در مورد تعریف امامت از نظر شیعه توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ- تعریف امامت در نگاه عامه و اهل سنت با تعریفی که در نگاه اهل بیت است متفاوت است. در آن تعریف امامت را در حد حکومت و جانشینی پیامبر و رهبری جامعه ی اسلامی می دانند. اهل سنت تعریف مشهوری دارند که امامت را این طور تعریف می کنند: جانشینی پیامبر ریاستی است در امور دینی و دنیایی مردم و با انتخاب مردم است. یعنی مردم اجتماع می کنند و فردی را جانشین پیامبر می کنند که کار این جانشین رهبری حکومت اسلامی است. در همه ی دنیا اداره جامعه نیاز به یک رئیسی دارد و در حکومت اسلامی هم یک رهبری برای اداره جامعه ی اسلامی لازم است که مردم باید او را انتخاب کنند. این رهبر نیاز به عصمت و علم غیب و علم خاصی ندارد. مثلا رئیس جمهور نباید حتما عصمت و علم غیب داشته باشد .

کتاب تمهدید نوشته ی باقِلانی است و چاپ بیروت است. نویسنده ی این کتاب هزار سال پیش زندگی می کرده است. در این کتاب داریم :این رهبر لازم نیست معصوم باشد و علم غیبت داشته باشد و لازم نیست که شجاع ترین مردم باشد. دلیلش این است :کسانی که بعد از پیامبر جانشین بودند گفتند که ما عصمت نداریم و لازم نیست که در علم سرآمد باشیم.( خلیفه دوم بارها می گفت که اگر امیرالمومنان در مسائل علمی به فریاد من نمی رسید،من از بین می رفت)رهبر اسلامی درعلم و دانش هیچ تفاوتی با مردم ندارد. فقط باید تدبیر حکومتی را بداند. (علامه امینی در کتاب الغدیر در جلد هفتم هم این مطلب را کامل نقل کرده است) این امامی که ما معرفی می کنیم برکنار نمی شود به فساد و ظلم و در صورت فساد و ظلم باید او را موعظه کرد.

الان در همه ی خطبه های نمازجمعه ی مدینه و مکه دعا می کنند که خدایا امام ما را حفظ کن. آنها امروز به ملک عبدالله امام می گویند و دیروز به ملک فهد امام می گفتند و فردا به ...

تعریف امام در مکتب اهل بیت این است که جانشین پیامبر فقط رهبری یک جامعه ی اسلامی را بعهده ندارد .و مردم او را انتخاب نمی کنند. آنها یک مقام بالاتر برای امام قائل هستند و می گویند که امام یک مرجعیت دینی دارد. پیامبر در آن 23 سال فرصت پیدا نکردند که تمام جزئیات و احکام دینی را بیان کنند .پیامبر در 13 سالی که در مکه بودند در اوج فشارها واذیت ها بودند که کل مسلمانان 400 نفر بوده اند و عده ای از آنها به حبشه مهاجرت کرده بودند. در ده سال مکه پیامبر مشغول جنگ بودند که آنها بر پیامبر تحمیل می کردند.

شهید مطهری می نویسد: اگر پیامبر در این 23 سال مشکلاتی هم نداشتند و مثل یک معلم هر روز احکام دینی را بیان می کردند، باز هم فرصت گفتن تمام احکام را نداشتنند. با توسعه ی حکومت اسلامی و پیدا شدن مسائل جدید بعد از پیامبر چه باید کرد ؟

در نگاه اهل بیت فقط حکومت در دست امام نیست بلکه مرجعیت دینی دست امام است. اما باید کسی باشد که بتواند به همه ی سوالات مردم پاسخ بدهد. اهل سنت وقتی جواب حکمی را ندارند و در بیان پیامبر هم نبوده است سراغ قیاس می روند. یعنی اگر پیامبر چیزی را گفته حلال است آنرا مسئله را با گفتگوی پیامبر قیاس می کنند. پیامبر فرمود :من بعد از خودم دو چیز گرانبها در میان شما به امانت می گذارم، کتاب خدا و عترتم را .قرآن معصوم است و کلامش حق است. پس اگر قرآن معصوم است، اهل بیت هم معصوم هستند و کلام شان حق است. پس از دید اهل بیت مرجعیت دینی با امام است.

امیرالمومینن فرمودند :پیامبر قبل از مرگ شان هزار باب علم به من یاد دادند که از هر باب آن هزار باب باز می شد. ما امیرالمومنان را معصوم می دانیم. یک رئیس جمهور نیازی به معصومیت ندارد اگر فقط بخواهد رهبری حکومت را داشته باشد. ولی نیاز دینی مردم چه می شود ؟پس مرجعیت دینی مردم با امام و جانشین پیامبر است.

در قرآن داریم که امروز دین را بر شما کامل کردیم ،نعمت را بر شما تمام کردیم و دین اسلام به شما داده شد و کفار ناامید شدند. چه روزی است که این ویژگی ها را داشته باشد؟ آن روز جز غدیر چه روزی می تواند باشد؟ آیا روزی که پیامبر مکه را فتح کرد یا مهاجرت کرد می تواند این روز باشد؟ خیر.

شئونی که ما در زیارت جامعه ی کبیره می خوانیم برای امامی است که عصمت دارد و دارای مرجعیت دینی مردم است. مسائل جدید جامعه ی دینی را باید امامی جواب بدهد که دارای عصمت باشد. امام کسی است که بتواند همه ی مسائل و مشکلات را برای ما بیان کند.

وقتی ما به زیارت امام می رویم می گوییم: شما صدای ما را می شنوی، کلام ما را پاسخ می دهد، جایگاه ما را می دانی و از درون ما خبر داری و اعمال ما بر امام عرضه می شود.

در کتاب کافی و در کتاب های شیخ صدوق داریم :امام رضا(ع) تازه به مرو آمده بودند، فردی به امام گفت: وقتی ما در مسجد جامعه بودیم ،مردم در مورد امامت می گفتند که جانشینی پیامبر در حد یک ریاست است و مردم باید امام را انتخاب بکنند. امام رضا(ع) هفتاد ویژگی برای امام مطرح کردند. حضرت امیر می فرمود که از من بپرسید قبل از اینکه من از میان شما بروم. خلفای دیگر ادعای معصومیت نداشتند زیرا خودشان را حاکم می دانستند ولی خودشان را اعلم از دیگران نمی دانستند.

مهمترین شأن امام پاسخگویی به نیازهای علمی است البته حکومت دینی و رهبری دینی هم با امام است .در زمان پیامبر کسی را بعنوان رهبر جامعه انتخاب نمی کردند و نمی گفتند که پیامبر فقط نیازهای علمی ما را پاسخ بدهد. با مقام عصمت پیامبر این حرف ها مطرح نبود. اگر امام معصوم است،اعلم ترین و با تقواترین مردم است و همان شئون پیامبر(به جز وحی) را دارد، پس باید حکومت و مرجعیت دینی مردم را بعهده داشته باشد.

آیت الله بروجردی کتاب ها و رساله های فراوانی نوشته اند که این حدیث ثقلین در آن نوشته شده است. همان طور که کسی در مورد قرآن بحثی ندارد در مورد عترت هم نباید بحثی داشته باشد زیرا این قرآن وعترت درحدیث ثقلین در ردیف یکدیگر آورده شده است. در زیارت جامعه ی کبیره بیش از دویست ویژگی برای امام آمده است .

امام رضا(ع) در جواب آن فرد فرمود :امامت بالاتر از این است که مردم با عقل خودشان انتخاب کنند.( در قرآن داریم: ابراهیم مقام خلیل الرحمانی و پیامبری را داشته بعد امام مردم شده است.و می گوید که امامت به ظالمین نمی رسد) امامت جانشینی پیامبر و ادامه ی کار پیامبراست. مقام عصمت دارد و علم وافر دارد. و خداوند این علم را به آنها داده است .انبیاء و پیامبران به مکتب نرفته اند .امام رضا (ع) به چند آیه در قرآن اشاره کردند:

سوره یونس آیه 25 می فرماید :چه کسی برای امامت می تواند بهتر باشد؟ آیا کسی که می تواند دست دیگران را بگیرد، یا کسی که نیاز به هدایت دیگران دارد؟ حضرت امیر یک بار از کسی سوالی نکرده است. و همه نیازمند علم ایشان بوده اند.

سوره بقره آیه 269 می فرماید : و من یعطی ا لحکمه ... خدا این حکمت را عطا می کند.

سوره بقره آیه 249 می فرماید: ان الله الصطفاکم علیکم... خداوند طالوت را انتخاب کرد زیرا او در علم و قدرت  برتر بود.

سوال – در مورد امامت امام جواد(ع) توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ - در تعریفی که ما از امامت داریم : خدا امامت را تعیین می کند، آنها مقام عصمت دارند، علم و دانش بی پایان دارند و این علم را از پیامبر گرفته اند، پس دیگر سن دخالتی در امامت ندارد. اگر امامی در هفت سالگی به امامت رسید دیگر اشکالی ندارد ؟زیرا امام نمی خواهد به مکتب برود و درس بخواند یا دوره ببیند تا رشد پیدا کند. آیا پیامبر،حضرت موسی و حضرت عیسی دوره دیده بودند؟ ما امامت را ادامه ی پیامبری می دانیم. پس فرق مهم تعریف امامت ما با اهل سنت این است که سن در آن دخالتی ندارد.

شخصی بنام علی بن اثبات می گوید :دیدم مردم دارند دور کسی می گردند و او را بعنوان امام می شناسند. تیزبینانه نگاه کردم که ببینم چطور با این سن کم ،مردم به او امام می گویند. تا این فکر به ذهن من آمد ،امام جواد(ع) فرمود :امامت با نبوت چه فرقی دارد ؟ یکی از شئونات امام این است که ضمائر ما را می داند و جواب ما را می دهد و صدای ما را می شناسد. پایین تر شأن یک امام رهبری جامعه ی اسلامی است و بالاترین آن داشتن مرجعیت دینی است. مگر حضرت عیسی در گهواره صحبت نکرد و حضرت یحیی در کودکی به مقام پیامبر نرسید.

قاسم بن عبدالرحمن می گوید که من امامت امام جواد(ع) را قبول نداشتم. و زیدی مذهب بودم. در بغداد دیدم که مردم فردی را احترام می کنند و برایش راه باز می کنند و دستش را می بوسند. دیدم که او امام جواد(ع) است در سن خیلی کم .پیش خودم گفتم :خدا لعنت کند آنها را که معتقد به امامت این آقا هستند. به محض اینکه این فکر در ذهن من آمد، امام این آیه 24 سوره قمر را فرمودند که در مورد مشرکین است که به پیامبر می گفتند که ما یک بشری را مثل خودمان پیدا می کنیم. چرا او پیامبر ما باشد؟ من تعجب کردم و فکر کردم که این آقا ساحر است . بعد حضرت آیه بعدی را خواندند :به پیامبر نسبت سِحر می دادند.

فردی گفت: وقتی من امام را در بغداد دیدم، گفتم :امام عجب زندگی خوبی دارد و دیگر به مدینه بر نمی گردد. به محض اینکه این به ذهن من آمد امام سرش را پایین انداختند و بعد فرمودند: اشتباه می کنید. اگر می گذاشتند من در حرم پیامبر باشم با یک نان جو و نمک برای من بهتر بود.

شخصی دوسال در مدینه اقامت داشت فقط برای اینکه روایاتی را که از علی بن جعفر( برادر امام هفتم و فرزند امام ششم) یاد بگیرد. در میان فرزندان ائمه ،مقام علی بن جعفر بسیار بالاست. علی بن جعفر بالای صد سال سن داشت و تا زمان امام جواد(ع) زندگی می کرد. علی بن جعفر می گوید: یک روز که در جلسه ی علی بن جعفر نشسته بودیم که روایت یاد بگیریم امام جواد(ع) از در مسجد نبی وارد شد. امام حداکثر بیست سال داشتند. من تا امام را دیدم از جا پریدم و در محضر امام دویدم، دست امام را بوسیدم و احترام کردم. امام فرمود: عموجان، بنشینید، رحمت خدا بر شما باد. او گفت تا شما ننشینید من نمی نشینم.( امام جواد(ع) هرروز به مسجد النبی می آمدند و در خانه ی حضرت زهرا(س) دو رکعت نماز می خواندند و برمی گشتند). من ایستادم تا امام نمازش را خواند و وقتی امام رفت درس را شروع کردم. شاگردان گفتند که تو عموی پدر ایشان هستی و صد سال سن داری ،چرا این کارها را می کنی؟ من گفت: اگر خدا مرا شایسته ی امامت ندانست و او را شایسته ی امامت دانست ،من منکر فضیلت او باشم ؟ پس باید به او احترام بگذارم. من خادم امام جواد(ع)هستم. این افراد می دانستند که جانشین پیامبر فقط امامت نیست بلکه مرجعیت علمی و دینی هم هست بود.

سوال – در مورد اعمال ماه ذیقعده توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ - امروز آخر ماه ذیقعده است و می توانید نماز یکشنبه ی ماه ذیقعده را هم بخوانید. از امشب هم کسانی که می خواهند در ثواب حاجیان شریک باشند، در تمام شب های این دهه، دو رکعت نماز در بین نماز مغرب وعشا بخوانند. بعد از حمد و یک مرتبه توحید آیه وَ واعدنا موسی ثلاثین لیلة و اَتمَمناها بعَشر فَتَمّ میقاتُ رَبه اربعینَ لیلةً و قال موسی لاخیه هارونَ اخلُفنی فی قومی و اَصلَح و لا تَتَّبع سبیلَ المُفسدین را بخوانند. این نماز معروف به نماز واعدنا است. فردا اول ماه ذیحجه است. دراول ماه ذیحجه نماز توبه امیرالمومنین را بخوانید.

خدایا به حق امام جواد(ع) همه جوان های ما را در پناه امام زمان(عج) حفظ بفرما و مشکلات شان را برطرف و دل شان را شاد کن.