در مورد آداب میهمانی تمام نکاتی را که شما گفتید رعایت کردیم اما فقط ضرر دیدیم . همه آمدند و خوردند و بردند ولی هیچ کار خیری نکردند. راهنمایی بفرمایید .
پاسخ – روایت داریم که فردی معترضانه خدمت امام صادق (ع) آمد و گفت که من معنای دوآیه ی قرآن را نمی فهمم . یکی اینکه خدا می فرماید ادعونی استجب لکم دعا کنید من به اجابت می رسانم . ما که هرچه دعا می کنیم به اجابت نمی رسد . یکی دیگر اینکه خدامی فرماید هر چه شما انفاق کنید خدا جایش را پر می کند . آقا فرمودند در مورد آیه اول که دعا باید با شرایطی باشد که الان بحث ما نیست . در مورد آیه دوم فرمودند که اگر از مال حلال و پاک انسان انفاق کند مطمئن باشید که قول او راست است و جای آنرا پر می کند . حالا معنای جایگزین این نیست که امشب چهار کیلو برنج بپزیم و فردا یک گونی چهل کیلویی برنج پشت در خانه ی ما بیاید . نوع جایگزینی فرق می کند . فرض کنید یک ضرری از انسان دفع میشود . قرار است که حادثه ای برای من پیش بیاید با این میهمانی دفع میشود . گاهی مال من زیاد نمیشود و برکت پیدا میکند . دید ما نباید همیشه مادی باشد . اگر ماامشب پنج تا مرغ برای میهمانی درست کردیم باید ده تا مرغ جای آن بیاید. گاهی بواسطه ی میهمانی سلامت و امنیت می آید و بیماری دفع میشود بعبارت دیگر ما باید افق دیدمان را به بازگشت آن چه که در میهمانی صرف می کنیم باید وسیع تر کنیم . در روایتی داریم که دو تا فرشته هر روز برای انسانها دعا و نفرین می کنند. یکی می گوید : خدایا آنها که انفاق می کنند ، جایش را برایشان پُر کن و درمانده نشوند . یکی دیگر می گوید: خدایا آنها که ممسک و خسیس هستند مالشان را از بین ببر . یکی به منفق دعا میکند و یکی به ممسک دعا میکند . قرآن می فرماید : آنهایی که اهل احسان هستند ما چند جایزه می دهیم یکی اینکه به آنها نیکی می کنیم و جایزه ی ویه ای به آنها میدهیم و دیگر اینکه در زندگی شان کاری می کنیم که خوار نشوند . غبار ذلت به چهره ی آنها ننشیند. بعبارت دیگر درمانده نشوند . و نمی گذاریم در زندگی دچار بن بست بشوند . همان راه کارهایی که در زندگی پیدا می کنید و همان شیوه ای که در زندگی پیاده می کنید این ها در اثر برکات میهمانی دادن است .
سوال – ما مدتی است که میهمانی نمی روییم چون وضع مالی ما خوب نیست مورد تحقیر اقوام همسرم قرار می گیریم . با اینکه همه تحصیل کرده هستند ما را سرزنش می کنند. و باعث میشود که ما از میهمانی زده بشویم . راهنمایی بفرمایید .
پاسخ – حرف ایشان عمومیت ندارد . ممکن است یک عده ای از فامیل این طوری باشند . ما در مورد شخصیت مومن سفارشاتی در روایات مان داریم . روایت داریم که مومن نباید خودش را خوار کند و خودش را جایی قرار دهد که تحقیر بشود. من می گویم که با آنها رفت و آمد نکنید. اگر شما را با کرامت و عظمت دعوت میکنند ، اگر در آن دعوت عزت نهفته است بروید اما اگر احساس می کنید که رفتن به این میهمانی با تحقیر و سرزنش است نروید . روایت داریم : مومن حق هر چیزی را دارد بجز اینکه خودش را تحقیر کند . در روایتی داریم که آقایی به مسافرت می رفت و کارهای دیگران را انجام می داد و درعوض از او پول نمی گرفتند . البته کسانی که خدمه ی برای رفتن به مکه و مدینه می شوند یا برای عتبات عالیات می روند خوب است و انسانهای والایی هم در آنجا خدمتگزاری می کنند . ولی او برای سفرهای تفریحی اینکار را می کرد . امام صادق (ع) به او فرمودند که دیگر این کار را نکن . چرا خودت را خوار می کنی ؟ پول نداری به مسافرت نرو . چرا حاضر میشوی که به تو امر و نهی بکنند و تحقیر بشوی ؟ اگر جایی شما را تحقیر می کنند با آنها رفت و آمد نکنید. ربطی به صله ی رحم ندارد . صله ی رحم الزاما میهمانی رفتن نیست . با یک سلام ، احوالپرسی ، پیامک و تلفن ارتباط داشته باشند . اگر دیدیم د رخانه های آنچنانی و غذاهای آنچنانی و من هم نمی توانم آنها را دعوت کنم و نگاه های آنچنانی هم به من می کنند ، شما نباید شخصیت خودتان را ذلیل کنید .
سوال – در فامیل های ما بیشتر سعی م یکنند با پز دادن زندگی شان کمی های زندگی دیگران را به رخ بکشند . من با هر بار میهمانی رفتن افسرده تر میشوم . اگر در خانه می نشستم غمم کمتر بود . راهنمایی بفرمایید .
پاسخ – تکبر بد است ولی حدیث داریم :تکبر با متکبر عبادتاست . کسی که تکبر می ورزد اگر شما هم با او تکبر ورزیدی و احساس کند که این کار زشتی است این کار ثواب دارد . یا باید با آنها رفت و آمد نداشت یا باید چیزهایی که داری به رخ آنها بکشی . بیشتر خوب است که با افرادی که هم سطح ما هستند رفت و آمد داشته باشیم . فضای میهمانی ها را فضای آموزشی قرار بدهید . اگر در میهمانی ها دقت کنید می بینید که اولین صحبتی که در مهمانی ها مطرح میشود همان نُقل مجلس میشود و صحبت پیرامون آن شروع میشود و ادامه دارد . مثلا در یمهمانی یا یک نفر بگوید که تهران چه ترافیکی دارد بحث همانترافیک میشود و یا اگر بگویند که یارانه ها را واریز کرده اند یا نه ؟ این نقل مجلس میشود . کاش در این میهمانی ها یک نفر بطور غیر مستقیم خط دهنده می شد . مثلا الان ایام حج است . خوب سوال بشود چرا ما حج می رویم و آثار آن چیست ؟ هر کس چیزی میگوید و بحث عبادی میشود . دانسته ها افزوده میشود و یک بحث مفیدی میشود . البته بطور کلاسیک نمی تواند باشد که بگویند : آرام باشید می خواهیم صحبت کنیم چون مسخره می کنند . کسی که بحث را به وسط می کشد هنری داشته باشد که بحث را به مباحث خوب بکشاند که پز دادن ، غیبت و تحقیر دیگران هم پیش نیاید .
سوال – آیا دعوت خواهر برادر هم ثواب دارد یا میهمانی فقط برای اقوام دور ثواب میهمانی دارد ؟
پاسخ – خیر اختصاصی ندارد . اتفاقا میهمانی و کمک باید از نزدیکترین رحم شروع بشود . کسی خدمت رسول خدا آمد و گفت می خواهم به کسی دو درهم کمک کنم. فرمود : پدر و مادر داری ؟ گفت : بله . فرمود : به پدر و مادرت بده . دو درهم بعدی را فرمود به فرزندت بده و در آخر فرمود : به غریبه ها بده . در میهمانی کردن خط مقدم برادران و خواهران هستند البته الان این قدر کارها و گرفتاری ها زیاد است که انسان به بیشتر از آنها هم نمی رسد . حالا با دعوت خواهران و برادران خود کسانی که در فامیل دست پایین هستند یا در معرض توجه نیستند را نادیده نگیرید البته از روی ترحم نباشد . با کرامت این جور افراد را هم دعوت کنند . گلچین نکنند . من در بعضی از میهمانی هایی که در ماه رمضان در ادارات میدهند شرکت داشته ام . غالبا بهم دیگر وام میدهند . بتوانیم یک سری افرادی که مستحق هم هستند در این میهمانی ها شرکت بدهیم .
سوال – خانواده ی شوهر من در شهرستان هستند و شوهر من به کمتر از ده روز قانع نمیشود و ما سر این مسئله با هم دعوا داریم . پدر شوهرم هم دائم اشاره میکند که میهمانی بس است با اینکه ما جبران می کنیم . پدر شوهرم میهمان ها را گلچین می کند . راهنمایی بفرمایید .
پاسخ – یک بخش سوال ماندن زیاد است . در میهمانی باید سقفی رعایت بشود که باعث آزار صاحبخانه بشود . و بخش بعدی که گلچین کردن است که نباید باشد . حالا کسی فرزند پزشکی دارد یا رئیس کارخانه است و فرزندی هم دارد که کارگر ساده ای است . نباید بین آنها فرق بگذارد . بعضی ها در مسافرت این طور هستند که با افراد دست به جیب بیشتر سفر می روند که اگر شش پرس غذا خوردند و مبلغ آن بالا شد طرف حساب میکند . در سفرها و میهمانی ها بهتر است تمام جوانب قضیه دیده بشود . بعضی مواقع فرزند در تهران زندگی میکند و والدین او در شهرستان زندگی می کنند . مثلا ایام نوروز را می خواهند در آنجا بمانند . این دیگر از میهمانی خارج است و باید دست به جیب بکنند . و غیر مستقیم بچه ها مشارکت کنند و خانم هم در آشپزخانه کمک کند و این یک نوع مشارکت است و پدر و مادر هم خوشحال می شوند و اگر این طور نباشد از انصاف به دور است .
سوال – آیا دعوت کردن فامیل به رستوران ثواب میهمانی را دارد ؟
پاسخ – بله . میهمانی میهمانی است فرقی نمی کند . الفتی که در خانه ایجاد میشود در رستوران ایجاد نمیشود . آنجا ساعت مشخصی دارد . حالت رسمیتی دارد . اگر بشود حضور خانم ها و آقایان را در خانه تفکیک کرد خیلی خوب است البته نه الزاما بخاطر بحث حجاب بخاطر آزادی و راحتی که بتوانند آزادانه گفتگو کنند حالا ممکن است غذا از رستوران باشد ولی میهمانی در خانه باشد .
سوال – کسی ما را دعوت نمی کند و بیشتر ما میزبان هستیم و اگر دل مان بگیرد خودمان به میهمانی می رویم . آیا این اشکال دارد یا ملامت میشویم ؟
پاسخ – روایت داریم که چند گروه اگر ملامت شدند خودشان مقصر هستند و یکی از آنها کسی است که بی دعوت به میهمانی می رود . حالا کسی چند بار شما را به میهمانی دعوت میکند ولی شما اصلا به روی خودت نمی آوری که یکبار آنها را دعوت کنی . اگر من سرزده خانه ی شما بیایم حالت تقاص دارد . آقایی در تهران بودند که خیلی میهمانی می رفتند . و کسی را دعوت نمی کردند . خیلی ممسک بود . یک روز چند نفری به منزل اشان رفتیم که سری به ایشان بزنیم و چای بخوریم . تا او رفت چای بیاورد قالیچه ی جلوی اتاقش را جمع کردیم و با خودمان بردیم . بعد سی نفر فامیل را به رستوران دعوت کردیم و خو او را هم دعوت کردیم . موقع حساب کردن غذا به او گفتیم که فرش را نزد رستوران به امانت گذاشته ایم تا برود پول غذا را حساب کند . قضیه ی میهمانی دو طرفه است ولی اگر شما همیشه میزبان هستی و دعوت نمی شوی می توانید طرف را در کار انجام شده قرار بدهید و بی دعوت به میهمانی بروید . حالا در بعضی از رفت و آمدها موانعی وجود دارد . مثلا در خانه ای سگ نگهداری می کنند یا بی حجاب در میهمانی ظاهر می شوند تکلیف چیست ؟ با در هیچ حالت نباید حدود شرعی را بشکنیم . قرآن می فرماید : کسانی که حدود الهی را می شکنند ظالم هستند . حدود ی یعنی حد و حد یعنی مرز . الان شما در این طرف مرز کشور می توانید کارهایی انجام بدهید که آن طرف مرز نمی توانید انجام بدهید . اگر در میهمانی می روم که شراب بکار می آید . این جایز نیست . اگر در خانه ای به میهمانی می روم که خانم خانه بی حجاب ظاهر می شود و به پسرهای من دست می دهد یا پسرهایشان با دخترهای من دست می دهند . این جایز نیست . اگر رعایت حجاب را نمی کنند و می خواهند موسیقی حرام گوش کنند و مختلط باشند این میهمانی جایز نیست . در روایات ما در مورد نگهداری سگ در منزل مذمت شده است . روایت داریم که در خانه ای که سگ باشد فرشتگان در آن وارد نمیشوند . دلیلش هم خیلی بدیهی است . احتمال دارد که بیماری او منتقل بشود و خوی حیوانی با خوی انسانی متفاوت است البته ما حق نداریم که حیوان را آزار بدهیم . ما سگ هایی هم داریم مثل سگ گله که در فقه ما آورده شده است و امرزو سگ های امداد و نجات هستند که خیلی مفید هستند ول یمعنایش این ننیست که جوان سگ کوچکی بردارد و در ماشین یا اتوبوس و یا منزل روی کاناپه با بچه ها او را رها کند از نظر فرهنگ اسلامی فرهنگ پسندیده ای نیست . این الگو گیری از غربی ها است . من خودم این سوال در مورد نگهداری سگ از یک فرد اروپایی کردم . خانمی بودند که یک سگ خیلی بزرگی را نگهداری می کردند و از نظر مالی هم خیلی به سگ رسیده بود گردنبند طلا گردنش کرده بود . جلو رفتم و مترجم پرسید که چرا شما این قدر به این سگ اهمیت میدهید ؟ البته ما در شرع وظیفه داریم که به حیوانات رسیدگی کنیم اگر سگی گرسنه است باید از غذای خودمان بزنیم و به حیوان بدهیم و این در روایات توصیه شده است . گفت که بچه های ما عاطفه ندارند از چهارده سالگی از ما جدا می شوند و به زندگی آزاد خودشان می روند ولی چون این حیوان باوفاست همه ی محبت و عاطفه مان را برای این سگ هزینه می کنیم . در فرهنگ اسلامی ما این نیست . فرهنگ اسلامی میا میگوید که وقتی پدر و مادر پیر شدند با آنها با مهربانی صحبت کنید . بال رحمت برای آنها بگشای . همواره با هم مهربان باشید . وقتی ما این خلا را نداریم نمی خواهد آن نیاز را هم پوشش بدهیم .
آیات 109 – 115خوانده میشود .
-ما خوشحال هستیم که این خواندن قرآن توسط آقای رفیعی پیشنهاد شد و اجرا گردید .
سوال – در مورد تکریم قرآن شما فرموده بودید که در اتاقی که قرآن در آن هست نباید پایتان را دراز کنید . پس با این حساب نگهداری قرآن در خانه امکان پذیر نیست . من قرآن را در کتابخانه ام نگه میدارم که دراتاق خوابم می باشد و نمازم را هم آنجا می خوانم . لطفا راهنمایی بفرمایید .
پاسخ – بنده به این شکل عرض نکرده بودم . گفتیم که پا در مقابل قرآن دراز نشود . گاهی اوقات قرآن در کتابخانه است و بالای سر ما است و ما آنجا هم می خوابیم این مانعی ندارد . اما بعضی ها قرآن را پایین می گذارند و پایشان را مقابل قرآن دراز می کنند . منظور ما این بوده است . پس قرآن همیشه باید سطحش بالاتر از جایی باشد که ما می خوابیم .ولی اگرهم سطح باشیم و پای مان را دراز کنیم بی احترامی به قرآن است . حالا اگر بی احترامی از روی قصد نباشد کلا ًاشکالی ندارد . در ماه مبارک رمضان اگر غذا بخوریم و از روی قصد نباشد اشکالی ندارد . ما قرآن و مفاتیح مان را در جای خاصی قرار بدهیم . مثلا بلا تشبیه جای شانه و عطر ما روی میز توالت است . مراد این است که قرآن را در جای خاصی بگذاریم .
سوال – همسر من با میهمانی رفتن موافق نیست مخصوصا ماه مبارک رمضان . او می گوید که من روزه ام را با زحمت گرفته ام با غذایی که نمیدانم از کجا آمده باطل نمی کنم . آیا واقعا او درست میگوید ؟
پاسخ – خیر . احتیاط باید معقول و منطقی باشد . من می دانم که خانواده ای از راه حرام درآمد دارند ، این درست است که خانه ی آنها نروم . یا می دانم که طرف اهل ربا است یا اهل خدعه با مردم است اما آن چیزی را که اطلاع ندارم یعنی طرف فامیل ما است و نمی دانم او از کجا درآمد دارد و حدس می زنم که لقمه اش اشکال دارد نیاید برای خودمان زحمت ایجاد کنیم من وقتی افطاری می روم یعنی دارم برای کسی که من را دعوت کرده ثواب جمع میکنم . اگر ما بخواهیم این جور احتیاط ها را داشته باشیم عسر و حرج می شود و به زحمت می افتیم . پس هیچ هتل و میهمان خانه هم نباید برویم چوناحتمال دارد که نجس باشد . در شرع اسلام بنا بر سهولت است . می فرماید که خدا برای شما آسانی خواسته است . اصلا من می دانم که این خانواده اهل خمس نیست و احتمال میدهم که این غذا از درآمد امسال او است و این کافی است .
سوال – درباره ی ایام ذی الحجه بگویید .
پاسخ – ماه ذی الحجه ماه ولایت است . بغیر از مسئله غدیر ، نزول چند آیه ولایت که حضرت علی (ع) انگشترش را در راه خدا داد و آیه انما ولیکم و روسله از سوره ی مائده نازل شد در همین ماه بوده است . بعضی ها گفته اند که آیه تطهیر در همین ماه بوده است . آیاتی که مربوط به حیطه ی ولایت است بیشتر در این ماه نازل شده است از جمله آیه الیوم اکملت دینکم یا آیه یا ایها الرسول بلغ در این ماه نازل شده است . نکته ی مهم خود مسئله ی عید غدیر است . پیامبر اسلام شخصیتی است که به جزئیات مسائل دین دقیق است . مثلا پیامبر چند تا روایت در مورد شانه کردن مو دارد ، درباره ی رنگ لباس و در مورد دستشویی رفتن و غذا خوردن دارد . دینی که در این جزئیات وارد شده است ، این توهین به پیامبراست که کسی بگوید که این شخصیت از دنیا رفت و نسبت به جانشینی خودش بی تفاوت بود . حتی افرادی که ظالم و ستمگر بودند مثل حکام بنی امیه و بنی عباس که این ها حساس بودند که قبل را مرگشان ولیعهدشان معلوم باشد . حتی خود معاویه قبل از مرگش از امام حسین (ع) می خواست بیعت بگیرد . اینها که این قدر از پیامبر فاصله داشته باشند و حساس باشند ولی پیامبر آن دین نوپا را رها کند و برود . این با عقل جور در نمی آید . روز غدیر رفراندم است نه اعلام ولایت . اعلام ولایت در یوم الانذار است . یعنی روزی که پیامبر بعداز گذشت سه سال از بعثت اقوام را جمع کرد و نبوتش را اعلام کرد و دست روی شانه علی گذاشت و گفت که او جانشین و برادر من است یعنی بیست سال قبل از غذیر. در جنگ تبوک فرمودند که نسبت علی به من مثل نسبت هارون به موسی می ماند . پس پیامبر نبوت را در جاهای مختلف اعلام کرد ولی در غدیر اعلام عمومیت کرد . بینندگان مطالعاتشان را در مورد عیدغدیر قوی تر کنند . کتاب المراجعات سید شرف الدین و کتاب الغدیر علامه ی امینی که تلخیص آن در یک جلد است . کتابهای اعتقادی را یک دور بی طرف بخوانید و ببینید که آیا میشود پیامبر دین را ابتر بگذارد ؟ و هیچ اشاره ای به جانشین نکند وبرود. تجلیلی از غدیر تجلیل از رسالت است نه فقط از ولایت . پاس داشت غدیر پاس داشت نبوت و بعثت پیامبر است . انکار غدیر به انکار نبوت بر می گردد و اینکه پیامبر به این مسئله بی توجه بوده است و ما این را نمی پذیریم . برای اینکه شیعه ی علی باشیم می توانیم از کتاب نهج البلاغه خطبه 193 متقین که 110 ویژگی برای متقین شمرده است . تمرین کنید . و دیگری خطبه ای از نهج البلاغه است که حضرت می فرماید: من برادری در گذشته داشتم ( اباذر یا یکی دیگر از اصحاب پیامبر بود) و میگوید که او خیلی خوب بود و علت آن را می شمارد .