سیره پیامبر اکرم(ص)
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 08-09-95

بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
ای لهجه‌ات ز نغمه باران فصیح‌تر *** لبخندت از تبسم گلها ملیح‌تر
بر موی تو نسیم بهشتی دخیل بست *** یعنی ندیده از خم زلفت ظریف‌تر
ای با خدای عرش ز موسی کلیم‌تر *** با ساکنان فرش ز عیسی مسیح‌تر
با دیدن تو عشق نمک گیر شد که دید *** روی تو را ز چهره یوسف ملیح‌تر
تو حسن مطلع غزل سبز خلقتی *** حسن ختام قصه ناب نبوتی
بر چهره تو نقش تبسم همیشگی *** در چشم‌های تو غم مردم همیشگی
دریایی و نمایش آرامشی ولی *** در پهنه‌ی دل تو تلاطم همیشگی
با حکمت ظریف تو ما بین عشق و عقل *** سازش همیشگی و تفاهم همیشگی
خورشید جاودانه اشراق روی توست *** سرچشمه‌ی مکارم الاخلاق خوی توست

شریعتی: سلام می‌کنم به همه شما هموطنان عزیزم. عزاداری‌های شما قبول باشد. سالروز ارتحال نبی مکرم اسلام حضرت محمد(ص) را تسلیت می‌گویم. حاج آقای فرحزاد سلام علیکم. خیلی خوش آمدید.
حاج آقای فرحزاد: عرض سلام دارم خدمت جنابعالی و بینندگان و شنوندگان عزیز. ایام شهادت جانگداز پیامبر عظیم الشأن، شهادت سبط اکبر امام حسن مجتبی(ع) را تسلیت عرض می‌کنیم. انشاءالله همه عزیزان مشمول شفاعت پیامبر و اهل‌بیت قرار بگیرند.
شریعتی: انشاءالله لحظه لحظه زندگی ما منور به نور نبی مکرم اسلام و اهل‌بیت (ع). بحث امروز را می‌شنویم.
حاج آقای فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحیم. اللهم صلی علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
در عالم هستی حقیقتاً شخصیتی به عظمت پیامبر(ص) خلق نشده و این رتبه اول بودن پیغمبر رتبه مهمی است. یعنی سرور همه انبیاء و اوصیاء و همه خوب‌های عالم پیامبر(ص) است. به یک معنا: «آنچه خوبان همه دارند تو یکجا داری» بلکه همه فرشته‌ها و انبیاء هرچه خوبی دارند، شعاع وجود پیامبر(ص) است. ادامه خیرات و برکاتی که به همه عالم سرازیر است، حلقه آخر اتصال بین خلق و خدا پیامبر(ص) است. هیچ شکی در این نیست که سرور اولین و آخرین پیغمبر خداست. دوم شخصیت عالم وجود نازنین مولا امیرالمؤمنین(ع) است.
یک زمانی علمای یهود و نصاری سؤال‌های بزرگی کردند. حضرت بلا درنگ پاسخ دادند. چون اینها محضر پیغمبر نرسیده بودند، به مولا علی (ع) عرض کردند: شما همان پیغمبری هستی که موسی کلیم الله و عیسی روح الله وعده آمدنش را داده است؟ حضرت فرمودند: نه، من نیستم. «إِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ‏ عَبِيدِ رَسُولِ اللَّهِ (ص)» (كافي، ج1، ص90) در عظمت پیغمبر خدا همین بس که شخصیتی مثل مولا امیرالمؤمنین که فضایل او را عالم و آفاق پر کرده است، می‌گوید: «إِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ‏ عَبِيدِ رَسُولِ اللَّهِ (ص)» من بنده‌ای از بنده‌های پیغمبر هستم و هرچه دارم از او دارم. این خیلی مهم است با اینکه نفس و جان پیغمبر است. کلید حلال مشکلات پیغمبر است. این ادب مولا علی در مورد پیغمبر عجیب است. با اینکه دوم شخص عالم است در زمان پیغمبر ایشان یک خطبه نخوانده است. پایش را روی پله منبر نگذاشته است. یک جا تقدم بر پیامبر نداشتند. با اینکه خود به اذن خدای متعال همه کاره است.
مرحوم آیت الله بهاءالدینی(ره) همیشه می‌فرمودند: همه عالم سر سفره پیغمبر خدا هستند. ولی نعمت را بشناسند یا نشناسند. اهل‌بیت، انبیاء، فرشته‌ها و عالم هستی. در قرآن داریم «وَ ما أَرْسَلْناكَ‏ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ» (انبیاء/107) اولاً چرا خدا این پیغمبر را فرستاده است و بروز و ظهور داده است؟ پیغمبر ما چهل سال به صورت عادی در میان مردم زندگی کردند. یک خیانت و دروغ و فساد و ظلم و ضد ارزش از پیغمبر سراغ نداشتند. زمان جاهلیت که دخترها را زنده به گور می‌کردند و ظلم و فساد بود، یک مورد در تاریخ ثبت نشده که نقطه ضعفی از پیغمبر قبل از رسالتش دیده شده باشد. به پیغمبر امر شده که رسالتت را بروز و ظهور بده. برای چه این همه صدمه خورد و فشارها را تحمل کرد؟ «وَ ما أَرْسَلْناكَ‏ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ» تو را نفرستادیم الا برای رحمت. همان «الحمدلله رب العالمین» که در سوره حمد می‌گوییم، حمد مخصوص رب عالمین است. مالک و مربی همه عوالم، همان برای پیغمبر خدا هم آمده است. می‌گوید: حمد می‌کنیم خدایی را که مالک و مربی تمام عوالم است. این پیغمبر هم رحمت برای همه عالمین است. هرچه در تمام هستی خلق می‌شود، پیغمبر رحمت است. مثلاً شیطان قبل از اینکه پیغمبر خدا بیایند، ملائکه او را سیلی و پس گردنی می‌زدند. به برکت پیغمبر خدا تعطیل شد. شیاطین تا آسمان چهارم نفوذ می‌کردند. به برکت پیغمبر ما تا آسمان اول بیشتر نمی‌توانند نفوذ کنند. پیغمبر ما پیغمبر رحمت و مهربانی است. در تمام انذارهایش رحمت و محبت است.
یک بچه که از آمپول می‌ترسد، پدر و مادر چون او را دوست دارند او را می‌ترسانند. می‌گویند: اگر آمپول نزنی چنین و چنان می‌شوی. این شدت محبت و رحمت است. کارهای خشنی که داعشی‌ها و وهابی‌ها دارند انجام می‌دهند که چهره پیغمبر و اسلام را خدشه دار کنند، پیغمبر سر سوزنی حالت کینه ورزی و خشونت نداشتند. در روایت داریم بعضی از مشرکین در بند بودند. محضر پیغمبر آوردند، حضرت تبسم کردند. یکی از اینها گفت: می‌گویند: شما پیغمبر مهربان و خوش اخلاقی هستی. فرمود: من خنده و تبسمم برای این است که به زور می‌خواهیم شما را به بهشت ببریم. از شرک و بت پرستی نجات دهیم.
ما برای خوب‌ها خیلی گریه می‌کنیم. مؤمنی که از دنیا رفته و شهید شده است. یا به کسی ظلم شود گریه کنیم. اما کسی را سراغ ندارم برای ظالم‌ها گریه کند. بگوید: چرا ظالم‌ها ظلم می‌کنند؟ چرا جهنم می‌روند؟ برای داعشی‌ها همه ما خدا را شکر می‌کنیم که هلاک می‌شوند. اما پیغمبر برای اشقیا هم گریه می‌کردند.
پیغمبر خدا آخر الزمان را می‌دیدند. که علمای سوء می‌آیند و مردم را منحرف می‌کنند. یک تعبیر عجیبی در روایت است که علمای فاسد و مفسد ضررشان از لشگر یزید بدتر است. سید حسن نصرالله می‌گفت: شما هر گروهی از این تکفیری‌ها را از بین می‌برید، دو گروه دیگر درست می‌کنند. طالبان، القاعده، داعشی، چون این فکر توسط علمای سوء درست شده است. آنها به مراتب از اینها بدتر هستند. این طرز تفکر خیلی مهم است. لذا حضرت می‌فرماید: ضرر اینها از لشگر یزید بدتر است. از قاتلان امام حسین بدتر است.
پیغمبر ما وضع آخرالزمان را که تشریح می‌کردند، به این مرحله که رسیدند که علمای سوء می‌آیند و مردم را منحرف می‌کنند، خیلی متأثر شدند. آنقدر گریه بلند و شدید کردند که اصحاب هم گریه کردند. به پیغمبر گفتند: چرا اینقدر زیاد گریه کردید؟ فرمود: «ابکی رحمه للاشقیاء» (مکارم الاخلاق/ص450) حتی برای اهل جهنم رحمت است. حتی برای طاغوت‌ها رحمت است. پیغمبر ناراحت می‌شود از اینکه کسی به جهنم برود. کسی ظلم کند. ما ظالم را لعن می‌کنیم. اما پیامبر غصه می‌خوردند. چرا این ظالم باید یک عده را گمراه کند؟ از روی شدت و مهربانی برای اشقیاء گریه می‌کردند. ما عظمت و رأفت و محبت پیغمبر را درک نمی‌کنیم. یهودی که زباله و خاکروبه می‌ریخت. بعد یک دو روزی پیدایش نشد. حضرت سراغ او را گرفتند. گفتند: مریض است و در بستر بیماری است. حضرت فرمود: عیادتش برویم. چشم‌هایش را باز کرد و تعجب کرد. گفت: ما این آقا را اذیت می‌کردیم. حالا آمده سفره محبت و احسان و لطفش را پهن کرده است. منقلب شد و دید نمی‌شود به این پیغمبر ایمان نیاورد.

در دل هر امتی کز حق مزه است *** روی و آواز پیامبر معجزه است
خلق و جمال و دیدار پیغمبر همه را جذب خود می‌کرد. مثنوی می‌گوید:
سایه‌اش گرچه پناه خلق بود *** در نوردید آفتابش زود زود
عکس پنهان گشت و سوی غیب راند *** تو گمان بردی که آن اختر نماند
حق مر او را برگزید از انس و جان *** رحمه للعالمینش خواند از آن
عقل کل و نفس کل مرد خداست *** عرش و کرسی را ندان کز وی جداست
یک دهان خواهم به پنهای فلک *** تا بگویم مدح آن رشک ملک

تمام انبیاء، جبرئیل امین خادم فرزند پیغمبر است. امام حسین (ع) روز عاشورا فرمود: جبرئیل خادم ما است. روایتی است که حضرت زهرا از کار خانه خسته می‌شدند. بچه‌ها پشت سر هم بودند. هم باید بچه‌داری می‌کردند، هم باید آرد تهیه می‌کردند و فشار کار زیاد بود. امام حسین گریه می‌کرد. جرئیل امین می‌آمد گهواره حضرت را تکان می‌داد و کمک حضرت زهرا می‌کرد. جبرئیل امین افتخار می‌کند که گهواره جنبان حسین فاطمه دختر پیغمبر باشد. چه عظمتی خدا به پیغمبر و اهل‌بیت داده است. ما این را درک نمی‌کنیم.
روایت داریم موسی کلیم و عیسی روح الله که دو مکتب مهم دنیای ما مسیحیت و یهودیت است. پیغمبران اینها اولوالعزم هستند و برای ما مهم هستند. در روایت داریم این دو پیغمبر عظیم الشأن مقام پیغمبر ما را دیدند دست به دعا برداشتند: خدایا ما را از امت این پیغمبر قرار بده. ما متوجه نیستیم خدا چه آقا و اربابی بالای سر ما گذاشته است. خدا را شکر در این امت به دنیا آمدیم. جزء امت این پیغمبر هستیم. اهل‌بیت او بهترین اهل‌بیت هستند. حضرت ابراهیم از خدا خواست خدایا مرا از شیعیان امیرالمؤمنین قرار بده.
در سوره توبه داریم که خدای مهربان می‌فرماید: «لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ» (توبه/128) همانا به تحقیق رسول و نماینده‌ای خدا برای شما فرستاد که از جنس خود شماست. یعنی جن و فرشته نیست. انسان است. از نظر ظاهری بشر است اما بشری که حلقه اتصال خدا به تمام عالم هستی است. اگر فرشته و غیر انسان بود همه بهانه می‌کردند. اوصافی که بیان می‌کند «عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ» رنج امت برای پیغمبر خیلی ناگوار است. پیغمبر ما راضی نیست یک خار در پای کسی فرو رود. یک بچه پشت پرده در نماز جماعت گریه می‌کند، پیغمبر نماز را که گفتگو با خداست و معراج مؤمن است سریع تمام می‌کنند که این مادر به بچه برسد. یک نفر گفت: چرا نماز را سریع خواندی؟ فرمود: صدای گریه بچه را نشنیدی؟ در آن حضور قلبی که با خدا دارد، نماز را زود می‌خواند. طاقت ناله یک بچه را ندارد.
خانه حضرت زهرا(س) وصل به مسجد بود. امام حسین(ع) آمدند وارد مسجد شوند پای حضرت گیر کرد و افتاد و گریه کرد. پیغمبر روی منبر خطبه می‌خواندند. با شتاب خطبه را رها کردند و رفتند امام حسین را در آغوش گرفتند و فرمودند: من نفهمیدم چطور پله‌های منبر را پایین آمدم. از اینکه طاقت گریه امام حسین را نداشتم.
مرحوم دولابی می‌فرمودند: پیغمبر در لطافت به حدی اعلی بودند که دست مبارک را بالا و پایین می‌بردند این فضا آزرده نشود. این فضا پر از موجودات است. شاید هر انسانی بیش از بیست فرشته همراهش است. فضاهای مادی و معنوی که در اطراف ما هست و ما به چشم نمی‌بینیم. پیغمبر آزارش حتی به فضا و نسیم هم نمی‌رسید. عصمتی از این بالاتر در عالم نیست. «عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ» رنج امت برای پیامبر ناگوار بود. پیامبر از همه انبیاء استغفارش بیشتر بود. یعنی دائم می‌خواسته دیگران را پاک کند. آنچه در هستی از ناگواری اتفاق می‌افتاد روی دوش ایشان سنگینی می‌کرد. «إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِيناً، لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَ ما تَأَخَّرَ» (فتح/1 و2) خدا فتح مبین به تو مرحمت کرد. یکی فتح مکه و فتح جنگ‌هاست. اما از این بالاتر پیغمبر دغدغه قلبی داشتند. کار امت من به کجا می‌کشد. کار دوست‌داران اهل بیت به کجا می‌کشد. در روایت داریم برای این نگرانی فوق العاده که داشتند، خدا به او وعده داد قلبش را باز کرد و به او بشارت داد، برای نگرانی که داری، من گناهان را می‌بخشم. من پاک می‌کنم و دستگیری می‌کنم.
«عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ» بر پیغمبر خیلی ناگوار است بر امت رنجی برسد. مادری که وقتی بچه‌اش تب می‌کند، او هم تب می‌کند. پیغمبر به مراتب از یک مادر به امت مهربان‌تر بوده است. از پیغمبر دیگر مهربان‌تر کسی را نداریم. «حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ» مرحوم دولابی می‌فرمودند: الآن در دنیا می‌گویند: فلانی خیلی حریص است. انسان حریص برایش هیچی مهم نیست. این صفت را خدا برای پیغمبر آورده است که بر امت حرص دارد. یعنی می‌خواهد منافق و مشرک و بت پرست و نجس و آلوده را نجات بدهد. گاهی یک افرادی با ما زاویه کمی با ما دارند. خط سیاسی و مذهبی‌شان با ما یک مقدار فاصله دارد. ما فوری به هم می‌ریزیم و واکنش نشان می‌دهیم. پیغمبر می‌خواهد بدترین آدم‌ها را هم نجات بدهد. مظلومیت پیغمبر در عالم بی‌نظیر است. مظلومیت تمام اهل‌بیت را جمع کنی تازه مظلومیت پیغمبر می‌شود. آنهایی که دور پیغمبر بودند و بعضی از منافقینی که فقط نیش می‌زدند، دشمن پیغمبر بودند. منتظر بودند پیغمبر سر بر زمین بگذارد و هر کاری می‌توانند برای گرفتن جان پیغمبر انجام بدهند. پیامبر با همین‌ها می‌نشست و صحبت می‌کرد و رفتار مدارا کننده داشت. این بالاترین معجزات پیغمبر است. می‌داند این قاتل حضرت زهرا(س) است. ولی با او می‌نشیند و مدارا می‌کند.
در ایام بمباران بود، من یک زمان به قم آمدم دیدم قم خالی از سکنه شده است. همه رفته بودند. توفیق داشتیم آقای بهاءالدینی را که در خانه خسته می‌شدند، به امامزاده‌ای ببریم. یک امامزاده‌ای نزدیک قم بود، یک خادمی داشت که آن خادم عالم و سید بزرگواری بود. چای درست می‌کرد و یک پذیرایی می‌کرد. در ایام بمباران که مردم یک حالت زدگی نسبت به روحانیون پیدا کرده بودند، آن روز آن سید ما را تحویل نگرفت. ما هم نشستیم و خواستیم برویم، آقای بهاءالدینی به من فرمودند: دیگر مرا به این امامزاده نیاور. بعد فرمودند: حالا ببین پیغمبر خدا چه بوده است! خادم امامزاده با ما برخورد سرد کرده ما دل‌زده شدیم. پیغمبر با سرچشمه‌های فساد و نفاق و کفر می‌نشست و با اینها مدارا می‌کرد. بعضی‌ها را هم که از روی نفاق ایمان می‌آوردند، می‌پذیرفت.
از امام حسن عسگری (ع) روایتی است که از قول پیغمبر نقل کردند. چرا خدا انبیاء را بر همه برتری داده است؟ پیغمبر خدا فرمود: «إن الانبياء إنما فضلهم الله علي خلقه بشدة مداراتهم لاعداء دين الله و حسن تقيتهم لاجل إخوانهم‏ في الله‏» (بحارالانوار، ج72، ص401) اینکه آدم بتواند با دشمن مدارا کند و تحمل کند. مداهنه و سستی درست نیست. یعنی با دشمن کنار بیاید و عقب نشینی و سازش کند. مدارا یعنی سعه صدر داشته باشیم. با مدارا و تحمل جلوی خرابکاری او را بگیریم. می‌فرماید: خدا انبیاء را بر همه خلق برتری داد بخاطر شدت مدارا با دشمنان خدا. مدارا می‌کردند و تا لحظه آخر نفرین نمی‌کردند. جبرئیل دائم نازل می‌شد و به پیغمبر می‌گفت: با خلق من مدارا کن. همانطور که به واجبات امر کرده به مدارا کردن با خلق هم امر کرده است.
آستانه‌ی تحمل مردم خیلی کم شده است. یک تصادف می‌شود با هم جنگ و دعوا می‌کنند. پیغمبر با دشمنان درجه یک عالم مدارا می‌کردند. اینکه دین ما پایدار مانده است مدیون مدارا کردن پیغمبر و اهل بیت با بدترین دشمنان خداست. امام حسن صلح کردند. صلح سخت‌تر از جنگ است. معاویه که جرثومه فساد و نفاق است. یکی از بزرگترین گناهان معاویه نصب یزید است. چقدر شیعه‌های عالم را کشت. لذا پیغمبر خدا فرمود: صلحی که فرزندم امام حسن انجام داد، «خيرٌ لك ممّا طلعت‏ عليه الشمس‏» اینکه ما گفتیم امام حسن مظلوم‌تر است، چون مظلومیت بقیه روشن و آشکار است. ولی تیر و نیزه‌هایی که به قلب امام حسن خورد، یکی همین صلح است. چون مجبور شدند صلح کنند. یار و یاوری نداشتند. جان خود و اهل بیت را حفظ کردند. معاویه تصمیم داشت دوست داران اهل‌بیت را به بردگی بگیرد. خیلی نقشه‌ها داشت. بخاطر شدت مدارا و بخاطر حسن تقیه برای حفظ برادران دینی و شیعه و دوستداران خودشان، خدا اینها را بر عالم برتری داده است. پیغمبر نسبت به همه عالم حرص دارد که دستگیری کند. ولی برای مؤمنین آغوشش همیشه باز است. انشاءالله به این پیغمبر بیشتر مهر بورزیم.
شریعتی: امروز صفحه 412 قرآن کریم، آیات 20 تا 28 سوره مبارکه لقمان برای شما تلاوت می‌شود. ثواب تلاوت این آیات را به روح بلند نبی مکرم اسلام(ص) و امام حسن مجتبی(ع) هدیه کنیم.
«أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدىً وَ لا كِتابٍ مُنِيرٍ «20» وَ إِذا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ كانَ الشَّيْطانُ يَدْعُوهُمْ إِلى‏ عَذابِ السَّعِيرِ «21» وَ مَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ وَ إِلَى اللَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ «22» وَ مَنْ كَفَرَ فَلا يَحْزُنْكَ كُفْرُهُ إِلَيْنا مَرْجِعُهُمْ فَنُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ «23» نُمَتِّعُهُمْ قَلِيلًا ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِلى‏ عَذابٍ غَلِيظٍ «24» وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ «25» لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ «26» وَ لَوْ أَنَّ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ كَلِماتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ «27» ما خَلْقُكُمْ وَ لا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ واحِدَةٍ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ «28»
ترجمه: آيا نديديد كه خداوند آنچه را در آسمان‏ها و آنچه را در زمين است براى شما مسخّر كرده، و نعمت‏هاى ظاهرى و باطنى خود را بر شما سرازير كرده است، ولى بعضى از مردم بدون هيچ دانش و هدايتى و بدون هيچ كتاب روشنگرى، درباره‏ى خداوند به جدال و ستيز مى‏پردازند. و هرگاه به آنان گفته شود: آنچه را خدا نازل كرده پيروى كنيد. گويند: بلكه ما آنچه را پدرانمان را بر آن يافته‏ايم پيروى خواهيم كرد. آيا اگر شيطان آنان را به عذاب فروزان فرا خواند (باز هم بايد از او تبعيّت كنند)؟! و هر كس روى خود را (به حقيقت) به سوى خدا كند، در حالى كه نيكوكار باشد، پس بى ترديد به دستگيره (و رشته‏ى) محكمى چنگ زده، و پايان همه‏ى كارها به سوى اوست. (اى پيامبر!) هر كس كفر ورزيد، كفرش تو را محزون نكند، بازگشت آنان تنها به سوى ماست، پس ما آنان را به عملكردشان آگاه خواهيم كرد، قطعاً خداوند به آنچه در سينه‏هاست آگاه است. آنان را (در دنيا) اندكى بهره‏مند مى‏سازيم، سپس به عذاب سختى گرفتارشان خواهيم ساخت. و اگر از آنان سؤال كنى: چه كسى آسمان‏ها و زمين را آفريده است؟ حتماً خواهند گفت: خدا. بگو: ستايش از آنِ خداست، ولى بيشتر مردم نمى‏دانند. آنچه در آسمان‏ها و زمين است از آنِ خداست، همانا خداوند بى‏نياز و ستوده است. و اگر آنچه درخت در زمين است، قلم شوند، و دريا و از پسِ آن هفت دريا به كمك آيند، (و مركّب شوند تا كلمات خدا را بنويسند،) كلمات خدا به پايان نرسد، همانا خداوند شكست‏ناپذير و حكيم است. آفرينش و رستاخيز (همه‏ى) شما (نزد خدا چيزى) جز مانند (آفريدن و زنده كردن) يك تن نيست، همانا خداوند شنوا و بيناست.
شریعتی: از فضیلت ذکر صلوات می‌شنویم.
حاج آقای فرحزاد: ماه صفر و بعد هم ماه ربیع ماه پیغمبر خداست. صلوات باعث وصل شدن ما به پیغمبر می‌شود. روح و جان پیغمبر اول مخلوقی بود که خلق شد. همه‌ی عالم از شعاع نور پیغمبر خلق شده است. نور پیغمبر و اهل‌بیت و حضرت زهرا اول نوری بوده که خلق شده است. اول از همه اینها بودند. در زیارت جامعه کبیره داریم «بِكُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَ بِكُمْ‏ يَخْتِم‏» یعنی خدا از شما شروع کرده و به شما هم ختم می‌شود. خدای مهربان به حضرت موسی وحی کرد، ای موسی! اگر دوست داری از کلام به زبانت به تو نزدیک‌تر باشم، و از آنچه چشم تو می‌بیند، من به تو نزدیک‌تر باشم، از روح به بدن و از اندیشه و فکر به قلبت به تو نزدیک‌تر باشم، فرمود: ای موسی بر حبیب من محمد مصطفی زیاد صلوات بفرست. چون پیغمبر در قرب اعلی است. آل پیغمبر در قرب اعلی است. بعد هم فرمود: زیرا صلوات بر حبیب من نور و رحمت و هدایت است. امتیاز اول قرب اعلی بود. باز خدا پشتش را محکم می‌کند و می‌گوید: آنهایی که صلوات می‌فرستند نور در قلبشان ایجاد می‌شود. روایت داریم کسی که نور دارد در آتش جهنم نمی‌رود. صلوات بر حبیب من رحمت الهی را جذب می‌کند. صلوات بر حبیب من هدایت است. در گمراهی وارد نمی‌شوی. آنهایی که می‌خواهند نور و رحمت و هدایت آنها را بگیرد و به قرب اعلی برسند، زیاد صلوات بر محمد و آل محمد بفرستند.
در سوره مبارکه لقمان خدای مهربان می‌فرماید: «وَ مَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ وَ إِلَى اللَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ» کسی که خودش را تسلیم خدا بکند، پیغمبر اگر این همه عظمت دارد برای این است که تسلیم خدا شده است. اهل بیت همه تسلیم شدند. دوست دارند ما هم تسلیم شویم. اسلام یعنی تسلیم شدن. یعنی روح و جانمان را به خدا بسپاریم. تسلیم امر و نهی خدا شویم. کسی که جان و قلبش را به سوی خدا تسلیم کند در حالی که نیکوکار هم باشد، این به دستاویز محکم تمسک جسته که دیگر از بین رفتنی نیست. یعنی ایمان به خدا، کار نیکو کردن به دستاویز محکم خدا چسبیده که گسستنی نیست و پایان کار هم به سوی خداست که باعث عاقبت بخیری می‌شود.
شریعتی: کتاب «سیره پیامبر اکرم(ص) در محبت و رحمت» نکات خیلی خوبی در این کتاب هست. می‌توانید مطالعه کنید تا به پیامبر خدا نزدیک و نزدیک‌تر شویم و رفتار ما نبوی باشد.
حاج آقای فرحزاد: این اولین کتابی است که نوشتیم. نکاتی که در مورد رحمت پیغمبر است مفصل آوردیم. بزرگواری از علما به من فرمودند: گاهی که حالت یأس از خودم پیدا می‌کنم فوری به این کتاب مراجعه می‌کنم و حال من خوب می‌شود. انشاءالله عزیزان تهیه کنند و این کتاب را مطالعه کنند. پیغمبر و اهل‌بیت ما را از خودمان بیشتر دوست دارند. امام صادق فرمود: «و الله لانا أرحم‏ بكم‏ منكم بأنفسكم‏» (دلائل‌الامامه، ص134) به خدا قسم ما شما را از خودتان بیشتر دوست داریم و از خود شما به شما مهربان‌تر هستیم. امام صادق فرمود: خدای مهربان بیش از پیغمبر و اهل‌بیت شما را دوست دارد. آخر ماه صفر است. انشاءالله از کشتی پیامبر و اهل‌بیت پیاده نشویم. خدا را قسم می‌دهیم در روزی که متعلق به پیغمبر خداست، به حق پیغمبر و امام حسن مجتبی(ع) همه ما را مورد شفاعت این دو بزرگوار قرار بده. قلب امام زمان را از ما راضی و فرجش را نزدیک و رفع هم و غم و گرفتاری از همه ما خصوصاً جوان‌های ما بگردان و همه آنها را عاقبت بخیر بگردان. به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.