در مورد خطاب های قرآنی( سوره یونس آیه 57 )توضیحاتی بفرمایید.
پاسخ – این سوره در مورد قرآن است و خدا همه ی مردم را مورد خطاب قرار داده است. خدا می فرماید: ای مردم ،برای شما کتابی( قرآن چهار ویژگی دارد) فرستادیم که موعظه یا نصیحت است. انسان به نصیحت نیاز دارد .گاهی انسان موعظه را در قالب شعر یا داستان می پذیرد. پیامبر فرمود: بلیغ ترین و رساترین موعظه، قرآن است زیرا خداوند خودش واعظ است و کتابش هم موعظه است. به فرض فردی کافر است ولی می تواند به حرف های قرآن گوش بدهد که می فرماید :همدیگر را مسخره نکنید ، پشت سرهم حرف نزنید، سوء ظن نداشته باشید و ... اینها حرف های خوبی است و واقعا موعظه است.
یکی از مردم مدینه برای کمک به خانواده اش به سراغ یکی از مکیان آمده بود. این فرد گفت که امسال نمی توانیم به شما کمک کنیم زیرا گرفتار شده ایم. فردی آمده است که ادعای پیامبری می کند و مشکلاتی برای ما بوجود آورده است. الان که مسجدالحرام می روی حرف های او را گوش نده و در گوش هایت پنبه بگذار .این فرد در گوشش پنبه گذاشت و اعمال حج را انجام داد. او دید فردی دارد صحبت می کند (این فرد پیامبر بود که آیات 51 سوره انعام را می خواند)بنابراین پنبه ها را از گوشش درآورد و وقتی به این آیات گوش کرد، دید که حرف های خوبی است .در اول اسلام مشرکین مردم را از گوش کردن به قرآن منع می کردند. زیرا می دانستند شنیدن این آیات روی مردم اثر دارد و می گفتند که وقتی پیامبر قرآن می خواند سر و صدا ایجاد کنید.
در ادامه ی آیه می فرماید: اگر شما به موعظه قرآن گوش بدهید، بیماری درونی شما را شفا می دهد مثل حسد، کبر، غضب ،کینه . پس اول قرآن را می شنویم و بعد پالایش می شویم و شفا می گیریم. و در ادامه آیه می فرماید: هدایت می شوید یعنی بعد خوب می شوید. در ادامه آیه می فرماید :خدا به شما رحمت می کند. پس قرآن چهار ویژگی دارد :موعظه ، شفا، هدایت و رحمت برای مومنین است. زیرا کسی که قرآن را فرستاده است واعظ ،شافی ،هادی و رحیم است. پس این صلاحیت های چهارگانه در این کتاب وجود دارد.
ممکن است که عده ای بگویند که قرآن چهارده قرن پیش نازل شده است و برای آن زمان کاربرد داشته است و الان کاربردی ندارد. امام صادق(ع) می فرماید: قرآن برای یک زمان یا یک گروه نیست. قرآن در هر زمانی جدید است. هر قوم و گروهی از قرآن بهره ای دارد.
مثلا شما نمی توانید به معلم شیمی بگویید که فرمول آب برای گذشته است و الان دیگر کاربردی ندارد. اصول اخلاق و رشد زمانبردار نیست. کسانی که این ایراد را بر قرآن می گیرند بر کتاب حافظ ایراد نمی کنند. با اینکه کتاب حافظ از قرآن الهام گرفته است. و هنوز هم حافظ را می خوانند.
مسئله انرژی در کتاب های ابتدایی وجود دارد ولی همین مسئله ی انرژی در کتاب های دانشگاهی هم وجود دارد آیا سطح این دو بحث است ؟خیر. هر سطحی به فهم طرف بستگی دارد. امام حسین (ع) می فرماید: قرآن چهار سطح دارد: عبارات ،اشارات ،نکته های لطیف و حقایق. عبارات قرآن برای عموم است. (فهم ابتدایی قرآن برای همه ی مردم است)،اشارات قرآن برای خواص است ،لطایف برای اولیاء است.( امام صادق (ع) پس از صرف غذا از خدا و پیامبر تشکر کرد. فردی به امام گفت که تشکر از پیامبر شرک است. امام فرمود : در قرآن داریم که خدا و پیامبر شما را بی نیاز کرده است. این فرد گفت که گویا من این آیات را نشنیده بودم. پس گاهی اولیاء از قرآن نکاتی را برداشت می کنند که دیگران متوجه آن نشده اند. در قرآن آیاتی داریم که احکام در آن است و آیاتی هستند که ظاهرا در آن احکام وجود ندارد ولی امام حکمی از آن آیات برداشت می کنند .وقتی در روز عید غدیر آیه کامل شدن دین آمد ابن عباس گریه می کرد و می گفت که این آیه می رساند که امسال پایان عمر پیامبر است. این اشاره و لطایف است) و حقایق برای انبیاء است .
قرآن کریم سطوحی دارد و به درد همه می خورد. این موعظه، شفا و رحمت برای همه وجود دارد ولی هر کس به اندازه ی ظرفیتش از آن بهره می برد.
کمترین وظیفه ی ما در مقابل قرآن، گوش کردن به آن است. وقتی قرآن خوانده می شود حتی اگر سواد نداریم باید به آن گوش بدهیم و احترام بگذاریم. پیامبر فرمود: هر کس به خدا مشتاق است حرف خدا را گوش بدهد. مثلا شما برنامه ای را خیلی دوست دارید و تکرار آنرا هم نگاه می کنید یا به پدرتان خیلی احترام می گذارید و حرفش را قطع نمی کنید. شنیدن قرآن در زندگی انسان اثر دارد. خیلی از افراد با شنیدن قرآن تغییر کرده اند. افرادی بوده اند که عربی نمی دانستند اما با صوت یک قاری تغییر کرده اند. نورانیت کلام و جذابیتی که کلام قرآن دارد، باعث تغییر در انسان می شود. ما نباید همه ی برنامه های تلویزیون را تماشا کنیم و هنگام خواندن قرآن آنرا خاموش کنیم به این بهانه که تلویزیون خنک بشود. خانم ها معمولا ختم یاسین و انعام دارند. بعضی از سوره های قرآن شانس زیادی دارند و اکثرا آنها را می خوانند مثل انعام و سوره هایی مثل سوره صف شانس کمتری دارند. نکته ی بعدی قرائت قرآن است . خیلی بد است که افراد باسواد خواندن قرآن را بلد نباشند. الان در آموزش و پرورش طرح خوبی است که از دوره ابتدایی آموزش قرآن داده می شود . حدیث داریم :سزاوار است مومن نمیرد مگر اینکه قرآن را یاد بگیرد یا در حال یادگیری باشد. پس کسی نباید بگوید که ما دیگر پیر شده ایم و نمی توانیم یاد بگیریم. خوب است که قبل از شروع جلسات خانگی، قرائت قرآن باشد تا هم بچه ها با قرآن خواندن آشنا بشوند و هم بتوانند ایرادهایشان را برطرف کنند. این جلسات می تواند انگیزه ای برای خواندن قرآن و حفظ قرآن باشد. مقام معظم رهبری تاکید دارند که آمار قاری های قرآن کشور ما باید میلیونی باشد. البته ما نباید روی بچه ها فشار بیاوریم و باید آنرا تشویق به خواندن قرآن بکنیم. خواندن سوره های کوچک در نماز هم می تواند افراد را به حفظ قرآن تشویق کند. خوب است که در هر جمعه سوره جمعه خوانده شود و کم کم حفظ شود. یکی از علما می فرمودند که من در جوانی رو به حفظ کردن قرآن آوردم و سیزده جزء قرآن را حفظ کردم. زیرا روزی داشتم از منبری رد می شدم و آقایی می گفتند که وقتی قرآن می خوانی در بهشت بالا می روی. یعنی قرآن خواندن راه آسانسور بهشت است. روایت داریم که در بهشت هر کس قرآن بیشتری را حفظ باشد بیشتر بالا می رود و می گویند: بخوان و بالا برو.
پس هنگام خواندن قرآن گوش بدهیم و خودمان قرآن را بخوانیم و حفظ کنیم( حداقل سوره های کوچک را حفظ کنیم). دیگر اینکه قرآن را بفهمیم. وقتی خدا در قرآن می خواهد بگوید که چیزی مهم است، کلمه ی حق را به آن اضافه می کند مثلا می فرماید: حق تقوا یا حق جهاد را بجا بیاورید یعنی نهایت تلاش تان را بکنید یا درست ادا کنید. در فارسی وقتی کسی کاری را خوب انجام می دهد می گوییم که حقش را خوب ادا کرد. قرآن می فرماید: به کسانی که کتاب را داده ایم حق تلاوت را ادا می کنند. چطور حق تلاوت را ادا کنیم؟ امام صادق(ع) می فرماید: حق تلاوت این است که آیات را با ترتیل و شمرده بخوانیم( روایت داریم که قرآن را با صدای زیبا بخوانید)،معنای آنرا بفهمیم(الان ترجمه های زیادی در مورد قرآن همراه با تفسیر داریم که روان است .داریم که آسمان می شکافد یعنی فرو می ریزد. ترجمه ی آیت الله مکارم شیرازی خیلی روان است. تفاسیر خلاصه هم وجود دارد تا با فهم و معنای قرآن آشنا بشویم)، به احکام آن عمل کنیم( در قرآن داریم که روزه بگیرید و نماز بخوانید، خشوع داشته باشید، باید به این احکام عمل کرد)،امید به وعده های قرآن داشته باشیم ( باغ های زیبای بهشت و نهرهای جاری و ...را از خدا بخواهیم)، پناه بردن به خدا هنگام خواندن آیات عذاب(از خدا بخواهیم که آیات عذاب شامل حال ما نشود. افرادی با شنیدن یک آیه عذاب متحول می شدند. اصحاب پیامبر وقتی دور هم جمع می شدند آیات عذاب را می خواندند و گریه می کنند .در آن زمان هنوز روضه خوانده نمی شد)،از خواندن قصه های قرآن سرمشق بگیریم(از داستان یوسف و زلیخا باید درس گرفت و گول نامحرمان را نخورد. یوسف برادرانش را بخشید و کینه نداشت .ما هم باید کینه را کنار بگذاریم)، از مثل های قرآن عبرت بگیریم(کتاب مثال های زیبای قرآن نوشته ی آیت الله مکارم است و آیت الله سبحانی هم کتابی به این عنوان دارد).
سوال- صفحه 254 قرآن کریم را توضیح بفرمایید.
پاسخ – ما قرآن سوزی داشته ایم و عده ای نمی تواند قرآن را ببینند. در این صفحه داریم: عده ای وقتی کتاب آسمانی نازل می شود خوشحال می شوند پس شنیدن قرآن برای عده ای ایجاد شادی می کند برخلاف کسانی که وقتی کتاب آسمانی نازل می شد متنفر می شدند و به آیات آن گوش نمی کردند و نمی گذاشتند که این آیات به گوش دیگران هم برسد.
سوال- در مورد حق تلاوت قرآن کریم توضیحاتی بفرمایید.
پاسخ – خدا در قرآن می فرماید که باید حق تلاوت قرآن ادا بشود. امام صادق (ع) می فرماید: برای رعایت حق تلاوت باید این مراحل طی بشود: قرائت، فهم معانی،عمل به احکام قرآن، امید به وعده های قرآن ، ترس از عذاب، سرمشق گرفتن از داستان ها ی قرآن و از مثل های های قرآن درس گرفتن ، امرهای قرآن را انجام بدهیم و نهی های آنرا کنار بگذاریم.
یک محصل خوب کسی است که درس ها را خوب بنویسد، بفهمد و کارهای درست را انجام بدهد و... این یک محصل خوب و مطلوب صددرصد است .حالا ممکن است که محصلی هشتاد درصد خوب باشد و کارهای مطلوب را انجام بدهد. پس اگر ما نمی توانیم تمام حق های تلاوت قرآن را بجا بیاوریم حداقل می توانیم چند مورد آنرا بجا بیاوریم و انجام بدهیم.
خواندن همه ی قرآن خوب است ولی روی خواندن بعضی از سوره ها و آیات تاکید شده است. سوره یاسین ، قلب قرآن است . شنیدن این سوره خیلی سفارش شده است مخصوصا برای اموات و زندگان. سوره ی حشر هم سفارش شده است مخصوصا تامل در این سوره. امام خمینی در وصیت شان به حاج احمد آقا می فرمایند که بر تو باد خواندن سوره ی حشر در هر شب. مخصوصا روی پنج آیه آخرش تاکید کرده اند.
داریم که عظیم ترین آیه در قرآن آیت الکرسی است. پیامبر به امیر المومنین فرمودند که به ازای خواندن هر کلمه از آیت الکرسی، خداوند پنجاه برکت در زندگی انسان قرار می دهد.
امیدوار کننده ترین آیات قرآن آیه 53 سوره زمر است که برای گناهکاران است ،ترسناک ترین آیات قرآن آیه فمن یعمل مثقال ذرة خیر یره و ... است. مادر قرآن سوره ی حمد است. وقتی انسان به دیدن بیمار می رود خوب است که هفت مرتبه ی سوره ی حمد را بخواند که آثار خوبی در زندگی انسان دارد.
خدایا قلب های ما را به نور قرآن، نورانی کن و کشور ما را قرآنی قرار بده.