رمز خلیل الله شدن حضرت ابراهیم علیه السلام

حدیث
علل الشرائع : حدّثنا أحمد بن محمّد الشيبانى ، قال : حدّثنا محمّد بن أحمد الأسدى الكوفى، عن سهل بن زياد الآدمى ، عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، قال : سَمِعتُ عَلِيَّ بنَ مُحَمَّدٍ العَسكَرِيَّ عليه السلام يَقولُ : إنَّمَا اتَّخَذَ اللَّهُ‌عزّ وجلّ إبراهيمَ خَليلاً لِكَثرَةِ صَلاتِهِ عَلى‌ مُحَمَّدٍ وأهلِ بَيتِهِ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيهِم. (1)

ترجمه‌
حضرت عبد العظيم عليه السلام : از امام هادى عليه السلام شنيدم كه مى‌فرمود : «خداوندعزّ وجلّ ، ابراهيم را از اين جهت براى خود دوست گرفت كه او به محمّد و اهل بيت ايشان - كه درودهاى خداوند بر ايشان باد - بسيار صلوات مى‌فرستاد .

شرح‌
لقب «خليل»، يكى از لقب‌هاى ابراهيم عليه السلام است كه خداوند سبحان، خود، آن را به او عنايت كرده است . در قرآن كريم مى‌خوانيم: وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَ هِيمَ خَلِيلاً .[۲] و خدا ابراهيم را به دوستى خود، انتخاب كرد.
از اين رو، در ميان انبيا، ابراهيم عليه السلام به «خليل الرحمن (دوست خداى مهربان)» معروف گرديده است.
ترديدى نيست كه اين اقدام خداوند منّان، بدون حكمت نيست؛ امّا حكمت آن چيست؟ در احاديث اهل بيت عليهم السلام، پاسخ‌هاى متعدّدى به اين پرسش داده شده است:

اوّل . ابراهيم عليه السلام ديگران را اطعام مى‌كرد و هنگامى كه مردم در خواب بودند، نماز مى‌خواند . از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله نقل شده كه فرمود: مَا اتَّخَذَ اللَّهُ إبراهيمَ خَليلاً إلّا لإطعامهِ الطَّعامَ ، وصَلاتِهِ باللَّيلِ والنّاسُ نِيامٌ . (3)
خداوند، ابراهيم را خليل (دوستِ) خود نگرفت، مگر براى آن كه اطعام مى‌كرد و شب‌هنگام كه مردم خواب بودند، نماز مى‌گزارد.

دوم . ابراهيم عليه السلام داراى اين ويژگى بود كه به هيچ نيازمندى، پاسخ منفى نمى‌داد و از هيچ كس چيزى نمى‌خواست . از امام باقر عليه السلام نقل شده كه فرمود: اِتَّخَذَ اللَّهُ‌عزّ وجلّ إبراهيمَ خَليلاً لأ نّهُ لَم يَرُدَّ أحَداً ، ولَم يَسألْ أحَداً غيرَ اللَّهِ‌عزّ وجلّ . (4)
خداوندعزّ وجلّ ، ابراهيم را خليل [خود] قرار داد؛ چون دست رد به سينه هيچ حاجتخواهى نزد و از هيچ كس هم جز خداوندعزّ وجلّ چيزى نخواست.

سوم . ابراهيم عليه السلام بسيار سجده مى‌كرد . نقل شده كه امام صادق عليه السلام در پاسخ شخصى كه از ايشان پرسيد: «چرا خداوندعزّ وجلّ ابراهيم را به عنوان خليل انتخاب كرد؟»، فرمود : لِكَثَرةِ سُجودِهِ عَلَى الأَرضِ . (5) زيرا او بسيار بر زمين سجده مى‌كرد .

چهارم . ابراهيم عليه السلام بسيار بر محمّد و خاندان او، درود مى‌فرستاد.
راوى اين حديث، حضرت عبد العظيم عليه السلام از امام هادى عليه السلام است ، آنطور كه گذشت .

گفتنى است كه همه اين احاديث را مرحوم شيخ صدوق رحمه اللَّه عليه در علل الشرائع آورده است، و تعارضى ميان آنها وجود ندارد؛ زيرا انتخاب ابراهيم عليه السلام به عنوان «خليل و دوست خداى سبحان» دلايل مختلفى داشته كه در هر حديثى، به يك و يا چند دليل آن، اشاره شده است.

1. علل الشرائع : ص ۳۴ ح ۳ ، بحار الأنوار : ج ۹۱ ص ۵۴ ح ۲۳ .
2. نساء : آيه ۱۲۵ .
3.علل الشرائع : ص ۳۵ ح ۴ .
4.علل الشرائع : ص ۳۴ ح ۲ .
5.علل الشرائع، ص ۳۴ ح ۱ .