انحرافات فکری و عملی، یکی از عوامل فقر و بدبختی و عقب‌ماندگی است.
مفاسد عقیدتی و اخلاقی، یکی از علل اصلی نزول بلا، قحطی و خشکسالی است.
رواج فحشا و فساد در اجتماع مسلمین، یکی از موانع استجابت دعاست.
گناه و معصیت، ابر سیاهی است که مانع تابش خورشید رحمت حق تعالی و الطاف حضرت ولی عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه است. «وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیرٍ» شوری۴۲، آیه۳۰
اثرات گناهان برای پاکی در دنیا
در روایتی، پیامبر اکرم فرمودند:
[مؤمن مراحل فقر – مرض – خوف از سلطان – سختی جان‌دادن را می‌گذراند تا گناهانش پاک شود]
إِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا قَارَفَ الذُّنُوبَ ابْتُلِیَ بِهَا بِالْفَقْرِ؛ فَإِنْ کَانَ فِی ذَلِکَ کَفَّارَهٌ لِذُنُوبِهِ وَ إِلَّا ابْتُلِیَ بِالْمَرَضِ؛ فَإِنْ کَانَ فِی ذَلِکَ کَفَّارَهٌ لِذُنُوبِهِ وَ إِلَّا ابْتُلِیَ بِالْخَوْفِ مِنَ السُّلْطَانِ یَطْلُبُهُ؛ فَإِنْ کَانَ ذَلِکَ کَفَّارَهً لِذُنُوبِهِ وَ إِلَّا ضُیِّقَ عَلَیْهِ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِهِ؛ حَتَّى یَلْقَى اللَّهَ حِینَ یَلْقَاهُ وَ مَا لَهُ مِنْ ذَنْبٍ یَدَّعِیهِ عَلَیْهِ فَیَأْمُرُ بِهِ إِلَى الْجَنَّهِ. وَ إِنَّ الْکَافِرَ وَ الْمُنَافِقَ لَیُهَوَّنُ عَلَیْهِمَا خُرُوجُ أَنْفُسِهِمَا حَتَّى یَلْقَیَا اللَّهَ حِینَ یَلْقَیَانِهِ وَ مَا لَهُمَا عِنْدَهُ مِنْ حَسَنَهٍ یَدَّعِیَانِهَا عَلَیْهِ فَیَأْمُرُ بِهِمَا إِلَى النَّارِ. بحار، ج۶۴، ص۲۳۷
کفران نعمت
گناه، کفران نعمت‌های الهی است.
«لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی لَشَدیدٌ» ابراهیم۱۴، آیه۷
دعای عرفه ابی‌عبدالله علیه‌السلام: .. إِلَهِی أَمَرْتَنِی فَعَصَیْتُکَ وَ نَهَیْتَنِی فَارْتَکَبْتُ نَهْیَکَ فَأَصْبَحْتُ لَا ذَا بَرَاءَهٍ فَأَعْتَذِرَ وَ لَا ذَا قُوَّهٍ فَأَنْتَصِرَ فَبِأَیِّ شَیْءٍ أَسْتَقِیلُکَ یَا مَوْلَایَ أَ بِسَمْعِی أَمْ بِبَصَرِی أَمْ بِلِسَانِی أَمْ بِیَدِی أَمْ بِرِجْلِی أَ لَیْسَ کُلُّهَا نِعَمُکَ عِنْدِی وَ بِکُلِّهَا عَصَیْتُکَ…
توبه و استغفار
تنها راه نجات از عقوبت گناهان، توبه است. «وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی وَ لْیُؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ» بقره۲، آیه۱۸۶
«.. وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» نور۲۴، آیه۳۱
پیامبر: خَیْرُ الدُّعَاءِ الِاسْتِغْفَارُ. چون گناه، مانع استجابت دعا
امام باقر علیه‌السلام: إِنَّ الْعَبْدَ لَیَسْأَلُ اللَّهَ حَاجَهً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا فَیَکُونُ مِنْ شَأْنِ اللَّهِ تَعَالَى قَضَاؤُهَا إِلَى أَجَلٍ قَرِیبٍ أَوْ بَطِیءٍ فَیُذْنِبُ الْعَبْدُ عِنْدَ ذَلِکَ الْوَقْتِ ذَنْباً فَیَقُولُ لِلْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِحَاجَتِهِ لَا تُنْجِزْهَا لَهُ فَإِنَّهُ قَدْ تَعَرَّضَ لِسَخَطِی اسْتَوْجَبَ الْحِرْمَانَ مِنِّی. بحار، ج۹۰، ص۳۷۶
اثرات منفی و پیامدهای گناه
قحطی و خشکسالی
ابوحمزه از امام باقر علیه‌السلام: مَا مِنْ سَنَهٍ أَقَلَّ مَطَراً مِنْ سَنَهٍ وَ لَکِنَّ اللَّهَ یَضَعُهُ حَیْثُ یَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ إِذَا عَمِلَ قَوْمٌ بِالْمَعَاصِی صَرَفَ عَنْهُمْ مَا کَانَ قَدَّرَ لَهُمْ مِنَ الْمَطَرِ فِی تِلْکَ السَّنَهِ إِلَى غَیْرِهِمْ وَ إِلَى الْفَیَافِی وَ الْبِحَارِ وَ الْجِبَالِ وَ إِنَّ اللَّهَ لَیُعَذِّبُ الْجُعَلَ فِی جُحْرِهَا بِحَبْسِ الْمَطَرِ عَنِ الْأَرْضِ الَّتِی هِیَ بِمَحَلِّهَا بِخَطَایَا مَنْ بِحَضْرَتِهَا وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لَهَا السَّبِیلَ فِی مَسْلَکٍ سِوَى مَحَلَّهِ أَهْلِ الْمَعَاصِی قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی الْأَبْصارِ. کافی، ج۲، ص۲۷۲
فیافی، جمع فیفاء: البراری الواسعه.
علامه مجلسی: این روایت دلالت دارد بر اینکه برخی حیوانات، بهره‌ای از علم و شعور و درک افعال عباد دارند.
ر.ک ص۵۲
مصیبت و مرض و سختی
امیرالمؤمنین: تَوَقَّوُا الذُّنُوبَ فَمَا مِنْ بَلِیَّهٍ وَ لَا نَقْصِ رِزْقٍ إِلَّا بِذَنْبٍ حَتَّى الْخَدْشِ وَ الْکَبْوَهِ (لغزش پا) وَ الْمُصِیبَهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ. بحار، ج۷۰، ص۳۵۰
نیز: مَا مِنَ الشِّیعَهِ عَبْدٌ یُقَارِفُ أَمْراً نَهَیْنَاهُ عَنْهُ فَیَمُوتُ حَتَّى یُبْتَلَى بِبَلِیَّهٍ تُمَحَّصُ بِهَا ذُنُوبُهُ إِمَّا فِی مَالٍ وَ إِمَّا فِی وَلَدٍ وَ إِمَّا فِی نَفْسِهِ حَتَّى یَلْقَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَا لَهُ ذَنْبٌ وَ إِنَّهُ لَیَبْقَى عَلَیْهِ الشَّیْءُ مِنْ ذُنُوبِهِ فَیُشَدَّدُ بِهِ عَلَیْهِ عِنْدَ مَوْتِهِ. همان
البته این روایات، مربوط به کسی می‌شود که: اولا عقل و شعور داشته باشد؛ ثانیا معصوم نباشد.
بلاهای جدید و عجیب
حضرت رضا علیه‌السلام: کُلَّمَا أَحْدَثَ الْعِبَادُ مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَمْ یَکُونُوا یَعْمَلُونَ أَحْدَثَ اللَّهُ لَهُمْ مِنَ الْبَلَاءِ مَا لَمْ یَکُونُوا یَعْرِفُونَ/ یَعُدُّونَ. کافی، ج۲، ص۲۷۵
می‌بینیم که با تمام پیشرفت‌های علم طب، امراض ناعلاج بسیار است!
فقر و تنگ‌دستی
زوال نعمت‌ها
ر.ک ص۵۳
سلب توفیق
امام صادق علیه‌السلام: إِنَّ الرَّجُلَ یُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیُحْرَمُ صَلَاهَ اللَّیْلِ وَ إِنَّ الْعَمَلَ السَّیِّئَ أَسْرَعُ فِی صَاحِبِهِ مِنَ السِّکِّینِ فِی اللَّحْمِ. بحار، ج۷۰، ص۳۳۰
مستجاب‌نشدن دعا
یکی از اثرات گناهان این است که باعث می‌شود دعای انسان به اجابت نرسد.
کوتاه‌شدن عمر
امام صادق علیه‌السلام: مَنْ یَمُوتُ بِالذُّنُوبِ أَکْثَرُ مِمَّنْ یَمُوتُ بِالْآجَالِ وَ مَنْ یَعِیشُ بِالْإِحْسَانِ أَکْثَرُ مِمَّنْ یَعِیشُ بِالْأَعْمَارِ. بحار، ج۵، ص۱۴۰
دشمنی با اهل بیت
برخی گناهان موجب زوال نعمت ولایت و محبت اهل بیت عصمت و طهارت و جایگزینی دشمنی ایشان می‌شود. و این یکی از آسیب‌های خطرناک است که در دعای عصر غیبت نیز به آن اشاره شده: «اللهم و لا تجعلنی من خصماء آل محمد و لا تجعلنی من أعداء آل محمد و لا تجعلنی من أهل الحنق و الغیظ على آل محمد».
امیرالمؤمنین: مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ عَلَیْهِ أَرْبَعُونَ جُنَّهً حَتَّى یَعْمَلَ أَرْبَعِینَ کَبِیرَهً فَإِذَا عَمِلَ أَرْبَعِینَ کَبِیرَهً انْکَشَفَتْ عَنْهُ الْجُنَنُ فَیُوحِی اللَّهُ إِلَیْهِمْ أَنِ اسْتُرُوا عَبْدِی بِأَجْنِحَتِکُمْ فَتَسْتُرُهُ الْمَلَائِکَهُ بِأَجْنِحَتِهَا قَالَ فَمَا یَدَعُ شَیْئاً مِنَ الْقَبِیحِ إِلَّا قَارَفَهُ حَتَّى یَمْتَدِحَ إِلَى النَّاسِ بِفِعْلِهِ الْقَبِیحِ فَیَقُولُ الْمَلَائِکَهُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُکَ مَا یَدَعُ شَیْئاً إِلَّا رَکِبَهُ وَ إِنَّا لَنَسْتَحْیِی مِمَّا یَصْنَعُ فَیُوحِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ أَنِ ارْفَعُوا أَجْنِحَتَکُمْ عَنْهُ فَإِذَا فُعِلَ ذَلِکَ أَخَذَ فِی بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَعِنْدَ ذَلِکَ یَنْهَتِکُ سِتْرُهُ فِی السَّمَاءِ وَ سِتْرُهُ فِی الْأَرْضِ فَیَقُولُ الْمَلَائِکَهُ یَا رَبِّ هَذَا عَبْدُکَ قَدْ بَقِیَ مَهْتُوکَ السِّتْرِ فَیُوحِی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ لَوْ کَانَتْ لِلَّهِ فِیهِ حَاجَهٌ مَا أَمَرَکُمْ أَنْ تَرْفَعُوا أَجْنِحَتَکُمْ عَنْهُ. کافی، ج۲، ص۲۷۹؛ علل الشرائع، ج۲، ص۵۳۲
خروج از ولایت و سرپرستی پروردگار
مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: مَنْ رَوَى عَلَى مُؤْمِنٍ رِوَایَهً یُرِیدُ بِهَا شَیْنَهُ وَ هَدْمَ مُرُوءَتِهِ لِیَسْقُطَ مِنْ أَعْیُنِ النَّاسِ أَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنْ وَلَایَتِهِ إِلَى وَلَایَهِ الشَّیْطَانِ، فَلَا یَقْبَلُهُ الشَّیْطَانُ.
اثرات گناه شیعیان
حضرت صادق علیه‌السلام: یَا مُفَضَّلُ إِیَّاکَ وَ الذُّنُوبَ وَ حَذِّرْهَا شِیعَتَنَا فَوَ اللَّهِ مَا هِیَ إِلَى أَحَدٍ أَسْرَعَ مِنْهَا إِلَیْکُمْ… وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۳۰۵
