مادرم من خیلی اهل نماز و روزه و سایر واجبات و مستحبات دینی است. بنظر من مادرم خیلی مومن است . اما یک چیزهای بدی به ذهنش می آید که گاهی ساعتها برای آن گریه می کند . روانشناسی های ما چون بر اساس پایه ی غرب است کمکی از دست آن بر نمی آید . مادر من چکار بکند که از این افکار نجات پیدا بکند ؟
پاسخ – بحث حدیث نفس بحثی است که زیاد از ما می پرسند و می گویند که گاهی ما احساس می کنیم که در درون و اندیشه ی ما یک وسوسه های فکری وجود دارد . وسوسه چند جور است . یک وسوسه ی عملی داریم .مثلا فردی در وضو یا غسل دچار وسواس می شود . یک وسوسه ی درونی داریم. یوسوس فی الصدورالناس . شیطان بیشتر از این راه وارد می شود و به سراغ متدینین و افراد خوب می رود . یعنی اگر کسی با اهل بیت کاری ندارد و مخالف آنها هم هست ، شیطان به سراغش نمی آید ولی کسی که اهل مسجد و نماز است و در اوج احیا گرفتن و حال خوش است یک مرتبه یک فکر ناشایست در مورد اهل بیت به ذهنش می آید . این فکرها به ذهن می آید . این فکر را شخص نمی آورد . یک وقت من راجع به موضوعی فکر می کنم . پس این فکر را من آورده ام . این فکرها خودبخود به ذهن می آید و ممکن است که راجع به اهل بیت باشد یا خدایا قرآن باشد که اینها همان حدیث نفس است و این کار شیطان است و دلیل آن هم تقید شخص است . مثلا فرد مقید به رفتن به امام رضا (ع) و روضه رفتن است و شیطان او را وسوسه می کند تا این اعتقاد را از او بگیرد . راهی جز توجه نکردن ندارد . اگر فکر گناه با اختیار باشد ضرر دارد ولی اگر با اختیار نیست و طرف آورنده ی فکر نیست مشکلی پیش نمی آورد . این فکر از یک منشا شیطانی نشأت می گیرد ، در این لحظه بگویید : لا حول ولا قوة الا بالله العلی اعظیم . یک نمازی هم در حاشیه ی مفاتیح بنام حدیث نفس است که اگر کسی آنرا بخواند ، حدیث نفس رفع می شود . راه بعدی فکر جایگزین است . یعنی به جای آن فکر ناشایست فکرهای دیگری بیاورد حتی اگر فکرهای مفید هم نباشد تا کم کم آن فکرهای ناشایست از بین می رود . عمده ترین راه کار توجه نکردن به آن است . شما توقع نداشته باشید که این افکار زود رفع بشود. ممکن است که این افکار چند سال با انسان همراه باشد . اگر دائم با وضو باشید برای رفع آن موثر است .
سوال – من پسری نوزده ساله هستم . یکی از مشکلات من این است که در نماز کاهل هستم و مشکل دیگر من شهوت من است که نمی توانم آنرا کنترل بکنم . البته چون خدا ستارالعیوب است نگذاشته که کسی این موضوع را بفهمد . راهنمایی بفرمایید .
پاسخ – سوره مریم آیه 59 می فرماید : دو چیز در آینده باعث گمراهی مردم می شود . یکی کاهلی به نماز و یکی شهوترانی است . این صریح قرآن است . در آینده افرادی می آیند که نماز را تباه می کنند و از شهوت تبعیت می کنند .اینها دچارگمراهی می شوند . در مورد شهوت می توان گفت که به سراغ شما می آید و شما تحریک می شوید ولی در مورد نماز شما دارید کاهلی می کنید. چرا درنماز سستی می کنید ؟ بعضی از جوانان بخاطر لجباری با پدر و مادر نماز نمی خوانند . خیلی از جوانان می گویند که چون پدر و مادر به ما گیر می دهد ما نماز نمی خوانیم . توصیه ی من به پدرو مادرها این است که این کار را نکنند . اما جوانان عزیز اگر شما از روی لجبازی درس نخوانید چه می شوید؟ اگر روی لجبازی با پدر و مادر غذا نخورید بیمار می شوید . یک انسان وقتی به تکلیف می رسد دیگر لازم نیست که پدر و مادر به او تاکید بکنند زیرا او در قیامت خودش مسئول است . نماز بعنوان یک واجب به گردن توست . شب اول قبر خودت باید جواب بدهی. از همه جوانان می خواهم که در نماز سستی نکنید زیرا این نماز شوینده ، کاهش دهنده ی شهوت و بازدارنده است .ان الصلاة تنهی علی الفحشاء و المنکر .بی نماز بیشتر در آسیبهای روانی و گناه قرار دارد . اگر کسی گناه هم می کند نباید نماز را کنار بگذارد زیرا بالاخره بدن فرد بیمار به ویتامین نیاز دارد . در مورد شهوات توصیه این است که این غریزه ی خفته را بیدار نکنید. این غریزه ی خفته با فیلم و سایت های مبتذل بیدار می شود. با نگاه به نامحرم و زنان بدحجاب این غریزه ی خفته بیدار می شود . با تنها ماندن و به خود اندیشیدن این غریزه تحریک می شود . پس شما تنها نمانید و فکر نکنید و جایگرین مناسب پیدا بکنید. ورزش ، درس ، کار و تلاش داشته باشید تا این مسئله به شما فشار نیاورد . طبیعی است جوانی که غذای خوب می خورد ، بیکار است ، پای صحنه های حرام هم می نشیند و ورزش هم نمی کند تحریک می شود . مادران و خواهران در مورد پوششان در خانه دقت داشته باشند . پس جوان نگذارد که این غریزه تحریک بشود و عفت داشته باشند .اگر همه ی اینکارها را کردند و باز مشکل شان حل نشد ، اسلام راه ازدواج را گذاشته است تا جوانان دچاراین آسیب ها نشوند. از عامل های تحریک کننده مثل نگاه کردن و فکر کردن دوری کنند . وقتی فکر در یک محور خاص باشد از بُعد شهوانی خارج خواهد شد . در ضمن جوانان به عواقب این گناه هم فکر بکنند . بوی تعفن فرد زناکار اهل محشر را آزا می دهد . کسی که دچار گناهان همجنس گرایی یا خود ارضاعی بشود ، فرشته ها و زمین و زمان او را نفرین می کنند. یک عامل بازدارنده ی ما قیامت است .
سوال – چرا خدا نماز را واجب کرده است یعنی اگر کسی آنرا نخواند برای او مجازات در نظر گرفته است . شما فرض کنید که کسی خدا را قبول دارد و برای نزدیکی به خدای خودش نماز هم می خواند که با عمل ثابت کند که این خدای مهربان را دوست دارد و رشد بکند و به سعادت برسد . حالا چرا خدایی که این قدر مهربان است به جرم اینکه کسی نخواسته رشد بکند او را مجازات می کند؟ او دوست ندارد رشد بکند .
پاسخ –مجازات انعکاس عدم رشد است و چیز جدید نیست . در قرآن تجسم اعمال داریم . فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره ، انما ردت الیکم عملکم : اعمال به سوی شما برمی گردد . کسی که در کوه فحش می دهد انعکاس آن هم فحش شنیده می شود. نماز نخواندن یعنی بی توجهی به شکر ، بی سپاسی نسبت به خدا و بی دقتی به خالق است . اگر کسی همه ی امکانات را برای شما فراهم کرد اما شما از او تشکر نکردی و به خانه اش نرفتی ، او با شما قطع رابطه می کند و فیوضات او قطع می شود. خداوند رحمتی دارد و این رحمت شامل کسی است که با او ارتباط داشته باشد . وقتی شما نمازنمی خوانی یعنی این ارتباط را قطع می کنی و رحمت هم قطع می شود. مثل پدری که به بچه اش می رسد ولی وقتی می بیند حس تقدیر در او نیست ، رسیدگی اش را قطع می کند. قیامت نتیجه ی این رها شدن است . وقتی کسی نماز نخواند ، ثمره ی این عدم تقدیر و شکر ، عذاب می شود . لذا عذاب همان انعکاس بی توجهی به عبادت است . اگر ایشان دوست دارد که عذاب بکشد می تواند آنرا انتخاب بکند . ولی باید آثار آنرا هم تحمل بکند . خدا انسان را آفرید که در این دنیا شاکر باشد و اگر کسی شاکر شد ثمره ی شاکر بودنش را می چشد . اگر راننده ای گفت که من می خواهم با چشم بسته با دویست تا سرعت بروم نتیجه اش این است که از دره سقوط می کند . اگر شما نماز نخوانی نتیجه اش انحراف است یعنی همان دره .
سوال – مدتی است که دچار وسوسه ی ریا شده ام . هر کار خوبی که می خواهم انجام بدهم به ذهن من خطور می کند که با انجام این کار مردم درباره ام چه فکر می کنند ؟ می دانم این افکار شیطانی باعث تباه شدن عمل می شود و گاهی بخاطر همین از عمل خودم منصرف می شوم و می گویم که با ریا عمل من پذیرفته نیست. نیت عمل من ریا نیست ولی این وسوسه به ذهن من خطور می کند و آنرا تباه می کنند . راهنمایی بفرمایید .
پاسخ – ریا با قصد است . ریا یعنی نمایاندن . من کاری می کنم که مردم خوششان بیاید و من را تشویق بکنند و انگیزه ی من خوش آمدن مردم باشد نه خدا ، این ریا است . طبیعتا کسی که کار خوب انجام می دهد و احساس خوش دارد ، ریا نیست . فردی خدمت امام محمد باقر (ع) آمد و گفت که وقتی من کاری می کنم مردم مرا تشویق می کنند و من از تشویق آنها خوشم می آید ،آیا این ریا است ؟ امام فرمود : خیر . هیچ کس در این عالم نیست که وقتی او را تشویق می کنند خوشش نیاید . اگر کسی شما به شما بگوید که چه اجرای خوبی دارید، آیا شما بدتان می آید؟ ریا این است که انسان عمل را به قصد خوش آمدن مردم انجام بدهد و اصلا انگیزه ی الهی نداشته باشد . این فرد سوال کننده کار را برای خدا انجام می دهد و نباید به احساس شان توجه بکنند . این هم به بحث حدیث نفس برمی گردد . این حدیث نفس شیطانی است و نباید به آن توجه بشود . ما روایت داریم که از خودتان تعریف کنید . امامان ما از خودشان تعریف می کردند . داریم که اگر دارید متهم می شوید یا با تعریف شما کسی هدایت می شود از خودتان تعریف کنید . اگر کسی به قصد نمایاندن کاریرا انجام بدهد ریا کرده است . صرف اینکه این مطلب به ذهن انسان می آید گناه نیست .
سوال – سوره طه 38 تا 51 را توضیح بدهید .
پاسخ – کسانی که دغدغه ی هدایت دیگران را دارند به این نکته توجه بکنند. وقتی موسی و برادرش پیش فرعون می رفتند ، خدا به آنها فرمود : با فرعون نرم سخن بگویید . شاید این نرم سخن گفتن شما باعث بشود که او بترسد و عوض بشود . این ادب امر به معروف و نهی از منکر است . ما هر چقدر هم که دغدغه ی دین داشته باشیم از موسی پیامبر بالاترنیستیم و طرف ما هر چقدر هم که بد باشد از فرعون بدتر نیست . پدرها و مادرها با فرزندانتان با مقایسه ،تحقیر ،سرزنش و ملامت برخورد نکنید ،گذشته ی خودتان را با حال آنها مقایسه نکنید، بگونه ای با آنها سخن بگویید که آنها از دین زده نشوند .
سوال – من خانمی هستم که از اسلام یاد گرفته ام که از شوهرم اطاعت کنم . باید با او ماهواره نگاه بکنم و به مجالس عروسی بروم که گاهی عروسی گناه آلود است . آیا من باید از او اطاعت بکنم ؟
پاسخ – حدیث داریم که اطاعت از هیچ بنده ای جایز نیست که منجر به گناه و معصیت خدا بشود . امام حسین (ع)وارد مسجد شد . فرزند عمرو عاص به احترام آقا از جایش بلند و شد و احترام و تمجید کرد . به او گفتند که تو در جنگ صفین با پدرش علی و حسین جنگیدی ، پس چطور این همه اعتقاد دارید ؟ گفت : در آنجا پدرم این امر را کرد و امر پدر واجب بود. بین آنها اختلاف شد و به نزد امام حسین(ع) رفتند و امام حدیث بالا را گفتند . شوهر شما که شما را به مجلس گناه می برد ، اطاعت از او واجب نیست . در رفتن حج واجب اجازه از شوهر واجب نیست . اگر پدر بچه اش را به دروغ وادار می کند بچه نباید اطاعت بکند . اگر مردی به همسرش گفت که برای من شراب تهیه کن ، بی حجاب به خیابان بیا یا با غریبه ها دست بده ،زن نباید اطاعت بکند . اما خوب است که اینکارها با مصالحه حل بشود .
سوال – در آیات و روایات ناامیدی ازخدا گناه کبیره است و از طرفی نامه ی اعمال ما سیاه است البته نه از روی عناد گناه می کنیم ولی مدام در گناه هستیم .پس چطور از رحمت خدا ناامید نباشیم ؟ ما بخشش مجانی نداریم . امید به رحمت خداوند یعنی چه ؟
پاسخ – اگر کسی جرات و پررویی بر گناه دارد ، رحمت خدا شامل حال او نمی شود . اگر من تا آخرین لحظه گناه بکنم نباید انتظار به رحمت خدا داشته باشم . در قرآن می فرماید که رحمت خدا شامل انسانهای نیکوکارمی شود . آیاتی که آخرش می فرماید : لعلکم ترحمون شاید خدا شما را رحمت کند ، عوامل آن را قرآن خواندن، نماز خواندن و استغفار می داند . اگر کسی در گناه جری بشود خدا توبه اش را نمی پذیرد و در حدیث داریم که کسی که اصرار برگناه می کند توبه اش پذیرفته نیست . انسان نباید بر گناه اصرا بورزد . این با شکستن توبه فرق می کند . گاهی انسان توبه می کند وگاهیتوبه اش را می شکند ولی باز پشیمان است و خدا ممکن است که او را ببخشد . محصلی که تا لحظه ی آخر درس نمی خواند نباید انتظار نمره ی خوب داشته باشد . اینکه گفته اند یاس از رحمت خدا گناه کبیره است معنایش این است که کسی گناه بکند و بگوید که توبه ام پذیرفته نیست ،این بد است . اگر ما بخواهیم و توبه کنیم صلاحیت رحمت خدا را داریم . باران مظهر رحمت است ،اگر کسی به زیر زمین برود و باران را نبیند نمی تواند بگوید که اشکال از باران است . زیرا اشکال از خودش است . اگر شما از زیر زمین به حیاط بیایید رحمت هم برشما می بارد . شما گناه نکن رحمت خدا شامل حال شما می شود . رحمت خدا شامل حال کسانی می شود که جرات بر گناه نداشته باشند .
سوال – دوستی دارم که بیست ساله است و در ترم اول دانشگاه است . او در خانواده ای بزرگ شده است که بزرگترین غم والدین او خوب لباس پوشیدن و خوب درس خواندن بوده است . والدین او هیچ کاری با فکر و دین داری او ندارند . او نماز نمی خواند و به دستورات دین عمل نمی کند و کار نامشروع هم انجام می دهد و در درسش هم مشکلات زیادی دارد . او می گوید که من می دانم که دارم اشتباه می کنم ولی نمی توان آنرا رها کنم . در حدیث دیدم که می فرمود به انسان بی نماز سلام نکنید . وظیفه ی من چیست ؟
پاسخ – اینکه به انسان بی نماز سلام نکنید بحث دیگری است . یعنی کسی که بی نمازی اش باعث می شود که روی شما اثر بگذارد و یک عنادی با دین دارد ، با او رابطه برقرارنکنید . ولی انسان باید برای اصلاح دیگران سعی بکند . پیامبر مرتب سراغ مشرکین می رفت و آنها را اصلاح می کرد . این دوست ما ناامید نشوند ، با این آقا حرف بزنند و سعی کنند که او را هدایت کنند. انسانها قابل تغییر هستند . جوانان قلبشان رقیق است . به او بگویند که خدا جوان توبه کننده را دوست دارد . این افراد ممکن است که حوادثی در زندگی شان پیش بیاید که به خودشان بیایند . ما امیدواریم که حادثه ای باعث اصلاح این جوان نشود . گناهکار یک بیمار است و باید معالجه بشود . باید او را کم کم اصلاح کنند. سعی کنید که روی او تاثیر بگذارید . اگر این اتفاق نیفتاد او را رها کنید و خدا هم به پیامبر گفت که دیگر غصه ی آنها را نخور و آنها را رها کن . بعضی ها از حیوان هم بدتر هستند البته این جوان این طور نیست .
سوال – من علاقه ی زیادی به رفت و آمد دارم . در خانواده ی همسرم کسی هست که با بیشتر افراد فامیل قهر است زیرا از دید او بیشتر کارهای اطرافیان اشتباه است و چند بار به خانواده ی من تهمت زده است ولی من به این خاطر که خدا گفته ببخشید تا آمرزیده بشوید از کارهای او گذشت کرده ام ولی کارم به جایی رسیده است که با شنیدن نام او بیمار می شوم . و به همین دلیل با و قطع رابطه کرده ام . راهنمایی بفرمایید .
پاسخ – آقایی می گفت که برادر من بیست سال است که با من و برادرانم قهر است و او فرد مذهبی است و عامل قهر او هم همسرش است . فردی که متدین است مگر نمی داند که اگر کسی بیش از سه روز باهم قهر باشند هر دو از مسلمانی خارج هستند ؟ شما که بیست سال است که با اقوام تان رفت و آمد نمی کنید و دور خودتان حصار کشیده اید مسلم بدانید که این فشار قبر دارد . و شما در پیش خدا مسئول هستید . بسیاری از اعمال خوب شما به خاطر آن حبط می شود و از بین می رود. اگر کسی از فامیل با شما قطع ارتباط کرده است شما این کار را نکنید و باید صله ی رحم باشد . الزاما صله ی رحم به رفت و آمد نیست .گاهی با یک تلفن یا پیامک این ارتباط حفظ می شود . اگر شما چند بار رفتید و او نیامد و ارتباط برقرار نکرد ، شما دیگر پیش خدا مسئول نیستید و می توانید ادامه ندهید .
سوال – در مورد حدیث نفس توضیحات بیشتری بفرمایید .
پاسخ – اگر افکار و وسوسه هایی درمورد بزرگان و خدا به ذهن انسان می آید برای مقابله با آن چند کار انجام بدهند .یکی اینکه به این افکار توجه نکنند ، دیگر اینکه با وضو باشند ، لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم بگویند و آقا شیخ عباس قمی نمازی را در حاشیه ی مفاتیح نقل کرده اند که دو رکعت نماز است و دعایی دارد استمرار بر آن حدیث نفس را رفع می کند.