كاربر محترم شما می توانید این مطلب را در دو قسمت مطالعه نمایید.
محیط خانواده اولین و بادوام ترین عامل در تكوین شخصیت كودكان و نوجوانان و زمینه ساز رشد جسمانی ، اخلاقی ، اجتماعی ، عقلانی و عاطفی آنان است . نهاد خانواده از جمله عمومی ترین نهادهای اجتماعی است كه معمولاً درتمام جوامع وجود دارد و مهمترین تكیه گاه و محور زندگی اجتماعی می باشد. در حقیقت فرد در خانواده متولد می گردد و در سازمان خانواده زندگی می كند و در مواقع نیاز به خانواده روی می آورد و در پرتو زندگی خانوادگی سكون و آرامش می یابد.
نهاد خانواده در همه ی ادوار و جوامع ، پذیرفته شده و توسعه یافته است و اولین پایگاه عناصر فرهنگی به نسل جدید است و از جمله عوامل مؤثر در ایجاد تمدن فرهنگ بشری و رشد و شكوفایی استعدادهای آدمی است. كودكان در فضای خانواده به صورت مستقیم و غیرمستقیم بسیاری از آداب و ارزش ها را می آموزند و تجربیات گوناگون كسب می كنند و از طریق این محیط كوچك با كودكان دیگر و دنیای خارج آشنا می گردند.
در تحلیل روابط ِ خانواده معمولاً با دو نوع برخورد از سوی خانواده ها مواجه می شویم . گاه والدین با مسائلی روبرو می شوند كه در واقع رفتار نابهنجار نیست. اما آنها بیش از حد ، حساسیت به خرج داده و احساس می كنند حركات فرزندشان نامعقول و ناسازگارانه است. اما گاه مشكل واقعاً وجود دارد و كودك یا نوجوان رفتارهایی را از خود بروز می دهد كه نه تنها برای خودش مضر است بلكه زندگی دیگران را نیز با مشكل مواجه می كند. البته در مبحث بزهكاری معمولاً با روابط نوع دوم دست به گریبان هستیم. كودكان و نوجوانان ناسازگار و مشكل آفرین و خانواده های نابسامان و بی قید كه به فرزند خود همچون گیاه نگریسته اند و با این اندیشه آنها را پرورانده اند كه مگر خود ما چطور بزرگ شده ایم ؟ ( بدون آنكه تغییر شرایط زمانی و تفاوت موقعیت ها را در نظر آورند) . به هر حال خانواده از چند جهت در پرخاشگری های بزهكارانه ی نوجوان دخیل می باشد.
سركوب نیازهای دوران كودكی
گاه كودك با خانواده ای سختگیر و مستبد مواجه می شود كه هیچ گونه انعطافی در حركات و تصمیم گیریهای خود ندارند . حتی برای اثبات نظریه خود گاه متوسل به كشمكش و مشاجره هم می شوند . یك نمونه درگیری بین والدین و فرزند را در نظر بگیرید؛ كودك نیازمند بازی و نشاط است ولی خانواده دوران كودكی خود را از یاد برده و از فرزند انتظاردارد مانند بزرگسالان رفتار كند . مسلماً كودك قادر نیست این انتظاروالدین را برآورده كند پس شروع می كند به آزار و اذیت دیگر خواهران و برادران كه این خود شلوغی و دردسر به دنبال دارد و والدین عصبی و ناراحت معمولاً با كتك زدن كودك و نشان دادن رفتارهای پرخاشگرانه به این نمایش خاتمه می دهند . این گونه رفتارهای خشن و توهین آمیز الگوهای پرخاشگرانه ای هستند كه تلویحاً به كودك می آموزند اگر می خواهی حرف خود را به عمل بنشانی فحاشی كن ، پرخاشگر باش و اگر لازم شد از قدرت بدنی و زور بازویت استفاده كن .
حمایت های افراطی
گاه دلیل پرخاشگری های نوجوان ریشه در حمایت های بیش از حد والدین آنها در دوران كودكی دارد . گاهی والدین فكر می كنند فرزندشان مجاز است هر كاری انجام دهد ، بچه های دیگر را كتك بزند و ...وهمیشه پیروز باشد اگرهموالدین دیگر كودكان نیز نسبت به رفتارهای زشت این عزیز دردانه اعتراض كنند با حمایت افراطی والدین از رفتار غلط كودك مواجه می شوند . مسلم است كه در چنین حالتی كودك می پنداردكه می تواندهر كاری انجام دهد. زیرا هر رفتار صحیح و یا غلط او با ناز و نوازش و محبت افراطی والدین مواجه می شود . پس با اتكا به اولیاء خود هر زمان كه بخواهد پرخاشگری می كند و بالاخره سر از آنجا در می آورد كه فكركند اگر تیغه تیز دشنه ای را نیز با بدن دیگران آشنا كند ، حق مسلمش بوده است .
احساس امنیت و مشاجرات والدین
می گویند پرخاشگری به دلیل احساس ترس و اضطراب به وجود می آید و ترس ناشی از عدم امنیت در افراد است كه واكنش پرخاشگرانه را در آنها برمی انگیزد . به این معنا كه هر كسی فریاد كشید و چه به صورت كلامی و یا بدنی دیگران را مورد آزار و اذیت قرار داد ، از موقعیت پیش آمده دچار وحشت شده و این واكنشها را از خود بروز می دهد . به همین دلیل است كه می گویند هر كس بیشتر فحاشی كند ترسوتر است .
در خانواده هایی كه مدام در حال نزاع و كشمكش هستند،كودك،خود را در معرض خطری دائمی می بیند . حالتی تهدید آمیز كه برایش وضع ناخوشایندی ایجاد كرده او را به واكنش وامی دارد . واكنشی كه نشان دهنده جهت گیری كودك نسبت به این اختلاف و مشاجرات است . والدین برای فرزندان سمبل امنیت، آسایش و آرامش به حساب می آیند . هنگام منازعات و مشاجرات لفظی والدین و گاه زد و خوردهای جسمی آنها،فرزندان،خود را در چنگال طوفانی مخرب و ویرانگر اسیر می بینند و ناامید و مضطرب تنها می توانند شاهد باشند كه والدین چگونه به هم ناسزا می گویند و سعی دارند همدیگر را مقصر قلمداد كنند. آنها تنها می توانند شاهد آن باشند كه چگونه سمبل امنیت در مقابل دیدگانشان نابود می شود .
ادامه دارد ...
در قسمت بعد به شیوه های فرزندپروری خواهیم پرداخت.
منبع : زن روز
