فرمول رسیدن به عزت
فروتنی، انسان را در نظر دیگران بزرگ جلوه می دهد و او را در میان مردم محترم می سازد. چنان که امیرالمؤمنین علی علیه السلام هم می فرماید: «التواضعُ یَکسُوکَ المَهایَةَ؛ تواضع، جامه بزرگواری و وقار بر تن توست».
کسی که به خاطر خدا تواضع کند، اگرچه به ظاهر خویشتن را ضعیف و حقیر نشان می دهد، خداوند مقام او را در نگاه مردم بالا می برد. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در این زمینه سخن گهرباری دارد، ایشان می فرماید:
اِنَّ التَّواضُعُ یَزیدُ صاحِبَهُ رِفعةً، فَتواضَعُوا یَرفَعکُمُ اللّه ُ.
فروتنی وسیله سربلندی و سرافرازی است، تواضع کنید تا خدای متعال مقام شما را بلند گرداند.
سعدی در این باره می گوید:
یکی قطره باران ز ابری چکید خجل شد چو پهنای دریا بدید
که جایی که دریاست من کیستم گر او هست، حقا که من نیستم
چو خود را به چشم حقارت بدید صدف در کنارش به جان پرورید
سپهرش به جایی رسانید کار که شد نامور لؤلؤ شاهوار
بلندی از آن یافت، کو پست شد در نیستی کوفت تا هست شد
تواضع سر رفعت، افرازدت تکبر به خاک اندر اندازدت
مرحوم میرزا محمدحسن شیرازی، مُحَرِّمِ تنباکو، که از ایشان به‌عنوان مُجَدِّدِ قرنِ ثانی عشر نام می‌برند؛ قرن دوازدهم. یعنی در قرن 12 هجری، برجسته‌ترین شخصیت روحانیت شیعه، میرزای شیرازی است که تنباکو را تحریم کرد. و شخصیت بزرگی بوده میرزا. مقام انحصاری هم پیدا کرد.
می‌گویند به میرزای شیرازی گفتند: این عظمت و مقامی که شما پیدا کردید، از کجا به آن رسیدید؟ فرمول رسیدن به این آقای، عزت، شهرت در چه بود؟
مرحوم میرزا یک جمله فرمود. فرمود: من هیچ‌گاه از زمانی که جوانی بودم و طلبهای، تا الآن که مرجعی شده‌ام، خودم را بر دیگران، برتری نداده‌ام. چه الآن که مرجع تقلیدم، نمی‌گویم من از مردم بهترم. چه زمانی که طلبهای بودم، نمی‌گفتم من از دیگران برتر و بهترم. این تواضع است.
رسول‌الله می‌فرماید اگر شیرینی عبادت را می‌خواهید بچشید، متواضع باشید. در اهمیت تواضع تعبیرات بسیار جالبی در روایت ها آمده است. قال رسول صلى الله عليه و آله : مالي لا أرى علَيكُم حَلاوَةَ العِبادَةِ ؟! قالوا : و ما حَلاوَةُ العِبادَةِ ؟ قالَ : التَّواضُعُ .[تنبيه الخواطر : 1/201.]
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: چه شده است كه حلاوت عبادت را در شما نمى بينم؟! عرض كردند: حلاوت عبادت چيست؟ فرمود: فروتنى.
