امامت
برنامه سمت خدا
موضوع برنامه: امامت
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين رفیعی
تاريخ پخش: 25-01-95
بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
گل می‌دهم به بوی بهاری که می‌رسد *** چشمم به در به دیدن یاری که می‌رسد
تکرار می‌شود غزل انتظار من *** هرشب به نامه آینه‌داری که می‌رسد
بغض هزار پنجره را اشک می‌شوم *** در تار و پود نغمه تاری که می‌رسد
فردا تبی دوباره به خورشید می‌دهد *** از آسمان تیره شراری که می‌رسد
روشن ز آیه‌های خدا می‌شود زمین *** در برق ذوالفقار سواری که می‌رسد
شریعتی: سلام عرض می‌کنم خدمت شما خوشحال هستیم در کنار شما هستیم افتخار داریم در خدمت آقای دکتر رفیعی باشیم به رسم چهارشنبه‌ها سلام علیکم و رحمة الله خیلی خوش آمدید
دکتر رفیعی: بسم الله الرحمن الرحیم عرض سلام دارم خدمت جنابعالی و بینندگان عزیز ان شاء الله روزهای خوبی داشته باشند و موفق به انجام اعمال ماه رجب باشند
شریعتی: ان شاء الله ما خدمت شما هستیم
دکتر رفیعی: قبل از ورود به بحث جهت یادآوری عرض می‌کنم اولین شب جمعه‌ی ماه رجب لیلة الرغائب است که رغائب به معنای رغبت و آرزوست آمیرزا جواد آقای ملکی در کتاب المراقبات یکی از نکاتی که ذکر می‌کنند راجع به ماه رجب اهتمام به این شب و دعا در این شب و حتی احیاء در این شب است و اعمالی که در مفاتیح ذکر شده ان شاء الله در این شب برای همه‌ی عزیزان دعا بکنند مخصوصا برای جوان‌ها که عاقبت به خیر شوند و زمینه‌ی ازدواج و اشتغال همه شان فراهم شود اگر ذهن بینندگان عزیز باشد ما بحث امامت را طی این هفته‌هایی که داشتیم شروع کردیم تقریبا شاید نزدیک چهل هفته بیشتر یا کمتر این بحث را پرداختیم ادله‌ی امامت مبانی امامت بحث امامت خاصه امامت حضرت علی بحث غدیر آیات قرآن درباره‌ی فضائل حضرت علی علیه السلام بحث‌های مربوط به ویژگی‌های امام عصمت و علم غیب همه را مطرح کردیم و طبیعتا این بحث موجود است دوستان می‌توانند مراجعه بکنند چون بحث ما منقطع از هم نیست به هم وابسته بود در نهایت بخش عمده‌ای از بحث امامت بحث مهدویت است یعنی یازده امام بزرگوار ما که امامتشان منصوص از طرف خداست و اعتقاد ما بر این است عالم به غیب هستند به اذن الهی این ائمه تا سال 260 امامتشان طول کشیده یعنی 260 سال شهادت امام عسکری است دوران حضور فیزیکی امام فیزیکی به معنای این که ملموس باشد مردم ببینند بود حضور در بین مردم به پایان رسید تقریبا بیش از چهار برابر این دوران نزدیک پنج برابر الآن ما در دوران غیبت هستیم یعنی تمام این بحث‌هایی که ما در مورد امامت مطرح می‌کنیم طبیعتا می‌آید در این دایره‌ی بحث غیبت یک بحث بسیار مهم و کلیدی می‌شود که حالا تکلیف مردم از 260 تا اکنون و در آینده چیست؟ و نقش امام چه بوده و اصلا چه ضرورتی بوده است که امامی به این شکل در پس پرده‌ی غیبت باشد آن هم به مدت طولانی قرار بگیرد من اجازه می‌خواهم یک چند جلسه‌ای را اختصاص به این بحث بدهم بحث مهدویت گرچه سرور بزرگوار ما حاج آقای عالی هم یک وقتی بحث مهدویت را در این برنامه داشتند منتها از یک منظر دیگری که همان منظر امامت است ما بحث می‌کنیم در پایان بحث که احتمالا تا ماه رمضان بحث ما طول بکشد یکی دو جلسه هم بتوانیم در ارتباط با نقش علما و فقیه در جامعه و ولایت جامعه صحبت بکنیم که اعتقاد ما این است که استمرار همان نقش امام است در جامعه با آن تفاوت‌هایی که دارد و ان شاء الله خواهیم گفت. هفت هشت جلسه‌ای که تا قبل از رمضان فرصت می‌شود به این مبحث می‌پردازیم بحث مهدویت از چند بعد مهم است یکی بعد اعتقادی است بالاخره از نظر اعتقادی جزء عقاید ماست ما معتقد هستیم که امام وجود دارد حضور دارد امام واسطه‌ی فیض است پس این یک جهتش است دوم از جهت بعد اجتماعی ما بالاخره معتقد هستیم که یک شخصیتی در نهایت ظهور خواهد کرد در جامعه حکومت تشکیل خواهد داد و این نواقصی که در جامعه می‌بینیم رفع خواهد شد سوم از نظر بعد سیاسی است الآن حکومت‌های مختلفی است در کشور ما حکومت دینی است بعضی جاها حکومت غیر دینی است بعضی‌ها جمهوری است بعضی‌ها دموکراتیک است بعضی‌ها سلطنتی پادشاهی است اعتقاد ما این است که این حکومت در یک زمانی یک دست می‌شود و می‌شود حکومت صالحان به ریاست و مدیریت و حاکمیت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چهارم بعد تاریخی است موضوع مهدویت نه تنها با موضوع ظهور اسلام مطرح است قبل از اسلام هم مطرح است در زبور مطرح است در تورات مطرح است در کتب آسمانی مطرح است در ادیان گذشته این مطرح بوده است و پنجم بعد فرهنگی و علمی است به هر حال ما معتقد هستیم الآن در جامعه این علمی که است این فرهنگی که است در آن زمان به تکامل می‌رسد دین به تکامل می‌رسد اجرا می‌شود فرهنگ مردم ارتقا پیدا می‌کند علوم ارتقا پیدا می‌کند پس چرا به مهدویت می‌پردازیم؟ از پنج بعد مهم است بعد اعتقادی بعد اجتماعی بعد سیاسی بعد تاریخی و بعد فرهنگی این یک نکته است نکته‌ی دوم این است که خوشبختانه صد‌ها کتاب درباره‌ی حضرت مهدی علیه السلام به رشته‌ی تحریر در آمده جالب است در سطوح مختلف حتی درس نامه نوشته شده درس نامه برای سطح یک سطح دو سطح سه همین طور برای دبیرستان راهنمایی و ده‌ها موصوعه یعنی کتاب‌های بسیار گسترده و دانشنامه که آخری اش همین دانشنامه‌ی مهدوی بود که مقام معظم رهبری هم از آن رونمایی کردند در حسینیه‌ی امام خمینی پس کسی امروز عذر ندارد اگر بگوید در موضوع مهدویت ما منبع نداریم کتاب نداریم مهدویت موضوعی است که از همان روزهای اولی که غیبت آغاز شد علما دست به قلم شدند حالا اعتقاد ما این است که قبل از تولد امام زمان هم بعضی‌ها کتاب نوشتند چون بعضی از این روایات در آثار قبل از امام زمان است ولی شما ببینید مرحوم شیخ طوسی در قرن پنجم الغیبة دارد مرحوم نعمانی در همان زمان الغیبة دارد مرحوم سید مرتضی شیخ مفید بزرگان شیعه از همان زمان حتی اهل سنت که کتابی دارد آیت الله عظمی صافی به نام منتخب الاثر که سه جلد است اخیرا هم ترجمه‌ی فارسی شده البته سه جلد هم ایشان کتاب دارد امامت و مهدویت این ساده تر است برای عموم مردم اما منتخب الاثر فنی تر است از بیش از سی کتاب مهم دانشمندان اهل سنت که درباره‌ی امام زمان مستقلا نوشته شده یعنی کتاب‌های که نویسنده فقط این را درباره‌ی امام زمان نوشته استفاده کرده مثل البیان مال شافعی گنجی است البیان فی اخبار صاحب الزمان کتاب‌های ضمنی خیلی زیاد است حتی شما ببینید در منهاج السنة ابن تیمیه که ابن تیمیه تئورسین وهابیت است یک آدمی است کاملا مخالف با عقاید شیعی اما در این کتاب که علیه شیعه نوشته در عین حال یک بخشی اش را می‌آورد روایات متواتر مهدویت که این نکته‌ی دوم است که منبع و کتاب در این رابطه کم نداریم مطلب سوم این است که روایات مهدویت دو بخش دارد یک بخش عقلی دارد یک بخش نقلی دارد بیشترش نقلی است روایاتی که در مورد حضرت مهدی است تولدش ویژگی هایش نوع حکومتش علائم ظهور وظیفه‌ی مردم در زمان غیبت به این‌ها تقسیم می‌شود این روایات در منابع شیعه و سنی آمده است فراوان هم آمده است به طرق مختلفی آمده است که یکی از مهم ترین آن روایات موضوع انتظار فرج است که از بالاترین عبادات است وَ اَفْضَلُ الْعِبادَةِ اِنْتِظارُ الْفَرَجِ (کمال الدین، ج 2، ص 377) اَفضَلُ اَعمالِ شيعَتِنا اِنْتِـظارُ الْفَرَجِ (بحارالانوار، ج 51، ص 156) خوانده شده است این هم نکته‌ی سوم که موضوع مهدویت موضوع اختصاصی شیعه نیست بله من نمی‌گویم اختلاف نظر نداریم در تولد امام در نحوه‌ی خروج امام ولی اصل موضوع از موضوعاتی است که مورد توجه عمیق شیعه و سنی قرار گرفته و اتفاق نظر دارند آخرین نکته که این‌ها مقدمه است این است که همان طور که هر جریان سالمی دچار آسیب می‌شود نمونه اش جریان عاشوراست قصه‌ی عاشورا قصه‌ی جهانی است فرزند پیغمبر را به شهادت رساندند عده‌ای جمع شدند این جنایت را مرتکب شدند اما چقدر آسیب و تحریف ایجاد شده؟ به قول شهید مطهری هم آسیب‌های معنوی است که تحریف اهداف امام حسین است هم آسیب‌های لفظی مطالب دروغ است خود بعثت پیغمبر گرامی اسلام مگر در آن کم بعضی مطالب نادرست وارد شده؟ یا واقعه‌ی غدیر موضوع مهدویت هم از آن موضوعاتی است که دچار آسیب فراوانی شده من در یک مقاله‌ای دوازده تا از این آسیب‌ها را نوشتم یک وقتی در عراق کنفرانسی بود در دانشگاه کوفه که من آن جا شرکت کردم کنفرانس خوبی بود آن جا سه چهار روز طول کشید دو روز در کربلا بود یک روز در کوفه بود مقاله را ارائه کردم آن جا به فارسی هم در آثار من است تحت عنوان آسیب شناسی مهدویت دوازده آسیب را آن جا مطرح کردم.
شریعتی: مهم ترین آسیبش چیست؟
دکتر رفیعی: نمی‌شود گفت همه اش آسیب است ولی یکی از آسیب‌هایی که من اشاره کردم پرداختن به فروع و غفلت از اصولا است یعنی ما آمدیم در مهدویت گفتیم علائم ظهور چیست دجال کیست سفیانی کیست مثلا زمان ظهور کی است کدام نشانه الآن تحقق پیدا کرده؟ ددر صورتی که در روایات ما این منع شده گفتند شما استعجال نکنید عجله نکنید همه اش را انکار نمی‌کنم اما بعضی از رویت‌ها ملاقات‌هایی را برجسته کردیم به گونه‌ای که هدف این است در دوران غیبت امام زمان را ببینیم آن هم به هر قیمتی در صورتی که این‌ها موضوعات فرعی است اصلی نیست اصلا به ما نگفتند دنبال علائم ظهور بگردید عجله بکنید تطبیق ناروا بدهید عجله بکنید روی موضوع رویت برعکس از آن طرف آن اصل وظایف در زمان غیبت مراجعه به علما نصرت امام زمان تبیین دین دنبال اهداف امام زمان بودن این‌ها مورد غفلت واقع شده این یکی از آسیب‌های جدی است که باید روی آن کار شود البته آسیب‌های دیگری هم در این زمینه است که در آن جا مطرح کردم که یک آسیب مهم دیگر که به نظر من خیلی این کلیدی است البته استحضار دارید بحث آسیب‌ها باید بعد از طرح موضوع مهدویت بیاید فقط جهت درگیر کردن ذهن بینندگان عرض می‌کنم آسیب مهم دیگری که در این جا مطرح شد آسیب نگاه منفعلانه به موضوع مهدویت است نه نگاه فعال به عبارت دیگر این آسیب که ما تصور کردیم مثلا امام زمان علیه السلام در پرده‌ی غیبت است و امام باید یک روزی ظهور بکند اما امروز ما هیچ وظیفه‌ای نداریم بلکه برعکس به گونه‌ای گاهی بعضی امام را معرفی کردیم که یک چهره خشن مظهر قهر بگیر ببند گردن بزن است در صورتی که امام زمان امام مهر و امام قهر است مثل پیغمبر «أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ» (فتح/ 29) نیامدیم روی این مانور بدهیم که امام زمان در زیارت آل یس می‌گوییم الرَّحْمَةُ الْواسِعَةُ نیامدیم روی این مانور بدهیم امام کَالوَالِد مثل پدر است مثل برادر است حتی در روایت داریم مثل مادر مهربان است و این که در قصه‌ی مهدویت آمدیم بعضا گفتیم یک کمکی هم بکنیم ظلم زیاد شود اگر قرار است امام زمان یک روزی بیاید که ظلم زیاد است پس ما هم یک کمی کمک بکنیم به این دایره شراب خواری را فحشا را زیاد بکنیم کاری بکنیم این پازل را زودتر پر بکنیم که امام بیاید این حرف حرف غلطی است این مثل این می‌ماند که شما بگویید در این شهر پانصد تا چهارصد تا کیوسک آتش نشانی است که این‌ها بی کار نمانند هیچ عاقلی این را نمی‌گوید و این نکته هم نکته‌ی مهمی بود که در واقع جزء آسیب‌های مهدویت بود آن جنبه‌ی مهر امام زمان مورد غفلت قرار گرفت و آن موضوع دومی که عرض کردم که امام زمان علیه السلام در دوران غیبت گفتند يخرُجُ ناسٌ مِنَ المَشرِقِ فَيوَطِّئونَ لِلمَهدي سُلطانَه (بحارالانوار، ج 51، ص 87) زمینه‌ی سلطنت امام زمان را فراهم کنید امام با همین فکر انقلاب کرد بعضی‌ها مخالف بودند می‌گفتند این انقلاب موجب می‌شود ظهور تاخیر بیفتد این حرف نادرستی است انتظار یعنی فراهم کردن شرایط ظهور ما باید زمینه ساز ظهور باشیم این آسیب‌ها خیلی مهم است که یک وقت خدای نکرده غفلت از این موضوعات نشود
شریعتی: این نکاتی که شما اشاره کردید چشم انداز بحث مهدویت ما بود که در جلسات آینده به صورت مفصل به این‌ها خواهیم پرداخت
دکتر رفیعی: ان شاء الله در مهدویت بحث خیلی زیاد است اتفاقا دوستان گرداننده‌ی این برنامه جناب آقای رکنی قبل از جلسه به من می‌گفتند که این که نیاز دارد به یک سال سلسله مباحث گفتم حالا ما سعی می‌کنیم یک بخشی اش را بگوییم کارشناسان دیگر بیایند بقیه اش را بگویند اما انصافا نیاز دارد یکی دو سال ریز موضوعات مهدویت مورد بررسی قرار بگیرد اما آن چیزی که می‌خواهیم به آن می‌پردازیم منابع هم معرفی خواهیم کرد این است که مهدویت از چند منظر قابل بحث است یکی از منظرهایی که زیاد درباره اش کتاب نوشته شده مهدویت در قرآن است اصلا درست است این عنوان؟ آیا در قرآن ما مهدویت داریم؟ چون بحث امام زمان را که می‌بینید 255 متولد شده نزدیک دو قرن و نیم بعد از نزول قرآن بعد از اتمام نزول قرآن امام زمان متولد شده قرآن کریم کتابی است که در آن مباحث مختلفی آمده «تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ» (نحل/ 89) است پیشگویی‌هایی هم دارد مثلا در مورد «غُلِبَتِ الرُّومُ» (روم/ 2) پیشگویی‌هایی دارد مثلا خیلی مباحث دارد که امروز کشف شده مثل کرویت زمین حرکت سیارات «وَكُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ» (یس/ 40) چنین نیست که یک کسی بگوید فضای قرآن فقط برای فضای نزول بوده است نه امام رضا می‌فرماید قرآن یَجْرِی کَمَا تَجْرِی الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ (وسائل الشیعه، ج 27، ص 196) مثل خورشید که هر روز طلوع می‌کند طلوع جدید دارد دلیلش هم تفاسیری است که در بازار آمده هر تفسیری که می‌آید یک رویکرد جدیدی را از قرآن مطرح می‌کند کتاب‌هایی هم نوشتند بعضی‌ها 120 آیه بعضی 80 آیه بعضی بیشتر در مورد مهدویت در قرآن ما در قرآن موضوعاتی که مطرح می‌شود مخصوصا در مورد افراد و اشخاص دو نوع است گاهی در مورد یک شخص یا فرد یا موضوع قرآن شفاف با نام تاکید دارد و این دیگر احتمالات دیگر را هم می‌بندد مثل خود پیغمبر گرامی اسلام «مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّـهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ» (فتح/ 29) این صریح است اسم برده پیغمبر ایشان این شخص رسول الله است یا مثلا می‌فرماید ایشان خاتم النبیین است این دیگر صراحت است نبوت با ایشان تمام می‌شود بخش دوم مواردی است که نام نبرده اما با اشاره به یک صفتی یا ویژگی صراحتا آن صفت و ویژگی منطبق بر آن شخص می‌شود مثل آیه‌ی ولایت اسم حضرت علی نیامده اما می‌فرماید که ولی شما خداست و پیغمبر است و کسانی که در نماز که منظور از کسانی که قبلا بحث کردیم کسی است که در نماز انگشترش را انفاق کرد این را می‌گوییم حضرت علی علیه السلام است یا همان آیاتی که قبلا خواندیم «وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ» (تحریم/ 4) یا آیه‌ی «وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّـهِ وَاللَّـهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ» (بقره/ 207) پس در قرآن اگر کسی گفت علیّ فی القرآن کتاب زیاد نوشتند یعنی آیاتی در قرآن آمده مثل علی ولی الله؟ نه اما به صراحت «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا» (مائده/ 3) این قدر مطرح بوده بین اصحاب که گاهی خودشان وقتی این آیه را می‌خواندند می‌گفتند فی ولایة علیّ یعنی حاشیه می‌زدند نه این که جزء آیه باشد می‌گفتند نَزَلَت فِی عَلِیّ در مورد امام زمان آیات دسته‌ی دوم داریم یعنی تنها منطبق بر مفهوم قیام آن حضرت است باز آیاتی که در قرآن این انطباق را دارد دو دسته است بعضی‌ها تفسیری است یعنی صراحت آیه این است بعضی‌ها تأویل است باطن آیه است ما آیات تأویلی داریم وجود مقدس امام معصوم فرموده باطن این آیه راجع به حضرت مهدی است باطن این آیه در مورد دوره‌ی آخرالزمان است یک دو سه تا از این آیات را من مورد بحث قرار می‌دهم یکی آیه‌ی 55 سوره‌ی نور است آیه‌ی بسیار مهمی است «وَعَدَ اللَّـهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَـئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ» (نور/ 55) خدا وعده داده به مومنان و کسانی که عمل صالح می‌کنند پس این آیه مال کافران نیست مال مومنان و عاملان به عمل صالح است ما در آینده این‌ها را خلیفه و جانشین قرار می‌دهیم در روی زمین کما این که قبلا هم این کار را کردیم به موسی قدرت دادیم به سلیمان این قدرت را دادیم یعنی توان داریم و آن دینی که دین اسلام منظور است آن دین را این‌ها می‌پسندند برای این‌ها استوار می‌کنیم مطرح می‌کنیم یک امنیت کامل سراسری برای این‌ها ایجاد می‌کنیم این آیه سه نکته‌ی اساسی دارد نکته‌ی اول حاکمیت در نهایت در اختیار مومنان و افراد صالح قرار می‌گیرد بشارت دل گرم کننده‌ای است دوم دین اسلام در نهایت بر همه‌ی ادیان چیره می‌شود و دین کامل مستقر خواهد شد و حاکم می‌شود سوم خدای تبارک و تعالی می‌فرماید مومنان در امنیت کامل خواهند بود هیچ تهدیدی دیگر وجود ندارد الآن که این سه تا نیست نه حاکمیت با مومنان است نه امنیت کامل است نه دین اسلام دین حاکم بر سایر ادیان است این آیات که در پایانش هم خدا می‌گوید به خاطر این که من را عبادت بکنید و شرک ریشه کن می‌شود خدا هم که «إِنَّ اللَّـهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ» (آل عمران/ 9) آیه گفت خدا وعده داده و وعید تخلف می‌پذیرد مثلا خدا بگوید فلان افرادی که فلان کار را می‌کنند ما در جهنم رو به آتش پرتاب می‌کنیم می‌تواند پرتاب نکند خلف وعید عیب ندارد شما به بچه تان قول می‌دهید دوچرخه بخرید خلف وعده بکنید بد است اما تهدید می‌کنید اگر مشق هایت را ننویسی می‌زنمت مشق هایش را ننوشت شما نزدی اشکال ندارد از نظر اخلاقی می‌گویند خلف وعید خدا می‌گوید من خلف وعده ندارم این آیه روایات محکمی ذیلش است که فرموده اند منظور حکومت امام زمان علیه السلام است من یک بیانی از علامه طباطبائی خدمت شما می‌خوانم ذیل این آیه تفسیر علامه تفسیر جامعی است ایشان سعی هم کرده بدون گرایش خاصی بنویسد یعنی فقط قرآن را با قرآن تبیین بکند می‌فرماید این جامعه با این صفات تا کنون به وجود نیامده است و اگر مصداقی داشته باشد در روزگار امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف خواهد بود حق مطلب این است که این آیه جز با جامعه‌ای که با ظهور امام مهدی تشکیل می‌شود با هیچ جامعه‌ی دیگری قابل انطباق نیست حالا ذیل این آیه در کتاب‌های تفسیری ما و حتی تفاسیر اهل سنت روایات متعددی آمده از امام باقر امام صادق علیهما السلام که فرمودند این آیه وعده‌ی به حکومت حضرت حجت است که در بعضی از منابع اهل سنت دارد که اگر یک روز از عمر زمین باقی مانده باشد لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنْ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ قَالَ زَائِدَةُ فِي حَدِيثِهِ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ ثُمَّ اتَّفَقُوا حَتَّى يَبْعَثَ فِيهِ رَجُلًا مِنِّي خدا این روز را این قدر طولانی می‌کند تا این شخص به حکومت برسد و این سه وعده یعنی وعده‌ی حکومت صالحان وعده‌ی امنیت وعده‌ی استقرار دین تحقق پیدا بکند البته این طولانی کردن کنایه است مثل این که شما به کسی می‌گویید اگر یک دقیقه هم وقت داشته باشم من این کار را انجام می‌دهم یعنی می‌خواهد بگوید تحقق این امر خواهد بود این یکی از آیاتی است که مطرح شده است.
شریعتی: می‌رویم به محضر نورانی قرآن کریم برمی گردیم ادامه‌ی فرمایشات آقای دکتر رفیعی را خواهیم شنید برای آگاهی از مباحث ما و دریافت فایل‌های صوتی و متنی می‌توانید به سایت ما مراجعه بکنید samtekhoda3.ir صفحه‌ی 184 را امروز با هم تلاوت می‌کنیم آیات 53 تا 61 سوره‌ی مبارکه‌ی انفال از جزء دهم قرآن کریم
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّـهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِّعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ وَأَنَّ اللَّـهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿٥٣﴾ كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَذَّبُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ فَأَهْلَكْنَاهُم بِذُنُوبِهِمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَكُلٌّ كَانُوا ظَالِمِينَ ﴿٥٤﴾ إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللَّـهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ ﴿٥٥﴾ الَّذِينَ عَاهَدتَّ مِنْهُمْ ثُمَّ يَنقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِي كُلِّ مَرَّةٍ وَهُمْ لَا يَتَّقُونَ ﴿٥٦﴾ فَإِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِي الْحَرْبِ فَشَرِّدْ بِهِم مَّنْ خَلْفَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ ﴿٥٧﴾ وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوْمٍ خِيَانَةً فَانبِذْ إِلَيْهِمْ عَلَى سَوَاءٍ إِنَّ اللَّـهَ لَا يُحِبُّ الْخَائِنِينَ ﴿٥٨﴾ وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَبَقُوا إِنَّهُمْ لَا يُعْجِزُونَ ﴿٥٩﴾ وَأَعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّـهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّـهُ يَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللَّـهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لَا تُظْلَمُونَ ﴿٦٠﴾ وَإِن جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّـهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿٦١﴾
ترجمه:
این [کیفر سخت] به سبب این است که خدا بر آن نیست که نعمتی را که به قومی عطا کرده [به عذاب و نقمت] تغییر دهد تا زمانی که آنان آنچه را در خود [از عقاید حقّه، حالات پاک و اخلاق حسنه‌ای که] دارند [به کفر، شرک، عصیان و گناه] تغییر دهند؛ و یقیناً خدا شنوا و داناست. (۵۳) [عادت اینان] مانند عادت فرعونیان و پیشینیان آنان است که آیات پروردگارشان را تکذیب کردند، در نتیجه ایشان را به کیفر گناهانشان هلاک نمودیم، و فرعونیان را غرق کردیم و همه آنان ستمکار بودند. (۵۴) یقیناً بدترین جنبندگان نزد خدا کسانی هستند که کافرند و [به سبب لجبازی و عنادشان] ایمان نمی‌آورند. (۵۵) همان کسانی که با برخی از آنان [بارها] پیمان بستی، ولی هر بار پیمانشان را می‌شکنند و از خدا پروا نمی‌کنند. (۵۶) پس اگر در میدان جنگ، بر آنان دست یافتی [با وارد کردن مجازات و عقوبت سنگین بر ایشان] دیگر کسانی را که دنبال آنانند [و قصد جنگ با تو را دارند] تار و مار کن تا متذکّر [قدرت شما] شوند [و از خیال جنگ با تو بازایستند.] (۵۷) و اگر از خیانت و پیمان شکنی گروهی [که با آنان هم پیمانی] بیم داری، پس به آنان خبر ده که [پیمان] به صورتی مساوی [و طرفینی] گسسته است؛ زیرا خدا خائنان را دوست ندارد. (۵۸) و آنان که کافرند گمان نکنند که با پیمان شکنی خود [بر قدرتِ حق] پیشی جسته اند، اینان نمی‌توانند [ما را] عاجزکنند [تا از دسترس قدرت ما بیرون روند.] (۵۹) و در برابر آنان آنچه در قدرت و توان دارید از نیرو [و نفرات و ساز و برگ جنگی] و اسبان ورزیده [برای جنگ] آماده کنید تا به وسیله آنها دشمن خدا و دشمن خودتان ودشمنانی غیر ایشان را که نمی‌شناسید، ولی خدا آنان را می‌شناسد بترسانید. و هر چه در راه خدا هزینه کنید، پاداشش به طور کامل به شما داده می‌شود، و مورد ستم قرار نخواهید گرفت. (۶۰) و اگر دشمنان به صلح گرایند، تو هم به صلح گرای، و بر خدا توکل کن، که یقیناً او شنوا و داناست. (۶۱)
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
شریعتی: آقای دکتر اشاره‌ی قرآنی را بفرمایید
دکتر رفیعی: در سوره‌ی انفال این آیه‌ای که عزیزان زیاد شنیدند «وَأَعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّـهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ» یکی از بحث‌های مهم این است که یک ما دشمن را بشناسیم عدوّ کیست و دوست کیست بعد از آن که دشمن را شناختیم دوم دشمن را کوچک نشماریم لا تَستَصغِرَنَ عَدُوّا و إن ضَعُفَ (غرر الحکم، ح 10209) دشمن را کوچک نشمارید ولو ضعیف باشد نکته‌ی سوم این که در برابر دشمن مجهز باشید اگر هیچ درگیری در عالم نبود هیچ دشمنی نبود خیلی خوب بود هیچ سلاحی هم ساخته نمی‌شد این همه هزینه‌های سلاح هزینه‌ی رفاه مردم می‌شد ولی این غیر ممکن است طبیعتا همواره خدا هم دشمن دارد چون می‌گوید «عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ» (ممتحنه/ 1) «عَدُوَّ اللَّـهِ» پس با توجه به این که دشمن همواره وجود دارد و در مقابل دشمن باید انسان قوت لازم را داشته باشد این آیه می‌فرماید که در مقابل دشمن آماده باشید چه آماده بکنیم؟ شمشیر؟ تانک؟ موشک؟ نه آن چیزی که در توان شما است از نیرو یعنی ببینید دشمن با چه سلاحی می‌آید یا حتی نه در فکرش چه سلاحی است شما مطابق همان را بسازید و در مقابلش ایستادگی بکنید لذا مرحوم سید شرف الدین در کتاب المراجعات جمله‌ی قشنگی دارد می‌گوید دشمن از هر راهی که وارد می‌شود از همان راه دفعش بکنید از راه دیگر نروید چون او می‌آید جلو شما عقب می‌افتید متناسب با تهدیدهایشان الآن بحث‌های موشکی در ایران خیلی مطرح است خود آنها دارند تمام انبارهایشان پر از موشک و سلاح می‌کنند ما بنشینیم تماشا بکنیم؟ بگوییم نه این‌ها توهم است نه اگر یک روزی جنگی در بگیرد کما این که در این کشور هشت سال جنگ شد عزیزان ما به فکر افتادند سلاح ساختند نه باید یک روزی ان شاء الله بیاید یک گلوله هم شلیک نشود این خیلی خوب است اما وقتی دشمن دست به سلاح برد نمی‌شود نشست دست بسته او را تماشا کرد این آیه می‌گوید در مقابل دشمن همواره خودتان را آماده و مجهز بکنید.
شریعتی: خیلی ممنون داریم در مورد مهدویت صحبت می‌کنیم امام مهدی و عصر ظهور در آینه‌ی آیات نورانی قرآن کریم آقای دکتر رفیعی به یک آیه اشاره کردید ادامه‌ی فرمایشات شما را می‌شنویم
دکتر رفیعی: گفتیم آیاتی که در قرآن در مورد مهدویت است آیاتی است که اشاره است به یک تحقق و وعده‌ای در آینده و از این دست آیات ما در قرآن زیاد داریم که مطالبی را فرموده که بعدا تحقق پیدا کرده است مثل آیه‌ی اول سوره‌ی روم که آن زمانی که قرآن نازل شد این اتفاق هنوز نیفتاده بود بعدا محقق شد خبر از آینده داده پیشگویی‌هایی که قرآن کریم دارد. در ارتباط با مهدویت هم آیاتی در قرآن ما داریم این‌ها نامی از حضرت مهدی علیه السلام نبرده اما اشاره به یک نکته‌ای است که روایات صحیح ذیل آن آیه گفته اند این اتفاق در دوران ظهور پیش می‌آید در دورانی که امام زمان ارواحنا فداه ظهور بکنند یک آیه را خواندیم آیه‌ی دوم آیه‌ی 105 سوره‌ی انبیاء است «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ» (انبیاء/ 105) وقتی می‌فرماید کتبنا یعنی انجام این امر حتمی است و محقق خواهد شد نکته‌ی دوم در آیه کلمه‌ی اَنَّ الاَرض است این کنایه از این است که در واقع در کل کره‌ی زمین و کل عالم هستی این اتفاق خواهد افتاد نکته‌ی سوم این است که یَرِثُها ارث به چه کسی می‌گویند؟ به چیزی که انسان برایش زحمت نکشیده پدر از دنیا می‌رود ده خانه ماشین داشته می‌رسد به ورثه‌ها یعنی این انتقال و این واگذاری چنین نیست که از طریق معامله و داد و ستد باشد نه خداوند این را مثل ارثی که پدر به فرزند می‌دهد خدا این کار را انجام می‌دهد نکته‌ی چهارم در آیه این است که آن کسانی که ما نوشتیم کره‌ی زمین در نهایت به میراث خواهند برد آن را و حکومتی تشکیل خواهند داد بنده‌های صالح خدا هستند یعنی ممکن است شما بگویید الآن ابر قدرت‌ها کلی از کشورهای جهان را به استعمار خودشان گرفتند نه آن دوران بندگان صالح به خاطر شایستگی شان این زمین به آنها به ارث می‌رسد که حکومت تشکیل بدهد مستحق آن ارث می‌شوند نکته‌ی پنجم این است که می‌فرماید این حادثه و این اتفاق که ما نوشتیم کل کره‌ی زمین به ارث می‌رسد برای بندگان صالح ما این را در زبور نوشتیم بعد از ذکر یعنی چه؟ زبور که معلوم است کتاب حضرت داود علیه السلام بوده است بعد از ذکر را گفتند منظور از این ذکر تورات است یعنی در تورات هم این را گفتیم در تورات یک بار گفتیم در زبور هم یک بار دیگر البته بعضی مفسرین گفتند منظور از ذکر کتب آسمانی است نه فقط تورات ولی در قرآن کریم داریم جاهایی که به تورات کلمه‌ی ذکر گفته شده است یا نه ممکن است کسی بگوید به قرآن هم ذکر گفتیم ولی زبور بعد از قرآن نیست با توجه به این آیه استفاده می‌شود که شرط حاکمیت و پیروزی مستضعفان بر مستکبران را خدا در دو محور قرار داده است یعنی یک روزی این هم نکته‌ی قابل توجهی است یک روزی این اتفاق می‌افتد اما شرط این که این اتفاق بیفتد و کسانی که این شایستگی را دارند این است که عبد هستند صالح هستند عبد صالح بودن خیلی مهم است حضرت ابراهیم از خدا می‌خواست جزء عباد الصالح باشد حضرت سلیمان از خدا این را تقاضا می‌کرد حالا این بندگان صالح که ما در زیارت نامه‌ی حضرت عباس می‌گوییم السَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ می‌گوییم در نماز هم می‌گوییم اَلسَّلامُ عَلَيْنَا وَعَلي عِبَادِ اللهِ الصّالِحِينَ اتفاقا من به کتاب عهد جدید و قدیم مراجعه کردم زبور حضرت داود که منتشر شده با تورات و انجیل در بازار است ترجمه‌ی فارسی شده آن جا دیدم که این طور نوشته زیرا که شریران منقطع می‌شوند و متوکلان به خداوند وارث زمین خواهند شد اما متبرکان خداوند وارث زمین خواهند شد اما ملعونان وی منقطع خواهند شد خداوند روزهای صالحان را می‌داند و میراث ایشان ابدی خواهد بود این عین متنی است که من از ترجمه‌ی فارسی اش برداشتم این هم از آیاتی است که در این موضوع اشاره شده است. یک حکومت قطعی که این جا گفته ما نوشتیم آیه‌ی قبلی گفته ما وعده دادیم این جا گفته نوشتیم آیه‌ی بعدی سوره‌ی قصص آیه‌ی 5 و 6 است که این آیه را مکرر بینندگان عزیز شنیده اند «وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ، وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَنُرِيَ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا مِنْهُم مَّا كَانُوا يَحْذَرُونَ» (قصص/ 6-5) عبارات خیلی به هم نزدیک است این جا هم وارثین دارد یَرِثُها دارد در آیه‌ی اول دادیم که وعده داده است خداوند به افراد که این اتفاق بیفتد این جا باز می‌گوید منت می‌گذاریم بر مستضعفین و اراده‌ی خدا بر این قرار گرفته هم آمده در ادامه اش هم دارد که شبیه همان که در قبل داشتیم که «وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ» این تعبیر که باز روایات فراوانی ذیل این آیه داریم از جمله این روایت امام سجاد علیه السلام که فرمودوَ الَّذِي بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ بَشِيراً وَ نَذِيراً إِنَّ الأَبْرَارَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ وَ شِيعَتَهُمْ بِمَنْزِلَةِ مُوسَى وَ شِيعَتِهِ وَ إِنَّ عَدُوَّنَا وَ شِيعَتَهُمْ بِمَنْزِلَةِ فِرْعَوْنَ وَ أَشْيَاعِه (نورالثقلین، ج 4، ص 109) قسم به آن خدایی که پیغمبر را به عنوان بشیر و نذیر فرستاد ابرار از ما اهل بیت هستند ادامه‌ی این آیه دارد «وَنُرِيَ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ» لذا امام فرمودند که قسم می‌خورم به آن کسی که پیغمبر را مبعوث کرد ما اهل بیت جزء ابرار هستیم و شیعیان ما جزء ابرار هستند و دشمنان ما از فراعنه هستند و پیروانشان این آیه هم در واقع آینده‌ی تاریخ را بیان می‌کند که یک چنین وعده‌ای را خداوند تبارک و تعالی به افراد مستضعف داده
شریعتی: مستضعف چه کسانی هستند؟
دکتر رفیعی: طبیعتا کسانی هستند که در طول تاریخ حقوقشان نادیده گرفته شده دستشان به جایی نرسیده است این مستضعف در این جا و آن آیه‌ی عِبَادِیَ الصالِحُون و آیه‌ی وَعَدَ الله که خواندیم که آن‌هایی را که ما وعده دادیم که زمین را در اختیار آنها قرار بدهیم دین را برایشان کامل بکنیم این سه آیه را به همین میزان اکتفا می‌کنیم این سه آیه را کنار هم که می‌چینیم می‌بینیم در قرآن کریم موضوع مهدویت به صورت فراگیر اما نه به اشاره‌ی مستقیم مثل نام پیغمبر نه بلکه به وعده‌ای که اتفاق خواهد افتاد بیان شده است طبق روایاتی که ذیلش داریم در قرآن پرداخته شده است کتاب‌هایی که در بازار است مثل معجم احادیث امام المهدی جلد هفتم که آیات مهدویت را آورده است یک کتابی مرحوم آقای بحرانی دارد آیات قرآن درباره‌ی مهدویت را جمع آوری کرده مرحوم مجلسی در بحار دارد کتاب‌هایی در بازار است مهدی در قرآن که این آیات را آوردند هشتاد آیه صد و بیست آیه مورد بحث قرار گرفته که بعضی‌ها باطن آیه است بعضی‌ها ظاهر آیه است که ما این سه آیه‌ی کلیدی را در این جلسه مطرح کردیم که فقط منطبق بر عصر ظهور است ان شاء الله موضوع روایات را هفته‌ی بعد خواهیم پرداخت
