استفاده از عسل به ضایعات پوستی مننگو کوکال، اشاره کرده که در آن بسیار مؤثر واقع شده است. عسل در درمان کم خونی نیز بسیار مؤثر است گلبول های قرمز خون را افزایش می دهد. هم چنین خاصیت ضد خون ریزی دارد و از این بابت می تواند نقص ویتامین k بدن را جبران کند.

دکتر توماس در مقاله ای در نشریه Lacet می گوید: «در موارد ضعف قلب مشاهده شده است که عسل می تواند در باز گرداندن فعالیت قلب و زنده نگهداشتن بیماران تأثیر زیادی داشته باشد».

بحث درباره خواص درمانی و قدرت شفا بخش عسل در بیماری های گوناگون بسیار گسترده است؛ زیرا شفایی که خداوند متعال آن را بیان کند، گسترده وعظیم خواهد بود. بدین ترتیب، ملاحظه می شود که چرا خداوند حکیم و بلند مرتبه، شفای مردم را در «عسل» قرار داده است.

1. نحل، 68 و 69.

2. رمز الصحة.

3. عیون اخبار الرضا.