دختري 23 ساله هستم، فارغ التحصيل رشته مهندسي برق؛ از نظر هوشي و ذهني بالاتر از معمول اما از نظر پشتكار و همت بسيار ضعيف، و بدتر از آن ايده آل طلب! نمي دونم با خودم چيكار كنم، هر فعاليتي كه تصميم به اجرا مي گيرم بهش پايبند نميمونم، فقط دو كار هست كه هر روز انجام مي دم و توش ثابت قدم هستم : مسواك و استفاده از اينترنت كه اين دومي بيشتر نقش وقت تلف كن رو داره. دو سالي هست كه فارغ التحصيل شده ام اما متأسفانه كار مناسب پيدا نكردم، الان هم توي خونه فقط وقتم رو تلف مي كنم، قصد دارم درسامو مرور كنم تا هم وقتي رفتم مصاحبه شغلي موفق باشم هم بالاخره با توجه به اين كه فارغ التحصيل شده ام دوست ندارم مباحث يادم بره؛ اما يكي دو روز كه مي خونم سرد مي شم و فكر مي كنم اونطور كه بايد پيش نمي رم. مشكل من اينه كه هيچوقت برنامه مرتبي نداشتم؛ نكته آخر اینکه توي خانواده تقريبا همگي همينطور تنبل هستن و من وقتي اونا رو مي بينم انگيزه ام رو بيشتر از دست مي دم. خواهش مي كنم كمكم كنيد.

خوشحاليم شما مخاطب ما هستيد؛ اميدواريم راهنماي خوبي در رابطه با اين موضوع براي شما باشيم.
از اينكه براي اهداف مهمي در زندگي داراي انگيزه هستيد و تصميم داريد به موفقيت برسيد به خودتان تبريك بگوييد و توجه داشته باشيد كه ما برحسب وظيفه مطالب و رهنمودهايي را برحسب مقدار آشنايي كه از طريق متن ارساليتان با وضعيت شما كسب مي كنيم ارائه مي دهيم و اين شما هستيد كه بايد با تطبيق آنها بر وضعيت خود برنامه ريزي مناسب را انجام دهيد.
پرسشگر محترم آنچه در يك برنامه ريزي مهم است دانستن اصول و روش هاي برنامه ريزي نيست بلكه عملي ساختن آنها و انگيزه ادامه آن برنامه است. لذا به نظر نمي رسد نياز به هزينه هنگفتي در اين مسير باشد زيرا همانطور كه مي دانيد انگيزه و علاقه ، عاملى درونى است و با روشن شدن هدف ، همبستگى و ارتباط مستقيم دارد؛ علاوه بر آن، شناخت انگيزه براي انتخاب هدف و مسير دستيابي به آن تأثير بسزايي در ميزان پيشرفت شما خواهد داشت. نكته اساسي اين است كه از تجربيات قبلى خود در راستاي طراحي برنامه، براي رسيدن به اهداف تعييني خود اقدام نماييد ؛ زيرا به هر حال شما خود را از بقيه بهتر مي شناسيد و با مهارت ها ،توانايي ها، نقاط ضعف و قدرت خود بيشتر آشنا هستيد. ما با توجه به كلياتي كه بيان نموديد اصولي را كه به شما در برنامه ريزي كمك خواهد كرد خدمتتان بيان مي داريم و در ادامه به راه هاي ايجاد انگيزه در اجراء برنامه اشاره مي نماييم.

اصول برنامه ریزی :
اصل 1 : اهداف خود را روشن كنيد. براي برنامه ريزي در كليه امور بايد اهداف دقيق و روشني داشته باشيد. اين مسأله در برنامه ريزي تحصيلي حائز اهميت فراوانتري است. براي خود روشن كنيد اهداف بلند مدت شما كدام ها هستند، اهداف كوتاه مدت كدام ها هستند.مثلا :
الف: هدف بلند مدت : آماده شدن برای قبولي در مصاحبه شغلي
 ب: هدف كوتاه مدت : مطالعه فلان دروس در اين ماه يا در اين هفته
 اصل 2 : اهداف خود را زمان بندي كنيد. زمان دقيقي براي هر يك از اهداف كوتاه مدت تعيين كنيد. مثلا تعيين كنيد كه مطالعه چه دروسي را در چه مدت زماني به اتمام خواهيد بود. به خوبي مراقب باشيد كه برنامه هاي تنظيم شده را به موقع و بدون تأخير انجام دهيد ؛زيرا كه خوب مي دانيد تأخير در اجراي به موقع برنامه ها برابر با عدم موفقيت است.
اصل 3 : تشخيص نيازها وكاستي ها. بايد خواست‏ها و احتياجات اساسى خود را در زمينه اي كه قصد داريد براي آن برنامه ريزي كنيد شناسايي كنيد. به عنوان مثال: در يك مقطع مشخص، چه درسى را بايد مطالعه كرد.
اصل 4 : تعيين زمان لازم. فرصت‏ها و اوقاتى كه بايد صرف تحقق اهداف برنامه شود را بايد مشخص كرد تا در نهايت معلوم شود چقدر زمان در هر روز يا هفته به آن موضوع اختصاص خواهد يافت. به عنوان مثال اگر قرار باشد يك كتاب 300 صفحه اي در طول يك ماه خوانده شود لازم است حداقل روزي یازده صفحه از كتاب مطالعه شود و اين نياز به حداقل يك ساعت وقت دارد.
اصل 5 : طبقه بندي اهداف بر اساس اولويت. كارهايي را كه مي خواهيد انجام دهيد، برحسب اولويتها و ميزان اضطرار و اهميت آن، طبقه بندي كنيد. بهترين زمان ها و اوقات را براي مهمترين كارها قرار دهيد. در اين صورت اگر وقت كم داشته باشيد و يا به هر دليل نتوانيد به همه اهداف و كارهايتان برسيد، مطمئن هستيد كه اهداف و برنامه هاي اصلي را انجام خواهيد داد.
اصل 6 : منظم باشید. براى منظم شدن، بايستى اهداف را در دو گروه بلند مدت و كوتاه مدت تقسيم كرد و سپس برنامه‏اى زمان بندى شده براى وصول به آن طراحى و عمل نمود. چرا كه اگر تمام اهداف بلند مدت باشند احتمال اينكه شما با گذر زمان دچار خستگي و نا اميدي گرديد زياد است اما اگر اهداف كوتاه مدت و ميان مدت نيز در نظرتان باشد بعد از مدت كوتاهي با رسيدن به اهداف كوتاه مدت بسيار تقويت گرديده و آن را پاداشي براي زحمات تان در نظر گرفته و با قوت و قدرت بيشتري برنامه هايتان را دنبال خواهيد كرد.
اصل 7 : تناسب با توانمندي. برنامه بايد در حد توان باشد نه خارج از توان. پس بايد مطابق طاقت و توان جسمي و روحي تان برنامه را طرح ريزي و اجرا كنيد و از حد تعادل خارج نشويد. اگر شما برنامه اي طرح كنيد كه در آن خودتان را موظف به روزي 18 ساعت كار و تلاش كنيد حتما با شكست مواجه خواهيد شد.
اصل 8 : عدم ايده آل نگري. ايده آل نگر و مطلق گرا نباشيد، يعني نخواسته باشيد تمام خواسته ها و آرزوهايتان فوري و به شكل كامل و تمام برآورده شود هر چند در راه به دست آوردن آن تلاش مي كنيد. در نظر نگرفتن واقعيات برنامه را با شكست مواجه مي كند.يادتان باشد كه بدون تعيين اهداف، برنامه‏ريزى غيرممكن و بدون برنامه‏ريزى، نظم ناميسّر است.

نكات كاربردي
1. شايسته است براى بهسازي و كيفى بخشي به برنامه خود هميشه آن را روى كاغذ (با توجه به شرحي كه در ادامه خواهد آمد) بياوريد.
2. هر چه وقت خود را بهتر سازماندهى (برنامه ريزى) كنيد ،بهتر مى‏توانيد از آن در جهت دستيابى به اهداف شخصى ،تحصيلي ، شغلى و حرفه‏اى استفاده كنيد.
3. جدولي كه داراي هفت رديف افقي است ، تهيه كرده و در اين رديف ها ايام هفته را بنويسيد. در ستون هاي عمودي نيز از زمان بيدار شدن تا زمان خواب تقسيم بندي كرده و هر ستوني را به كارها و فعاليت هاي روزانه مورد نظر خود اختصاص دهيد. مثلاً ساعت 5 و نيم تا 6 و نيم براي نماز و قرآن و خوردن صبحانه - 6 و نيم تا 7 و نيم براي .... . همينطور تا هنگام خواب كه مثلاً حدود 11 شب است غير از زمان هايي را كه مشغول كار هستيد زماني را براي استراحت و مابقي زمان را در هر روز به 2 يا 3 كتاب اختصاص دهيد و فعاليتي متناسب با توان و نوع كارتان اسم گذاري كنيد.
4. از آنجا كه ممكن است اهدافتان در روزهاي مختلف هفته و يا هفته هاي مختلف يك ماه و يا ماه هاي مختلف يك سال متفاوت باشد،ب هتر است براي بهره گيري شايسته از زمان ،برنامه اي متفاوت و شناور داشته باشيد . بعد از يك هفته از آغاز اجراي برنامه ،كم و كاستي هاي آن را يادداشت نماييد و به اصلاح برنامه براي هفته آينده بپردازيد .به عنوان مثال ممكن است بودجه زماني اي را كه براي صرف نهار و استراحت در نظر گرفته ايد نيازمند تغيير باشد و يا اينكه متوجه گرديد ساعت خواب به گونه اي است كه مي توانيد برنامه مطالعاتي خود را به آن زمان منتقل سازيد.

*** و اما انگيزه یافتن برای اجرای برنامه
 نوشتن برنامه اولين گام براي تحقق فعاليتهاي اساسي است. يك برنامه نوشته شده، چكيده اهداف و شيوه هاي دستيابي به آنها را،پ يش روي شما قرار مي دهد، اما تنظيم برنامه، بدون تعهد نسبت به اجراي آن، هيچ فايده اي ندارد.بايد واقعا مصمم باشيد كه برنامه خود را اجرا كنيد.وقتي اراده كنيد، همه چيز تحقق خواهد يافت. بدین منظور :
1. هرگاه احساس كرديد كه برنامه، آن طور كه شما مي خواهيد، پيش نمي رود؛ بايد به سرعت دست به كار شويد و مشكل را حل كنيد؛ در غير اين صورت، برنامه شما از مسير خود خارج مي شود. هرگز فكر نكنيد كه مشكلات مي آيند و خود به خود مي روند. اگر مشكل را به موقع رفع نكنيد؛ به سرعت به دردسري بزرگ دچار خواهيد شد.
2. ليستي از فوائد برنامه ريزي صورت گرفته، موقعيت درس خواندن و كسب موفقيت تحصيلي تهيه نموده و آن را هر روز مرور كنيد و هر روز نيم ساعت بر روي يكي از آن فوائد فكر كرده و 10 سطر درباره آن مطلب بنويسيد و اين عمل را براي يكايك فوائد انجام دهيد و بعد هر كدام كه براي شما خوشايندتر بود را گاه گاهي مطالعه و به آن بيافزائيد.
3. ليستي از پيامدهاي منفي عدم برنامه ريزي ، درس نخواندن , مانند ركود در تحصيل، سردرگمي در كارها و... را تهيه و با تأمل در مورد يكايك آنها اين پيامدهاي منفي را براي خود جدي ، بزرگ و معضل آفرين معرفي كنيد.
4. براي حفظ و جلب انگيزه لازم سعي كنيد طوري برنامه ريزي نماييد تا ديگران هم در آن سهيم شوند مثلاً درس را به اتفاق يكي از دوستان خود مطالعه كنيد و يا مباحثه كنيد.
5. هرگاه در اجراي برنامه تحصيلي خود موفقيت داشتيد خود را تشويق كنيد و پشتكار خود را افزايش دهيد.
6. هرگز دركارها نااميد نشويد و با حالت تهاجمي براي پي گيري و به انجام رساندن كارهاي ناقص وناموفق، جديت به خرج دهيد.
7. كارهايي را كه به عهده مي گيريد ناتمام رها نكنيد وآنها را به نحو احسن و تا رسيدن به نتيجه مطلوب ادامه دهيد.
8. هر شب قبل ازخوابيدن، فعاليتهاي روز جاري را محاسبه كرده و ميزان موفقيت خويش را ارزيابي كنيد.
9. تلاش كنيد با اعضاي خانواده روابط نزديك و صميمي داشته باشيد، چون در هنگام درس خواندن به حمايت و كمك و آرامش نياز خواهيد داشت. سعي كنيد در كنار خانواده خود، اوقات خوش و مرفهي داشته باشيد
10.سعي كنيد خيلي خوب و دقيق و منطقي (به دور از حرف و سخن ديگران ) به علايق و استعدادها و تواناييها و اهداف خود فكر كنيد تا جايي كه براي خودتان ، قانع كننده و آشكار باشد.
11.وقتي موفقيتي بدست مي آوريد هر چند هم كه كوچك باشد ، معتقد باشيد كه آن در نتيجه سعي و تلاش شما بوده ، نه شانس و اتفاق و...
12. شما براي كسب انرژي لازم براي رسيدن به يك هدف بايد انگيزه ي قوي داشته باشيد. انگيزه هم وقتي قوي مي شود كه دروني و خودجوش باشد نه بيروني و با زور! يعني اينكه شما معتقد به فواید و اهمیت تحصيل وداشتن زمينه شغلي مناسب باشيد ، نسبت به مطالعه، سطح سواد ، موقعيت اجتماعي و ... احساس نيازكنيد، از خواندن مطالب مورد علاقه خود لذت ببريد و نسبت به عملكرد خود احساس رضايت داشته باشيد، نه اينكه به خاطر ترس از حرف در و همسايه و فاميل یا به خاطر اينكه پدر و مادرم از من خواستند و چنين انتظاري دارند، درس بخوانيد، اين دلايل شايد براي ايجاد انگيزه خوب باشند ولي براي پايدار نگه داشتن انگيزه به دلايل و عوامل دروني نيازمنديم.

پرسشگر گرامي؛ موارد فوق، نكاتي ساده اما مهم را به شما يادآوري مي كنند كه با وجود ساده بودن نياز به تمرين و صرف وقت دارند كه ما اميدواريم شما نيز با رعايت آنها در زندگي اجتماعي و كارهاي خود، به موفقيت هاي روزافزون دست يابيد كه ما مطمئن به موفق شدن شما هستيم. ما هم در كنار حرم كريمه اهل بيت حضرت معصومه سلام الله عليه براي شما انسانهاي خواستار پاكي دعا مي كنيم.

*** منابعى براى مطالعه بيشتر
1. مديريت برتر زمان، راجيو ستى، ترجمه نازلى سيد گرگانى.
2. چگونه برنامه ريزى كنيم، كيت كنان، ترجمه قاسم كريمى.
3. مديريت زمان، لوتارجى بسى ورت، ترجمه منصور توكلى‏نيا