اين يک نياز کاملاً فطري و طبيعي است که همه انسان ها به خصوص کودکان و نوجوانان دوست داشته باشند به گونه اي که هستند مورد توجه، تأييد و تشويق ديگران قرار گيرند. از فرايند ارزش يابي به هر صورتي که باشد چندان خوشايند ايشان نيست و لو اين که انجام آزمون نتيجه اي خوشايند تر همراه داشته باشد. هر امتحاني و آزموني هيجان و اضطراب خاص خود را دارد. همه هنر انسان در اين است که با حداقل اضطراب از عهده انجام بزرگترين امتحانات بر آيد.
توصيه به دانش آموزان
1. کاملاً طبيعي است که قبل از امتحان مضطرب و عصبي شويم مهم اين است که بياموزيد که اعصابتان را کنترل کنيد.
2. قبلاً برنامه ريزي کنيد که چه لباسي مي خواهيد بپوشيد، چگونه به سر جلسه امتحان برويد و ....
3. به يادداشت هاي خلاصه شده تان نگاهي بيندازيد.
4. به موقع به محل امتحان برويد.
5. به صحبت هاي بدبينانه ديگران گوش ندهيد.
6. به خود فرصتي بدهيد تا آرام بگيريد.
7. دستور العمل امتحان را اول بخوانيد.
8. سوالات را به دقت بخوانيد.
9. زمان پاسخ دادن به هر سؤال را مشخص سازيد.
10. اگر سوالي به نظر دشوار رسيد، آنچه را مي دانيد با آن تطبيق بدهيد.
11. اگر احساس کرديد مطلب را نمي دانيد، آنچه را مي دانيد يادداشت کنيد، اغلب جواب را به اين طريق پيدا مي کنيد.
12. سعي نکنيد هر چه را مي دانيد بنويسيد، جواب دادن به سوال کافيست.
13. سعي نکنيد در حد نابغه ظاهر شويد. راحت باشيد.
14. در صورتي كه اضطراب شما زياد است از مشاوره كمك بگيريد.
15. راهبردهاي يادگيري را ياد بگيريد.
توصيه به والدين
1ـ سعي کنيد انتظارات معقول از فرزندان خود داشته باشيد زيرا هنگامي که سطح انتظارات خانواده، تناسبي با توان واقعي فرزندان نداشته باشد، خود مي تواند زمينه ساز اضطراب و نگراني مستمر باشد.
2ـ ميزان تلاش فرزندانتان را مورد توجه قرار دهيد نه صرف نتايج حاصل از انجام آزمون هاي مختلف.
3ـ همواره سعي کنيد با درک صحيح از ماهيت تفاوت هاي فردي و شناخت درست از ويژگي هاي ذهني، رواني و جسمي فرزندانتان، از مقايسه بي مورد کودکان با يکديگر اجتناب کنيد.
4ـ از ايجاد رقابت هاي نادرست پرهيز کنيد. رقابت هاي فردي و گروهي را صرفاً بايد در شرايط عادلانه و با در نظر گرفتن تفاوت هاي فردي و فراهم ساختن محيطي صميمي و دوست داشتني ايجاد کرد.
5ـ آن دسته از کودکان و نوجواناني که به لحاظ شيوه خاص تربيتي و نظام ارزشي حاکم بر خانواده و محيط زندگي شان، احساس خودارزشمندي و عزت نفس آن ها صرفاً ناشي از موفقيت هاي آموزشگاهي است، عمدتاً با اضطراب بيشتري مواجه هستند؛ لذا والدين بايد از القاء اين تفکر خودداري کنند.
6ـ والدين بايد با تشويق نقاط مثبت و توانمندي هاي فرزندانشان، اعتماد به نفس آن ها را تقويت نمايند.
7ـ والدين بايد به جاي تأکيد بر کسب بهترين نمره، بر تلاش هر چه بيشتر فرزندانشان تأکيد کنند.
توصيه به معلمان
1. معلم مجرب و دلسوز هرگز جلسه امتحان را به يک صحنه دادگاه و يا حسابرسي تبديل نمي کند.
2. معلم مهربان با چهره اي گشاده سعي مي کند عوامل مخرب و اضطراب را از جلسه امتحان دور سازد و قبل از آغاز امتحان با بيان جملاتي گيرا و خوشايند، دانش آموزان را از حالت هيجان زدگي و تنش رواني ـ عضلاني بيرون آورد.
3. معلم توانا و دلسوز به خوبي مي داند که هرگونه تهديد، تحقير و تنبيه اضطراب بچه ها را بيشتر مي کند.
4. نحوه تهيه و تنظيم سوالات امتحان و آشنا بودن دانش آموزان با نوع سؤالات در کاهش اضطراب بسيار مؤثر است.
5. طراح سؤالات بايد در درجه اول هدف هاي يادگيري را در نظر بگيرد.
6. سؤالات مي بايستي به گونه اي تهيه و تنظيم شودکه آموخته هاي شاگردان را ارزيابي کنند و نه نادانسته هاي آن ها را.
7. در تهيه سؤالات بايد سطح عمومي دانش آموزان مورد توجه قرار گيرد و نه توانمندي هاي خاص برگزيدگان کلاس.
8. سؤالات امتحان مي تواند به گونه اي باشد که دانش آموزان قدرت مقايسه و قضاوت را نيز داشته باشند.
9. نوع و تعداد سؤالات بايد متناسب با توان ذهني دانش آموزان و مدت زماني باشد که در اختيار آنان قرار مي گيرد.
10. امتحان و ارزش يابي بايد به صورت مستمر و دائمي انجام بپذيرد و دانش آموزان با هدف معلم از برگزاري امتحان، نحوه سوالات و غيره به خوبي آشنا شوند.
11. سؤالات بايد کاملاً خوانا، روشن، صريح، قابل فهم و بي نياز از تعبير و تفسير باشد، چرا که هرگونه ابهام در سؤالات مطروحه مي تواند موجب تشديد اضطراب شاگردان شود.
12. در مجموع، شرايط امتحان و سؤالات امتحاني بايد به گونه اي باشد که همه شاگردان احساس کنند در يک جلسه آموزشي حضور دارند.

عباس آئينه چي - مركز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه