آیا برای یاد گرفتن آموزه های دینی و تبلیغ آن ،شرایط خاصی لازم است ؟

پاسخ – ما یک جسم و یک روحی داریم که هر دو باید سالم باشند. سلامت جسم ما بعضی شغل ها را در جامعه اقتضا می کند مثل شغل پزشکی، یک بخش سلامتی جسم ما را اقتضا می کند مثلا شغل مهندسی اقتضا می کند تا خانه ای که ساخته می شود خوب باشد تا خراب نشود و شخص از بین نرود، سازه های خانه حساب شده باشد و در اثر زلزله خراب نشود. پس اقتضای سلامت جسم ما مشاغل مختلفی است.در بحث تغذیه عده ای باید کشاورزی کنند و عده ای تجارت کنند و ... مثلا برای اقتضای جسم باید ماشین و هواپیما ساخته بشود تا بدن دچار آسیب نشود.

مهمتر از جسم ما روح ماست که باید سالم بماند. روح سالم مهمتر از جسم سالم است. فردی مثل حجاج بن یوسف و صدام از نظر جسمی سالم بودند ولی از نظر روحی بیمار بودند و هزاران نفر را کشتند. پس روح باید سالم باشد و حسد ،کینه ،جنایت، عصبانیت و ... در آن نباشد. روح باید خدایی بشود و بتوان آنرا حفظ کرد. روح انسان اقتضای عالمان علوم دینی و انسانی را دارد یعنی افرادی باشند که مطالعه و تدریس کنند. مثلا تاریخ دان قلم بدست می گیرد و تاریخ بشر را حفظ می کند. کار شاعر و حافظ ،حفظ ادبیات است. مقدمه ی جسم و روح برای دین داری است. انسان باید به خدا وصل بشود تا بتواند درست زندگی کند و دنیا را مزرعه ی آخرت قرار بدهد. ما در این عرصه، نیاز به عالم و متخصص داریم. عده ای باید در زمینه ی دین  متخصص بشوند و بگویند که منظور قرآن چیست؟ حق و باطل چیست ؟چه چیزهایی برای ما جهنم را برای ما آماده می کند و از نطر دینی وظیفه همسر چیست ؟آداب تعلیم و تربیت چیست ؟سبک زندگی در حد گسترده چیست؟ این گروه دانشمندان دینی هستند. خدا برای هر امتی پیامبری فرستاده است. همه ی مردم اگر تمایل دارند می توانند این علوم را یاد بگیرند و به دیگران یاد بدهند. این مسیر برای همه باز است. هر مرجع برای یک شهری است و ما از همه ی شهرها مراجعی بزرگ داریم .هر کدام از این مراجع عالمان دینی هستند و رده های مختلفی دارند. جهاد عزت اسلام است . اگر مسلمانان به جهاد نروند اسلام از بین می رود. سوره توبه آیه 122 می فرماید: ای پیامبر چرا از هر فرقه ای یک گروه برنمی خیزند تا در مسائل دینی فهم کنند و میان قوم شان برگردند و به آنها یاد بدهند و انذار کنند تا دست از گناه بردارند. این آیه دعوتنامه ی دین است. از این آیه می فهمیم که همه نباید به جهاد بروند، عده ای باید مسائل دین را عمیق یاد بگیرند و آنها باید به قوم شان برگردند. جهاد دین برای عالمان دین است. دیگر اینکه مردم باید این عالمان دین را بشناسند. هر گروه یک علامتی دارد: مهندس، دفتر مهندسی دارد و پزشک مطب دارد و یک فرد عالم دینی هم باید مشخصه ای داشته باشد که می تواند لباس او باشد. در قرآن داریم: یک گروهی باید برخیزند و بطور خاص مردم را به خیر دعوت کنند.

پس ضرورت نیاز به عالمان دینی حتمی است وعقل هم این را حکم می کند. تمام فرقه ها هم عالمان دینی دارند. حتی فرقه هایی که پایه ای ندارند هم افرادی را دارند که در مورد آن فرقه برای دیگران توضیح می دهد. دین هم خواسته است که عده ای به دنبال علوم دینی بروند و مردم را به خیر دعوت کنند. روایات زیادی هم در این مورد وجود دارد. مثل کتاب تعلیم و تعلم در اسلام  شهید ثانی .این کار برای قشر خاصی نیست و راه برای همه باز است.

سوال – آیا مُبلغان دینی حتما باید ملبس به لباس خاصی باشند؟

پاسخ-  خیر. الزاما زبان تبلیغ دین، لباس روحانیت نیست. افرادی هستند که لباس شخصی دارند و تبلیغ دین می کنند .کسانی که در تلویزیون سخنرانی کرده اند، شناخته می شوند. ولی این لباس روحانیت، سهولت مراجعه مردم را به عالمان دینی امکان پذیر می کند. استادم آقای محمد باقر حجتی می گفتند که در زمان طاغوت من و تعدادی از دوستانم به دانشگاه رفتیم و عده ای لباس روحانیت شان را درآوردند ولی من این کار را نکردم زیرا ممکن است که کسی سوال دینی داشته باشد و با دیدن لباس روحانیت سوالش را از من بپرسد.

وقتی افراد روحانی به مکه می روند اگر لباس به تن داشته باشند مراجعه کننده ی زیادی دارند ولی بدون لباس این طور نیست. پس این لباس شاخص است. من به کشوری خارجی رفت بودم و در روز یکشنبه به کلیسا رفتم و دیدم که مردم در خیابان به کشیش ها احترام می گذاشتند و بعضی از مردم با آنها صحبت می کردند.

علوم دینی از حوزه ها شکل گرفته است. شیخ طوسی وقتی از بغداد رانده شد، به نجف آمد و حوزه را در نجف بنیان گذاشت. قدمت حوزه ی نجف هزار سال است. ایشان شاگرد سید مرتضی بود .با گسترش علوم دینی، این علوم به دانشگاه ها هم راه پیدا کرده است و ما الان دانشکده الهیات ،امام صادق(ع) و ...داریم و این دانشگاه ها هم آموزه های دینی را در قالب واحد درسی تعریف کرده اند. مثلا دکترای رشته ی اصول ،کتاب کفایه و کتاب های حوزه را می خوانند. بیشتر رشته های دانشگاهی را افراد حوزه تدریس می کنند. ولی مرجعیت و اجتهاد و ... بیشتر در حوزه ها می باشد.

بعضی روایات، علمای امت را مثل انبیاء بنی اسرائیل معرفی کرده است .در جای دیگر علمای اسلام را مرزبانان اسلام معرفی کرده است. در روایتی داریم که ملائک برای طالبان علم بال می گشایند. این رشته یک رشته دعوت قرآنی و روایی است.

سوال – آیا لباس روحانیت شبیه لباس پیامبر است؟

پاسخ – لباس پیامبر لباس خدمت و دین است، لباس ترویج قرآن و روایات است. هیچ گاه بدی افراد را به پای لباس نگذارید همانطور که ممکن است چند پزشک هم خیانت بکنند درحالیکه بیشتر آنها خدمت می کنند. پس بطور کلی لباس در خدمت اسلام است. این لباس به لباس پیامبر شبیه تر است زیرا پیامبرهم عبا و قبا داشتند. شصت سال پیش هم لباس مردم ایرانی این طوری بوده و بعد به کت و شلوار تبدیل شده است. پس لباس پیامبر مثل لباس روحانیت نبود ولی شبیه آن بود. ولی مراد از لباس پیامبر ،لباس خدمت است.

سوال – امورات اقتصادی و معیشتی افرادی که در حوزه درس می خوانند چگونه می گذرد؟

پاسخ – در ورود به حوزه  یک پایه ای از دروس خوانده می شود. در سال های اول حوزه تا چند سال (هشت تا ده سال) باید خوب درس خوانده شود و کتاب های قوی اصول و فقه خوانده شود. وارد شدن به بازار کار در این مقطع آسیب جدی است. در این سالها باید درس خوانده بشود.

بعد از اتمام درس عرصه ی فعالیت روحانیون مختلف است. در دادگاه، قاضی فقیه باشد. آموزش های دینی در کل کشور نیاز به این افراد دارند مثل دروس معارف ،اخلاق ،عربی. وعظ و خطابه هم یکی دیگر از عرصه های فعالیت است که خیلی هم گسترده است. مسجد مثل مطب است و امام جماعت، مسجد را می گرداند. الان رسم شده است که یک اتاقی هم برای امام جماعت گذاشته اند تا مردم بتوانند مراجعه کنند و مشکلات شان را حل کنند. اداره مسجد و جذب جوانان در مسجد خیلی مهم است. انقلاب را مسجدها شکل دادند و به پیروزی رساندند. مسجد می تواند کانون شکل گیری جریانات باشد. پس روحانیون در قسمت قضا، تدریس و قسمت اداری مسجد می توانند فعالیت کنند. حتی در بیمارستانی دیدم که روحانی با بیماران صحبت می کرد و مشکلاتی مثل وضو گرفتن و احکام را به بیماران یاد می داد. یکی دیگر ازعرصه های فعالیت، فعالیت در ارتش و سپاه است. خیلی از شهدای ما روحانی بوده اند.

بعد از انقلاب سر حوزه شلوغ شد زیرا از کشورهای خارجی تقاضای عالم داشتند و از داخل کشورهم ،نیاز به عالم دینی زیاد شده بود و تعداد مبلغین کم بود. یکی از علما می گفت که من خدمت آیت الله بروجردی رفتم و دیدم که ایشان خیلی ناراحت بود. ایشان گفت که از کشور هندوستان 70 نفر مُبَلغ به زبان اردو از من تقاضا کرده اند ولی من یک مُبَلغ ندارم. دوستی تعریف می کرد که در دانشگاه الازهر مصر از دانشمندی، تقاضای 70 مبلغ به زبان چینی کردند و ایشان سریع قبول کردند یعنی هفتاد نفر را آماده داشتند. ما در کشورهای خارجی خلأ زیادی در این زمنیه داریم. در کشوری مثل امارات ،تعداد ایرانی خیلی زیاد است که آنها نیاز به روحانی دارند. الان ما به زبان های مختلف دنیا مُبَلغ داریم. ما افراد مختلف را به زبان های خودشان آموزش می دهیم که بتوانند تبلیغ دین اسلام را بکنند.

هر فردی که وارد ارگانی می شود ،آن ارگان موظف است که حقوق آن فرد را تامین کند به میزان زحمت و تلاشی که انجام می دهد. کسی که در خارج از کشور فعالیت تبلیغ دین را می کند نباید خانواده اش دغدغه ی مالی داشته باشند و مجموعه ای که ایشان را به کشور خارج می فرستد، حقوق ایشان را هم تامین می کند.

سوال – آیا کسانی که وارد حوزه می شوند بلافاصله جذب ارگانها می شوند که بتوانند حقوق بگیرند؟

خیر .هشت تا ده سال اول این طور نیست. در دین بحثی بنام وجوهات یا خمس وجود دارد که این وجوهات در زمان امام معصوم تقدیم امام معصوم می شود که این وجوهات برای هزینه های مختلفی استفاده می شود. امام موسی کاظم(ع) چون در زندان بودند، ندادن خمس را مباح کردند و بعد عده ای پیش امام رضا(ع) آمدند و گفتند که امکان دارد که ما خمس ندهیم؟امام سه مرتبه فرمود :خیر،زیرا خمس دادن ،کمک به دین است. ائمه وجوهات را برای شاگردان شان هزینه می کردند و بخشی از آنرا به فقرا می دادند. بخشی از آن را برای آموزش های دینی هزینه می کردند. برای طلبه ها یک شهریه در نظر گرفته شده است و اندازه ی آن به قدری است که طلبه بتواند یک زندگی بسیار ساده ای داشته باشد. اگر طلبه وارد ارگانی بشود این شهریه حذف می شود. این هزینه باید برای فضای دینی صرف شود. همان طور که وزرات بهداشت می تواند برای دانشجویان پزشکی هم فکری بکند. مثلا وزارت نفت، دانشجویان را بورسیه می کند و بعد از آنها در شرکت نفت استفاده می کند و کسی نمی گوید که چرا این هزینه را برای دانشجویان رشته های دیگر نمی کند. تربیت معلم دانشجو را می گیرد و هزینه آنرا می دهد و سنوات آنرا حساب می کند و بعد آنها را به خدمت می گیرد.

پس این شهریه ،طلبه ها را بورسیه می کند تا درس بخوانند و وارد عرصه ی خدمت به جامعه بشوند.

سوال – صفحه 303 قرآن کریم را توضیح بفرمایید.

پاسخ – این صفحه در مورد داستان ذوالقرنین است .خدا می فرماید: ذوالقرنین به مردمانی که از او تقاضای کمک کردند گفت که خودتان هم مرا یاری کنید با تلاش تان.

این آیه می رساند که همه باید تلاش کنند تا کار پیش برود.

سوال – نقش پدر و مادرها برای ورود فرزندان شان به حوزه چگونه باید باشد؟

پاسخ – پدر و مادرها، استعداد و علاقه فرزند را در نظر بگیرند و به فرزند زور نگویند. بعضی از فرزندان علاقه دارند که به حوزه بیایند و بعضی علاقه دارند که به دانشگاه بروند. رفتن به حوزه یا دانشگاه به معنای نفی یکدیگر نیست. از میان دانشگاه شهید چمران بیرون آمده است و از میان حوزه آیت الله بهجت بیرون آمده است. در میان دانشگاهیان و حوزه کسانی بوده اند که فاسد بیرون آمده اند. خانواده فرزندان را اجبار نکنند و بیشتر به علاقه و صبر فرزندشان توجه کنند. طلبگی سختی زیادی دارد. کتاب سیمای فرزانگان نوشته ی آقای مختاری و کتاب پله پله تا آسمان نوشته آقای عابدی است .خواندن این کتاب ها مفید است. امام خمینی و خیلی از افراد مشهور دنیا تربیت شده حوزه ها هستند. بعضی از افرادی که در حوزه درس می خوانند درهمانجا می مانند و به زیردستان درس می دهند. این کار علمی است. عده ای درس می خوانند تا به اجتهاد برسند .اگر کسی بتواند یک نفر را هدایت کنید، این کار ارزش زیادی دارد.

انشاءالله خداوند سایه علما را بر سر ما مستدام بدارد و توفیق درس با تقوا را به ما عنایت بفرماید. انسان باید در علم (درس خواندن) خاشع و خدا ترس باشد.