در مورد اسامی روز قیامت( یوم التغابن) توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ – در سوره تغابن آیه 9 داریم که نام یکی دیگر از اسامی قیامت یوم التغابن است. خدا می فرماید :روزی که خدا شما را جمع می کند. این روز، روز تغابن است. و قابل جبران نیست. مرحوم طباطبایی در ذیل این آیه دارند :

در دنیا به کسی که کلاه سرش می گذارند مغبون می گویند. در قیامت کسی کلاه سر ما نگذاشته است بلکه خودمان باید کارهایی که انجام می دادیم، نداده ایم و مغبون شده ایم. در قرآن داریم :دنیا محل تجارت است. خدا جان و مال ها را از ما می خرید و...اگر ما در این تجارت با خدا معامله نکنیم مغبون می شویم و خودمان سر خودمان کلاه می گذاریم. در اینجا این تغابن را باور نمی کنیم ولی در قیامت آنرا باور می کنیم.

علامه می فرماید: معیار و میزان سنجش های دنیا و آخرت با هم متفاوت است. در دنیا اگر ما خانه ای بخریم و آنرا گرانتر بخریم، می گوییم: مغبون شده ایم .خدا می فرماید: کسی که نماز شب بخواند نمی داند که ما چه پاداشی برای او در نظر گرفته ایم. در قیامت خوب ها وقتی پاداش خودشان را می بینند باور نمی کنند. در مورد بدی هم همین طور است.

در آیه 47 سوره زُمر داریم :در قیامت وقتی اهل آتش عذاب را می بینند حاضرند هر چه در زمین دارند بدهند تا از عذاب نجات پیدا کنند ولی این کار امکان نیست. خدا می فرماید: اهل عذاب وقتی عذاب شان را می بینند تصور نمی کردند که چنین عذابی ببینند و آن موقع مغبون می شوند و آنر روز یوم التغابن است. در آیات قرآن خوف و رجاء با هم است. کسانی که اهل نماز شب بودند فکر نمی کردند که برای یک نماز شب این قدر پاداش ببینند. اگر در نماز جماعت ،تعداد ده نفر به یازده نفر برسد، تمام فرشته ها و جن و انس نمی توانند ثواب این نماز جماعت را بنویسند. در بخش عذاب هم همین طور است.

در قیامت بدها مغبون می شوند. آیا در قیامت خوب ها هم مغبون می شوند؟ ابوالفتوح رازی از پیامبر نقل کرده است که تغابن هم برای خوب ها و هم برای بدهاست. در مورد حسرت و ندامت هم همین طور است. خوب ها می بینند که چه پاداش هایی را از دست داده اند. در بازار فردی جنسی می خرد و بعد گران می شود و می گوید که من مغبون شدم چراکه بیشتر نخریدم. حالا فردی که جنسی را داشته و فروخته او هم می گوید: مغبون شده ام زیرا آن جنس را از دست داده است.

کسی که یک انفاقی در راه خدا انجام بدهد، خدا پاداش آنرا تا هفت صدبرابر می کند و حتی پاداش عظیم تری هم می دهد .این افراد هم در قیامت می گویند که مغبون شده اند.

یکی از موارد مغبون شدن های ما همین ماه شعبان است. داریم که در آخرین روزهای ماه شعبان این دعا را بخوانید: خدایا اگر تا اواخر ماه شعبان ما را نیامرزیدی ،این چند روز آخر ما را بیامرز. پس اگر کسی در ماه شعبان آمرزیده نشود خیلی مغبون شده است. ما باید برای آمرزش این ماه به خدا التماس کنیم. ازدست دادن این ماه غبن بزرگی است.

یکی از اصحاب امام رضا(ع) بنام خواجه اباصلت هروی بود. او یکی از یاران مورد وثوق امام بود. بعد از شهادت امام رضا(ع)، به مدت یکسال او را زندانی کردند. خواجه خسته شد و به امام جواد(ع) متوسل شد. امام او را با معجزه از زندان نجات داد. امام از او پرسید :به کجا می خواهی بروی ؟او گفت :می خواهم به هرات( وطنم) بروم. امام به او گفت: چشمهایت را ببند. بعد از لحظه ای او خودش را در مقابل منزلش در هرات دید.

در هرات ارادتمندان به اهل بیت کم بودند. پدر شیخ بهائی از علمای بزرگ چهارصد سال پیش است و شاگرد شهید ثانی است. ایشان به مدت هشت سال در هرات تبلیغ دین کرده است.

اباصلت نقل می کند که در اواخر ماه شعبان خدمت امام رفتم. حضرت فرمود :ماه شعبان تمام شد اگر در گذشته ی شعبان کوتاهی کرده ای، در این اواخر جبران کن. امام چند دستور به اباصلت دادند: مواظب باش در حالی وارد ماه رمضان بشوی که کینه ای از مومنی داشته باشی ،پس قلبت را صاف کن.

اگر هنوز در زوایای دل مان کینه ای وجود داشته باشد نمی توانیم به خدا بگوییم که رحمتت را بر ما ببار. اینها به تکبر و حسادت برمی گردد. اگر قلب مان را از حسادت و تکبر پاک کنیم، آماده ی این ضیافت می شویم. اگر ما این کار را نکنیم ممکن است که پنجاه رمضان از ما بگذرد و ما هنوز همان انسان اولیه باشیم.

در حالات مرحوم بروجردی داریم :به آیت الله خبر دادند که آقا سید ابوالحسن اصفهانی می خواهد از نجف به ایران بیاید. ایشان مرجع تقلید بودند و عالم بزرگی بودند و هم ردیف آیت الله بروجردی بودند. آیت الله صدر و آیت الله حجت پیشنهاد دادند که برای استقبال ایشان تا سلفچگان یا اراک برویم.

آیت الله بروجردی فرمود: اگر بنا شد که ایشان به ایران بیاید رفتن ما تا مرز عراق مسلم است. هماهنگ کنید که باید داخل مرز هم برویم یا خیر؟ ما حاضر نیستیم برای کسی که در دریف ما هست چنین کارهایی بکنیم، این از مشکلات ماست.

اگر ما از مسلمانی کینه ای داریم نمی توانیم وارد ماه رمضان بشویم. پیامبر فرمود: خدا توبه ی انسان بداخلاق را نمی پذیرد. پس اگر یک فردبداخلاق در ماه رمضان توبه کند چرا آمرزیده نمی شود؟ چون ریشه گناه را از بین نبرده است. بداخلاقی ریشه های تکبر ،غرور و رذایل اخلاقی است.

علامه مجلسی در ذیل حدیث توضیح می دهد که وقتی ریشه ی گناه کنده نشود، اگر از یک گناه هم توبه کند دچار گناه بزرگتری می شود. زیرا انسان حسود، بداخلاقی و متکبر وقتی توبه می کند به سراغ گناه دیگری می رود. اگر ریشه ی گناه را از بین نبریم آمرزیده نمی شویم.

خانمی می گفت که من محتاج خرج اولیه زندگی ام هستم درحالیکه شوهرم برای مسجد محل ،یخچال گرانی خریده است. آیا این کار خیر است؟ باید بداخلاقی ها را کنار بگذاریم.

روایت داریم که  انسان در قبر دچار نود ونه عذاب می شود. شیخ بهایی فرمود: یقین داشته باشید که در قبر مار و عقرب نیست ،مارها همان اعمال(رذایل) ما هستند. فرد بداخلاق ،متکبر و حسود انسان خوبی نیست زیرا گناه تکبر باعث هزاران گناه دیگر می شود.

امام صادق(ع) می فرماید: اگر مومن از کسی ناراحت بشود از جایش بلند نمی شود مگر اینکه کینه را دور بریزد. گاهی ما بخاطر ناراحتی کوچکی تا چند سال با کسی قهر هستیم. بزرگی می فرمود که من از کسی کینه ندارم و همه را حلال کرده ام. ما هم باید همه را حلال کنیم و در دلمان از کسی ناراحتی نداشته باشیم.

پیامبر فرمود: در شب معراج دیدم که بر روی در بهشت نوشته شده بود که هر کاری راهکاری دارد، یک زندگی خوب چهار راه کار دارد: ترک کینه ،قناعت، مراعات حقوق مردم و مجالست با اهل خیر.

قطب راوندی در کتاب دعوات از پیامبر دارد که در شب قدر خداوند همه را می آمرزد مگر کسی که از کسی کینه به دل داشته باشد. مبادا چندین ماه شعبان و رمضان از ما بگذرد و ما دست خالی بمانیم.

سوال – صفحه 381 قرآن کریم را توضیح بفرمایید.

پاسخ – این صفحه در مورد مخالفت مردم با حضرت صالح و حضرت لوط است. خدا می فرماید که قوم لوط به حضرت لوط گفتند :باید لوط را از شهر بیرون کنیم. زیرا او انسان خوب و پاکی است. این برخورد مردم با حضرت لوط بود. در سوره هود آیه 74 داریم که وقتی فرشتگان غذاب می خواستند قوم حضرت لوط را عذاب کنند، حضرت ابراهیم با خدا مجادله می کند که یک فرصت دیگری به این قوم بدهد. مفسرین هم می گویند که آیا درست است که یک پیامبر در برابر حکم خدا مجادله کند؟ ادامه آیه می فرماید که ابراهیم تواب و حلیم است.

پسرانی که متولد قبل از 30 شعبان 1419 و دخترانی که متولد قبل از 30 شعبان 1425 هستند، مکلف به روزه گرفتن می باشند. خوب است از کسانی که امسال ،اولین سالی است که روزه می گیرند، تفقدی بکنیم. دختر خانمهایی که سال اول تکلیف شان است، اگر واقعا توانایی روزه گرفتن را ندارند واجب نیست که روزه بگیرند.

امام رضا(ع) می فرماید: قبل از ماه رمضان اگر امانتی به ذمه ات هست آنرا بپرداز، چه حق الله باشد چه حق الناس، ما باید پاک بشویم. ما قبل از رفتن به میهمانی پاک می شویم و بعد به میهمانی می رویم. مرحوم زاهد می فرمود : من پول حلالی را کنار گذاشته ام که در ماه رمضان از این پول حلال استفاده کنم. اگر شما سر سفره ای هستید که در مال تان حرام و حلال قاطی است و خمس مال پرداخت نمی شود، شما می توانید خمس مبلغی از پول تان را بدهید (مثلا یک میلیون را بدهید که می شود دویست هزارتومان و شما پنجاه هزار تومان هم بیشتر بدهید زیرا همان مبلغ دویست هزار تومان هم از مال قاطی پرداخت می شود) و از آن پول برای سحر و افطار استفاده کنید.

به امام باقر(ع) گفتند که امیرالمومنین را توصیف کنید. امام باقر(ع) می فرماید: جّد ما کسی بود که هرگز لقمه ی حرام در زندگی اش نمی آمد. پس قلب مان را پاک کنیم و مال مان را هم حلال کنیم.

انشاءالله در چند روز باقیمانده ی ماه شعبان، به طهارت برسیم.