حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد
22/6/91
کاش من هم به لطف مذهب نور تا مقام حضور می رفتم ، کاش مانند یار صادقتان بی امان درتنور می رفتم . علم عالم در اختیار شماست ، جبر در این مسیر حیران است . چشم های طبیب و بیمارش یک جهان جابرابن حیان است . روز و شب را رقم بزن آخر ماه و خورشید در مرکب توست . ملک لاهوت را مراد تویی، آسمانها مرید مذهب توست . قصه تکرار می شود یعنی، باز هم در مدینه عاشق نیست. کوچه در کوچه شهر را گشتم ، هیچکس با امام صادق نیست . خواب دیدم که پشت پنجره ها رو به روی بقیع گریانم ، پا به پای کبوتران حرم در پی آن مزار پنهانم . گریه در گریه با خودم گفتم ، جان افلاک پشت پنجره ها است . آی مردم تمام هستی ما در همین خاک پشت پنجره ها است .
سوال – چگونه زندگی کنیم تا امام صادق (ع) از ما راضی بوده و آن را بپسندد؟
پاسخ – شاید برای خیلی از افرد این مسئله مطرح باشد که چرا برای امامان دیگر یک چنین بزرگداشتی مشابه امام صادق (ع) گرفته نمی شود . اصولاً همه ی امامان ما نور واحد هستند . اما برای برخی از آنان شرایطی پیش آمده که ما بیشتر برای آنها عزاداری می کنیم . مثلاً امام حسین (ع) قیامی را داشته اند که ما بیشتر برای ایشان بزرگداشت می گیریم . برای امام صادق (ع) نیز شرایطی پیش آمد که بیشتر توانستند برای مکتب ما تبلیغ کنند . به غیر از امیرالمومنین (ع) حدود شصت هزار حدیث از امامان (ع) به دست ما رسیده است . از این تعداد حدود چهل هزار حدیث از امام صادق (ع) است . بنابراین دوسوم احادیثی که از ائمه به ما رسیده از امام صادق (ع) است . امام صادق (ع) از نظر سنی نیز از امامان دیگر بیشتر عمر کرده اند. ایشان پنج هزار شاگرد داشته اند . حتی مذاهب دیگر نیز از محضر آن حضرت استفاده کرده اند . مثلاً ابوحنیفه می گوید که من دو سال در محضر امام صادق (ع) بوده و از علوم بیشمار ایشان بهره مند شدم . وی می گوید : اگر این دو سال را من در محضر ایشان نبودم ، مبانی دین را بدست نمی آوردم . بنابراین هم مکتب ما و هم مذاهب دیگر مدیون این امام بزرگوار هستند . ما نیز باید بیشتر به معارفی که از امام صادق (ع) به ما رسیده اهمیت دهیم . هر شخصیتی معمولاً در پایان عمر خود وصایایی دارد که چکیده ی زحمات خود را در آنها می گنجاند . حضرت علی (ع) چندین وصیت بعد از ضربت خوردن دارند .امامان ما در پایان عمر خود وصایایی داشته اند . در روایت داریم که بخل و بد اخلاقی از بد ترین رذایل است که هیچگاه درفرد مومن جمع نمی شود . یعنی کسی که بداخلاق بوده و در عین حال بخیل هم است قطعاً بداند که شیعه ی اهل بیت نیست . بسیاری از افراد هستند که بخاطر بخل یا بداخلاقی از همسران خود شکایت دارند . در روایت داریم که وقتی خداوند حقیقت ایمان را خلق کرد، ایمان به خداوند متعال گفت که درخت ایمان را شکوفا کرده و تقویت کنید . خدا درخت ایمان را با سخاوت و خوش اخلاقی تقویت کرد . زمانی که خداوند کفر را خلق کرد ، او نیز به خداوند گفت که من را تقویت کن . بخل و بد اخلاقی نیز دو بازوی محکم کفر است . بخیل و بداخلاق بودن، فرد را کمک می کند که کفر ورزیده و منکر حقایق شود . امام هفتم (ع) می فرمایند : آدم سخی که خوش اخلاق است دائم در حمایت و پناه خدا است وتا زمانی که خدا او را به بهشت نبرد رها نمی کند . دو فرشته انسان خوش اخلاق را به سمت بهشت می برند . سپس ایشان می فرمایند : از وصیت هایی که پدرم تا زمان مرگ خود بطور دائم داشتند ، سخاوت و خوش اخلاقی بود . این دو بال هایی هستند که انسان می تواند با آنها پرواز کرده و به اعلا درجه ی ایمان برسد . در روایت دیگری از امام صادق (ع) است که اهل بهشت چهارعلامت دارند: اولین ویژگی آنها این است که خوش چهره و خوش رو هستند . مومن مگر در موارد خاص ناراحت نیست . پیامبر ما بجز در موارد خاص همیشه متبسم بودند . محدث قومی در سفینه فرموده اند که یکی از القاب پیامبر خندان است . اگر فرد مومن مصیبت و ناراحتی داشته باشد در دل او است و نباید آنها را اظهار کند . بیان سختی ها به دوستان باعث نگرانی آنها شده و بیان آن به دشمنان نیز باعث خوشحالی آنها می شود . بنابراین بهتر است که ناراحتی افراد در دل آنها بوده و همیشه پوشیده باشد . با خوشرویی با دیگران برخورد کردن یک نوع عبادت است . عبادت تنها دعا و ذکر و تلاوت قرآن نیست . گاهی انسان گرفتاری و ناراحتی دارد اما باز هم باید با خوشرویی با دیگران برخورد کند در این صورت برای او عبادت به حساب می آید . دومین ویژگی اهل بهشت این است که زبانی ملایم دارند . ممکن است انسان چهره ی ملایم داشته باشد ولی با صحبت ناشایست دیگران را برنجاند . کیفیت و درست ادا کردن یک سخن خیلی مهم است . انسان باید با زبان سنجیده ، لطیف و ملایم با دیگران سخن بگوید . نقل می کنند که یکی از سلاطین خواب وحشتناکی دید به این مضمون که تمام دندان های او ریخته است . آن را برای معبرها تعبیر کرد . همه به اتفاق گفتند که تمام بستگان شما در زمان حیات شما از بین خواهند رفت . آن سلطان خیلی ناراحت شد و همه ی معبران را توبیخ کرد. اما معبر بسیار عاقلی بود که خیلی سنجیده صحبت می کرد . سلطان فردی را به دنبال او فرستاد و خواب خود را برای او تعریف کرد . آن شخص فکری کرد و گفت که تعبیر آن افراد درست بوده ولی کیفیت گفتار آنها ایراد داشته است . سپس گفت: قبله ی عالم این خواب به این معنا است که عمر شما از همه ی بستگان و فامیل شما بیشتر است . در واقع این تعبیر با تعبیر دیگر معبران به یک صورت بود ولی با شیوه ی دیگری عنوان شده بود . لطافت در گفتار ، بیان یا قلم نشانه ی ادب است . اگر خانمی با همسر خود کاری دارد می تواند آن را با ملایمت و نرمی بیان کند . در غیر این صورت ممکن است همسر این خانم اصلاً به حرف او گوش نکند . اهل بهشت لطافت در زبان دارند . هیچوقت در قرآن نمی گوید که با جاهل درگیر شود بلکه می گوید با لطافت برخورد کنید . در روایت داریم که برخی افراد امامان را اذیت می کردند ، حضرت می فرمودند که من می خواهم پاسخ آنها را بدهم . مردم فکر می کردند که حضرت می خواهد مقابله به مثل کند. اما ایشان به نزد آن فرد می رفتند و می گفتند : این نسبت هایی را که به من دادی اگر در من وجود دارد خدا من را بیامرزد . اگر هم در من نیست و تو اشتباه کرده ای ، خدا تو را بیامرزد . با این بیان لطیف هم پاسخ آن افراد داده می شد و هم آنان پشیمان شده و دست امام را می بوسیدند . انسان باید نرم خویی در رفتار، نرم خویی در گفتار و نرم خویی در چهره داشته باشد . از خصوصیت های دیگر اهل بهشت این است که دل مهربانی دارند . آدم های مهربان اهل بهشت هستند و چون این خصوصیت را دارند ، خدا نیز با آنها با مهربانی رفتار می کند . در روایت داریم که خدا مادری را وارد بهشت می کند بخاطر شدت مهربانی و محبتی که نسبت به فرزندان ، همسر و یا پدر و مادر خود دارد. درروایتی در اصول کافی آمده است که امام صادق (ع) از قول مادر بزگوار خود نقل می کنند که پدر شما امام باقر (ع) به من فرمود که من در هر شبانه روزی برای دوستان و شیعیان خود هزار بار دعا می کنم . یعنی دائم به فکر آنها هستم . دغدغه ی امام باقر (ع) این بوده که از افرادی که مشکل دارند و آتش جهنم به آنها می خورد دستگیری کند . سپس می فرمودند : چون دوستان و شیعیان ما در سختی ها و بر مصائبی که خبر ندارند صبر می کنند ، ولی ما از پشت پرده خبر داریم و مسائل را می دانیم . در روایت داریم که پیامبر (ص) فرمودند: در عالم برزخ و بعد از مرگم نیز اعمال شما برمن عرضه شده و من برای شما دعا می کنم . آنان در هیچ عالمی در یاری دوستان و شیعیان خود کوتاهی نمی کنند . اگر ما جزو دوستان و شیعیان آنها باشیم ، آنها نیز به فکر ما هستند . امام صادق (ع) دوستی داشتند به نام زید . این فرد روزی به نزد امام صادق (ع) آمد . امام به ایشان فرمودند : عبادت های خود را نو کن و یک توبه ی جدیدی هم انجام بده . آن فرد به امام گفت : آیا اجل من نزدیک شده است . امام فرمودند : بله . سپس فرمودند : ناراحت نباش ، حساب شما با ما است . در روایات فراوانی داریم که حساب کارها را خدا به امامان واگذار می کند و آنها به اذن خدا متولی امور هستند . سپس امام فرمودند : من جایگاه خودت و رفیقت را در بهشت می بینم . بخدا ما از شما به خودتان مهربان تر هستیم . قطعاً هر کسی خودش را از دیگران بیشتر دوست دارد . آیا کسی وجود دارد که ما را از خودمان بیشتر بخواهد ؟ آیا می توان به یک چنین امام مهربانی عشق نورزید ؟ اگر ما با امام صادق (ع) پیوند داشته باشیم ، علامت آن این است که قلبی رحیم خواهیم داشت . امام صادق (ع) همه ی هستی خود را در راه خدا و برای نجات خلق فدا کردند . چهارمین خصوصیت اهل بهشت این است که دست دهنده دارند . در روایات فراوانی داریم که آتش جهنم انسان سخی را نمی سوزاند . فردی می گوید که من در نیمه های یک شب بارانی دیدم که امام صادق (ع) در راهی که می رفتند مدام به سمت زمین خم می شدند . دیدم امام مقداری نان و آذوقه را حمل می کردند . به همراه ایشان به محلی رفتیم که فقرا استراحت می کردند . سپس خود حضرت بالای سر این افراد آذوقه گذاشتند . به امام گفتم که بسیاری از این افراد شیعه ی شما نیستند . امام فرمودند : شیعه نباشند. اگر شیعه بودند آنها را در نمک غذا هم شریک می کردم .
سوال – درخصوص آیات 27 تا 33 سوره ی نساء توضیح بفرمایید.
پاسخ - در اصول کافی روایت داریم که امام صادق (ع) فرمودند : اگر کسی یکبار درود و صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بفرستد، خدای مهربان هزار درود و سلام با هزار صف از ملائکه برای ایشان می فرستد . چقدر خوب است که این روزها که ایام شهادت امام صادق (ع) است ، هرچقدر که می توانیم به ایشان صلوات هدیه کنیم . در یکی از آیات این صفحه خداوند می فرماید : اگر کسی همین اندازه در او ایمان و تقوا بوجود بیاید که از گناهان کبیره اجتناب کند، من گناهان ریز و کوچک را می بخشم . در برخی روایات داریم که گناهان بزرگ ، گناهانی هستند که به آنها وعده ی جهنم داده شده است . مانند قتل نفس ، ظلم ، خیانت ، بردن آبرو ، ترور شخصیت و غیره .
ابوبصیر می گوید که من بعد از شهادت امام صادق (ع) به دیدن خانواده ی ایشان رفتم . همسر ایشان به من گفتند که روزهای آخر امام صادق (ع) فرزندان خود را جمع کرده و اهمیت نماز را به آنها گوشزد کردند . فرمودند : شفاعت ما اهل بیت به کسانی که نماز را سبک بشمارند ، نمی رسد . ترک نماز در مرز کفر و جدا شدن از خدا و راه اهل بیت است. آیت الله بهجت می گفتند که در هندوستان بسیاری از افراد مسلمان شدند ولی خواندن پنج نوبت نماز برای آنها سخت بود . عالمی در آنجا بود که می گفت یک یا دو وعده بخوانید و سختگیری نکنید . باید به جوان ها گفت که اگر یک یا دوعده هم خواندید اشکالی ندارد و زمانی که عقل آنها کامل تر شد می توانند قضای آنها را بجا بیاورند . باید بدانیم که نماز رابطه ی انسان با خدا است . اگر این رابطه قطع شود ، قلب تاریک می شود . افرادی که نماز را رها می کنند ظلمت و تاریکی همه ی وجود آنها را می گیرد و قابل علاج نیست . لذا یکی از سفارشات مهم امام صادق (ع) این بود که اگر می خواهید مشمول شفاعت ما شوید باید با نماز مأنوس باشید. یکی دیگر از وصایای امام صادق (ع) که در زندگی روزمره ی ما بسیار اهمیت دارد ، سفارش به صله ی رحم است . امام صادق (ع) کنیزی داشتند که می گفت: امام در لحظات آخر عمر خود فرمودند مبلغی پول بیاورید . این کار را انجام دادند . سپس ایشان فرمودند که این پول را به این افراد بدهید ، یعنی در بین اقوام خود این پول را تقسیم کردند . بسیاری از کدورت ها با دادن هدیه از بین می رود . در روایت داریم که هدیه کینه ها را از بین برده و تاریکی ها را تبدیل به نور می کند . حضرت هدایایی را در بین بستگان خود تقسیم کردند . ایشان پسر عمویی داشتند که به امام فحاشی کرده و خنجرنیز به ایشان کشیده بود . حضرت فرمودند: به او بیشتر پول بدهید ، هفتاد اشرفی پول برای آن شخص فرستادند . کنیز می گوید که من به آقا گفتم ، این پسر عموی شما به سمت شما خنجر کشیده وفحاشی کرده است چرا به او بیشتر هدیه می دهید . حضرت فرمودند: من می خواهم مصداق این آیه باشم که خداوند کسانی را که صله ی رحم می کنند ستوده وعاقبت آنها را بخیر کرده است . کسانی عاقبت بخیر شده و اهل بهشت می شوند که صله ی رحم بجا بیاورند . ما روایات فراوانی داریم که با فامیل بد نمی توان قطع رابطه کرد . سپس حضرت این جمله را فرمودند که خدای مهربان وقتی بهشت را خلق کرد ، آن را به بوی خوش معطر کرد . بوی خوش بهشت از مسافت هزارها کیلومتر به افراد می رسد . دو دسته از افراد نه تنها به بهشت نمی روند بلکه بوی بهشت هم به آنها نمی رسد .یک – کسانی که والدین، آنها را نفرین کرده اند . پدر و مادر هرچقدر ظالم هم باشند ما وظیفه داریم بخاطر خدا با آنها خوب باشیم . دو – کسانی که از فامیل بریده اند . امام صادق (ع) عنایت ویژه ای به مصائب امام حسین (ع) و یاد کربلا داشتند . در روایت داریم که ایشان فرمودند : هروقت یاد امام حسین (ع) کردید و خواستید ایشان را زیارت کنید ، سه بار بگویید: صل الله علیک یا ابا عبدالله . همچنین امام صادق (ع) فرمودند که بعد از نماز ها تسبیحات حضرت زهرا (س) را فراموش نکنید . سی و چهار بار الله اکبر ، سی و سه بار الحمدالله و سی و سه بار سبحان الله . ایشان فرمودند که این تسبیحات برای من از هزار رکعت نماز مستحبی بالاتر است . در روایت داریم که تسبیحات حضرت زهرا انسان را عاقبت بخیر می کند . از وصایای امام صادق (ع) است که در زمان غیبت امام زمان (ع) دعای غریق را زیاد بخوانید . دعای غریق برای حفظ دین و عاقبت بخیری بسیار موثر است . یا الله یا رحمان یا رحیم یا مقلب القلوب ، ثبّت قلبی علی دینک . ای خدای مهربان ، رحیم و رحمان و ای کسی که دل ها در دست توست ، دل ما را بر دین ثابت نگهدار . امیدوار هستیم که در روز شهادت امام صادق (ع) همه ی شیعیان مشمول شفاعت آن امام بوده و جزو پیروان ایشان باشند . امام فرمودند : کسانی که فقط شعار می دهند از شیعیان ما نیستند . خدا را قسم می دهیم به محمد و آل محمد (ص) قلب امام زمان (ع) را از ما راضی و فرج ایشان را نزدیک بگرداند . خدا را قسم می دهیم به محمد و آل محمد (ص) که همه ی ما را جزو شیعیان راستین امام صادق (ع) قراردهد . بحق امام صادق (ع) گرفتاری همه ی افراد برطرف شود .
