در مورد فضیلت حضرت علی (ع) توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ – یکی ازعلمای بزرگ اسلام محقق حلی است. ایشان هفت صد سال پیش زندگی می کرده است و شاگردی بنام صفی الدین حلی داشت که او هم عالم و اهل فضیلت بوده ،ادیب و مهمترین شاعر زمان خودش هم بوده است و دیوان شعر هم دارد. ایشان شعری در مورد علی سروده است که( دوازده بیت است)جاودانه شده است:ای امیرالمومنان شما صفات متضاد داری ،چون این صفات متضاد را در خودت جمع کرده ای بی نظیر هستی.

ما در طول تاریخ افراد زاهد زیادی داشته ایم اما حضرت علی(ع) در اوج حکومت و قدرت بود ولی شجاع و حلیم بود. وقتی حضرت به محراب می رفت عبادت می کرد و در جنگ ها مبارزه می کرد. اهل جود و بخشش بود در عین اینکه دستش خالی بود. در جمله اول می گوید که جمیع صفات اضداد در حضرت دیده می شود. محدث قمی می گوید: جامع صفات متضاد اشاره به جمله ی سید رضی در مقدمه ی نهج البلاغه دارد. سیدرضی در مقدمه ی نهج البلاغه بسیار زیبا ازعلی سخن گفته است.

سید رضی (با تمام خدماتی که داشته عمر طولانی نداشته و 47 سال بیشتر عمرنکرده است و هزار سال از وفات ایشان می گذرد)می فرماید: من در جوانی کتابی بنام خصایص الائمه نوشتم و در بخش آخر کلمات امیرالمومنین را هم نوشتم. دوستان وقتی این کتاب را خواندند به من گفتند که چرا تمام سخنان امیرالمومنین را جمع آوری نمی کنی .این انگیزه ای شد که نهج البلاغه را بنویسم.

در ماه رمضان در کنار تلاوت قرآن ،فرصتی هم برای مراجعه به نهج البلاغه داشته باشیم. سید رضی در مقدمه ی نهج البلاغه می نویسد: هیچ کسی با امیرالمومنان در این ویژگی ها شریک نیست، این ویژگی ها منحصر به فرد حضرت امیر این است که وقتی کسی کلمات و موعظه های زهد و بی رغبتی حضرت را مطالعه می کند، شک نمی کند که این کلام کسی است که کوهی دارد و در آن غاری است که مشغول عبادت است و الا کسی نمی تواند به این زیبایی موعظه کند. انسان باور نمی کند که این کلمات کسی است که وقتی در میدان جنگ وارد می شود به او اسدالله می گویند.

ادامه ی شعر می فرماید :حضرت در عین زهد و بی رغبتی بر دنیا حکومت می کرد. زمانی که بعد از 25 سال حضرت حکومت را پذیرفتند، آقا می خواستند در مسجد خطبه بخوانند که سعسعة بن سوهان جمله ای گفت: علی جان خلافت را پذیرفتی، تو خلافت را زینت دادی و خلافت به تو چیزی اضافه نکرد، تو خلافت را بالا بردی ولی خلافت تو را بالا نبرد، خلافت محتاج تو بود ولی تو محتاج خلافت نبودی. درعالم نمی توان کسی را پیدا کرد که وقتی به او خلافت دادند درجه اش بالا نرفته باشد.

یک دانشمند مسیحی بنام جرجدان مسیحی کتابی دارد که به فارسی ترجمه شده است. ایشان در هر کتاب بخشی از زندگی حضرت امیر را بررسی کرده است.مثلا نام یک جلد آن علی و انقلاب فرانسه است، علی و اعلامیه ی جهانی حقوق بشر.ایشان در کتاب علی و اعلامیه ی جهانی حقوق بشر، نامه های ی حضرت علی(ع) به مالک اشتر و فرماندهان دیگر را با اعلامیه ی حقوق بشر مقایسه می کند.

در پایان جمع بندی، ایشان می نویسد که چهار فرق اساسی بین اعلامیه های جهانی بشر و عهدنامه های علی وجود دارد: حضرت امیر المومنان چهارصد هزار سال پیش این حقوق را برای بشر نوشت و شما هزار و چهارصد سال بعد آنرا نوشته اید. امیرالمومنان در بستر شهادت به فرزندان شان فرمودند که اگر من زنده ماندم خودم ولی دم هستم و اگر ببخشم بهتر است .اگر من ضارب خودم را ببخشم این وسیله ی نزدیک شدن من به خداست .بعد از شهادت حضرت جّو خیلی سنگین بود حتی اگر فرزندان حضرت قاتل را می بخشیدند مردم او را رها نمی کردند.

فرق دیگر این بود که حضرت علی(ع) تنهایی قلم بر می داشت و به استاندارهایش نامه می نوشت ولی برای نوشتن اعلامیه ی حقوق بشر، افکار همه ی عالم را جمع کرده اند تا این اعلامیه تنظیم شده است.

فرق دیگر این بود که حضرت اگر این حقوق را نوشت پای این حقوق ایستاد تا نفس آخر. ولی کسانی که این اعلامیه بشر را نوشته اند به آن عمل نکردند. روزی حضرت فرمود که به من خبر رسیده است که زینت از یک زن یهودی درآورده اند، اگر کسی از این خبر بمیرد نباید او را ملامت کرد. چه کسانی عامل خونریزی در کشورهای اسلامی هستند؟ آیا کسانی نیستند که اعلامیه ی حقوق بشر را نوشته اند و به آن عمل نکرده اند؟

بعد از صحبت سعسعه، امیرالمومنان هم خطبه ای خواندند و فرمودند: ای مردم، امروز دارایی مرا بررسی کنید، یک خادم ،یک مرکب سواری و مقداری توشه دارم اگر روزی از حکومت جدا شوم و دارایی ام بیشتر از اینها باشد، من به شما خیانت کرده ام. حضرت حاکم زاهد است. در زمان خلیفه ی دوم ، یک یهودی در مورد حضرت ادعایی کرد.و از آقا شکایت کرد. آقا به دادگاه آمدند. خلیفه ی دوم قاضی بود. او گفت: ای اباالحسن، اینجا بنشینید تا من قضاوت کنم. رنگ چهره ی حضرت تغییر کرد. بعد از دادگاه قاضی به حضرت گفت که چرا شما منقلب شدید. حضرت فرمود: چرا در برابر طرف دعوا مرا با کنیه صدا زدی؟(درعرب کنیه صدا زدن احترام است) مسلمان و یهودی در برابر دادگاه مساوی هستند. در کجای تاریخ می توان حاکم زاهدی مثل علی یافت. علاقه به امیرالمومنان اختصاص به شیعیان ندارد. اهل سنت و مسیحیان در مورد علی کتابها نوشته اند. چرا حضرت علی(ع) برای آنها می درخشد؟

یکی از صحابی حضرت بنام نجاشی بود که در جنگها برای حضرت شعر می گفت. در روز اول ماه رمضان او می خواست به مسجد برود که نماز بخواند .ولی یک رفیق ناباب سر راه او قرار گرفت و او را به منزلش برد و به او ناهار و شراب داد. همه فهمیدند. او را نزد حضرت بردند و حضرت فرمود که فردا صبح حکم الهی را اجرا می کنم. خویشاوندان او گفتند: فردا می خواهی چکار کنی ؟او نزدیکترین یار شماست. حضرت فرمود: برای من فرقی ندارد. حضرت علاوه بر هشتاد ضرب بخاطر شراب خواری بیست ضربه هم اضافه کرد بخاطر اینکه در ماه رمضان شرابخواری کرده بود. پس اگر در ماه رمضان کارهای نیک ثوابش بیشتر است ،گناه هم عقابش بیشتر است. حرمت ماه رمضان خیلی مهم است. نجاشی شبانه به طرف معاویه رفت ولی حضرت علی(ع) کوتاه نیامدند.

پس اما حاکم زاهد بود. حضرت می فرمود : روز اول حکومت ،شیردهی خوب و لذت دارد ولی در آخر جدا شدن از آن سخت است. ابن اباالحدید دارد: روزی که حضرت امیر به خلافت رسید از همه ی اموال خزانه که در دستش بود ،تنها شیرینی که مصرف می کرد خرما بود و تنها لباسی که بر تن می کرد کرباس بود. در نهج البلاغه داریم که امام می فرماید: من از دنیای شما دو لباس و دو قرص نان دارم. البته من از شما چنین توقعی ندارم و شما نمی توانید این طور زندگی کنید.

ابن اباالحدید می نویسد: حضرت همه ی اموال را تقسیم می کرد و بیت المال را جارو می کرد و بعد نماز می خواند و وقتی به طلاها نگاه می کرد می فرمود که شما نمی توانید علی را فریب بدهید. یک شب بودجه ای برای بیت المال رسید و حضرت فرمود: الان آن را تقسیم کنید. گفتند: فردا این کار را بکنیم. حضرت فرمود: آیا شما تضمین می دهید که فردا علی زنده باشد ؟پس حضرت حکومت در دست داشت ولی زندگی زاهدانه داشت. این صفات متضاد داشتن است.

روزی حضرت علی(ع) چند تا خرما خوردند و بعد مقداری آب نوشیدند. به شکم شان دست زدند و فرمودند: دور باد از رحمت خدا کسی که با چند خرما شکمش سیر می شود ولی باز خودش را اهل جهنم می کند. ببینید که فاصله ی ما با حضرت چقدر است ؟

قنبر افطاری حضرت را که در کیسه ای بود آورد. فردی گفت :مگر شما بخیل هستید؟ آقا تبسمی کرد و فرمود: من کیسه ام را بسته ام که کسی چیزی به آن اضافه نکند نه اینکه کسی از آن چیزی برندارد. حضرت فرمود: دوست ندارم غذایی مصرف کنم که مصرف تهیه ی آن را نمی دانم. مرحوم زاهد می فرمود که من برای ماه رمضان پول های حلال تر را کنار می گذارم. البته ایشان همه ی درآمدهایشان حلال بود.

سوال – صفحه 402 قرآن کریم را توضیح بفرمایید.

پاسخ – دراین صفحه داریم :مجادله را خوب و احسن انجام بدهید. علامه طبرسی می فرماید :گفتگوی خوب و احسن دو شرط دارد: به نرمی باشد و با قصد خیرخواهی باشد.

خدا می فرماید: ای موسی با فرعون با نرمی سخن بگو و اگر کسی بداند که شما قصد خیر خواهی دارید حرف شما را گوش می کند. گفتگوهای خوب واجب است که این دو شرط را داشته باشد.

سوال – در مورد آداب شب قدر توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ – در شب قدر خوب است که توبه کنیم و اول نماز امیرالمومنان (نماز توبه) را بخوانیم. این نماز دو تا دو رکعت است و بعد از حمد پنجاه مرتبه ی سوره توحید خوانده می شود. در روزعرفه، حاجیان اولین نمازی که زیر آسمان می خوانند این نماز است. بعد غسل توبه است و بعد دعای توبه است که در آخر مفاتیح آورده شده است.

پیامبر فرمود: بیچاره کسی است که ماه رمضان بگذرد و آمرزیده نشود. پس همه این نماز را در این روزها و شب ها بخوانند.

در مشهد جوانی نزد من آمد و اشک می ریخت و می گفت که من گناهی کرده ام که می دانم خدا من را نمی بخشد و سه ماه است که خجالت می کشم نماز بخوانم. ما نباید گناه مان را به کسی بگوییم ولی باید یقین داشته باشیم که خدا ما را می بخشد. این ناامیدی سنگین تر از آن گناه است. این شب ها شب های توبه است. این از وسوسه های شیطان است که توبه را بزرگ جلوه می دهد که ما به طرف توبه نرویم. در قرآن داریم :خدا توابین را دوست دارد و گناهان آنها را به حسنات تبدیل می کند.

علامه مجلسی در بحارالانوار دارد: حضرت وصیت کردند که شبانه او را به خاک بسپارند (قبر امیرالمومنان تا زمان امام صادق(ع) مخفی بوده است). امیرالمومنان وصیت کردند که وقتی مرا در قبر گذاشتید خاک نریزید، دو رکعت نماز بخوانید و بعد در قبر من نگاه کنید و ببینید که چه چیزی می بینید. امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در کنار قبر دو رکعت نماز خواندند و دیدند که پرده ای روی بدن امیرالمومنان قرار گرفته است.امام حسن(ع) پرده را بالا زدند و دیدند که سه نفر نشسته اند: پیامبر،آدم و ابراهیم و دارند با امیرالمومنین سخن می گویند. وقتی امام حسین(ع) در پایین قبر پرده را کنار زدند، دیدند که سه زن نشسته اند :حضرت فاطمه، حوا و آسیه و نوحه خوانی می کنند. اولین کسی که در مظلومیت و غربت زندگی کرد و به خاک سپرده شد، حضرت علی(ع) بود.

انشاءالله خداوند در این شب قدر به ما حال خوشی عنایت بفرماید. خدایا اگر در گذشته ی ماه رمضان ما را نیامرزیده ای، در آخر رمضان ما را بیامرز.