دانشجوي ترم اول رشته برق هستم، دبيرستان كه بودم خيلي مطالعه داشتم ولي حالا حس درس خواندن ندارم آيا اين طبيعيه؟ مي شود راهنماييم كنيد؟
از مکاتبه تان با این مرکز حق شناسی کرده و سپاسگزاریم؛ خوشحاليم مخاطبمان فردي است كه در مواجهه با دغدغه هاي ذهني اش، اقدام به مشاوره خواهي مي كند. اين را بدانيد كه يكي از نشانه هاي افراد عاقل و پويا، كسب آگاهي در زمينه هاي مورد نياز است. به خاطر اين فهم زيبا به شما تبريك مي گوييم و اميدواريم راهنماي خوبي برايتان باشيم.
پرسشگر محترم؛ در زمينه موضوعي كه با آن مواجه هستيد، ابتدا چند نكته مهم را متذكر مي شوم :
1. بي توجهي به تحصيل و حوصله درس خواندن و مطالعه نداشتن، هيچ گاه طبيعي نيست و علتي دارد. پس شما در قدم اول بايد علت اين موضوع را كشف كنيد؛ اين كار هم تنها از دست خودتان بر مي آيد، چون به ويژگي ها و شرايط خود اشراف داريد.
2. شما ابتدا بايد ببينيد توانايي هايتان متناسب با رشته اي كه در آن قبول شده ايد (برق) هست يا نه؟ اگر مي بينید هنگام درس خواندن به تكلف مي افتيد و مطالب را متوجه نمي شويد، مشكل از عدم تطابق توانايي هايتان و رشته مورد نظر است كه سبب ايجاد اين حس شده (كه به تبع خود رفتار هم در پي دارد، مطالعه نكردن و ...) و بايد آن را رفع كنيد.
3. گاهي اوقات توانايي هاي لازم براي تحصيل در رشته اي خاص (مثلاً رشته برق) در ما وجود دارد ولي ما با تنبلي و كم تلاشي هايمان، اينگونه به خود القاء مي كنيم كه حس درس خواندن نداريم. اين جا مشكل اصلي، سر درگمي و مشخص نبودن هدف تحصيل است كه منجر به كم تلاشي مي گردد و بايد آن را رفع كنيم. شما اگر به دانشگاه آمده ايد كه تخصصي كسب كنيد و فرد مفيدي براي جامعه باشيد (يعني هدف داريد)، بايد سختي هاي راه را نيز تحمل كنيد، مانند مطالعه كردن و درس خواندن به صورت مستمر، حضور جدي در كلاس ها، قبولي در امتحانات و ... .
4. اين را هم بدانيد، معمولاً دانشجويان، در ترم هاي ابتدايي دانشگاه به خاطر دوري از خانواده ( براي دانشجوياني كه محل تحصيل و محل زندگي شان متفاوت است)، ورود به محيط جديد و تغيير در برنامه هاي درسي، تغيير نوع كلاس ها (بعضاً مختلط و ...) ، كمي در تطبيق با شرايط جديد دچار مشكل مي شوند، و بعضاً حتي با افت تحصيلي روبرو مي شوند و خود را بي حوصله و ناتوان در درس خواندن مي بينند، كه جاي نگراني نيست و اين حالتشان پس از مدتي رفع مي شود. پس اگر اين بي حوصلگي شما (حس درس خواندن ندارم) ناشي از اين موضوع باشد، بايد به اين حالت تان به عنوان يك دوره گذار (كه مقطعي و كوتاه است) نگاه كنيد و آن را طوري مديريت كنيد كه روند تحصيلي تان آسيب نبيند و هر چه سريعتر با وضعيت موجود تطبيق پيدا كنيد. در غير اينصورت با مشكلات تحصيلي جدي از جمله مشروط شدن و اخراج روبرو خواهيد شد.
حال اگر هيچ كدام از مشكلاتي كه امكان وقوعش برايتان وجود دارد و در بالا به آن ها اشاره شد، گريبانگيرتان نبود، تنها موردي كه باقي مي ماند بي علاقگي و بی انگيزگي شما نسبت به درس خواندن است؛ بر همين اساس مطالبي در اين باره خدمتتان تقديم مي كنيم با اين اميد كه راه حلي براي مشكلتان باشد :
پرسشگر گرامي؛ به طور كلي هر رفتاري كه انسان انجام مي دهد معلول عواملي مانند نياز، انگيزه، اراده و هدف است. به عبارت ديگر در كنار هر رفتاري كه از انسان سر مي زند مي توان اين عوامل را مشاهده نمود. چرا وقتي ما تشنه مي شويم سراسيمه به هر طرفي مي رويم تا آب بدست آوريم و رفع عطش كنيم. زيرا نياز به آب داريم و كمبود آب در بدن ما موجب انگيختگي فيزيولوژيكي ما مي شود و ايجاد انگيزه مي كند و اگر در اين زمان براي رسيدن به «هدف» يعني آب اراده كنيم، رفتاري را آغاز مي كنيم و همه سعي و تلاش خود را بكار مي گيريم. اگر فردي بخواهد انگيزه درس خواندن پيدا كند بايد نسبت به درس خواندن احساس نياز كند تا در درونش انگيزه ايجاد گردد و اكنون با داشتن انگيزه و انتخاب هدفي عالي و متناسب، رسيدن به هدف را اراده كند و به سوي آن حركت كند. همچنين بايد عواملي كه باعث بي انگيزشي يا بي هدفي و سردرگمي شده است را شناسايي كرده و سپس با آنها مقابله منطقي نمايد. بنابر اين ما در ادامه عوامل بي انگيزشي و راهكارهاي ايجاد انگيزه را مي آوريم تا انشاءالله چراغي فرا روي هر جوينده علم باشد و هر دانشجويي با مطالعه دقيق آنها و بررسي موارد نسبت به خودش و برطرف كردن موانع و به كار بردن راهكارها و با توكل بر خداوند متعال در خود ايجاد انگيزه نمايد و به هدف خود دست بيابد.
*** عوامل بي انگيزشي : ( كه در صورت وجود بايد آن ها را رفع كنيد)
1. گاهي اوقات اطرافيان و دوستان با بيان مطالبي از قبيل «درس خواندن چه سودي دارد؟ كساني كه درس خوانده اند به كجا رسيده اند و ...» انگيزه درس خواندن را در شما از بين مي برند. براي رفع اين مشكل بايد از ارتباط با افراد منفي اجتناب كرد و با توكل به خداوند آنچه را كه درست است انجام داد.
2. عدم علاقه به رشته تحصيلي مي تواند موجب بي رغبتي و بي تفاوتي به درس و مطالعه شود اگر احساس مي كنيد علاقه اي به اين رشته نداريد در مرحله اول با اساتيد و كارشناسان در اين رشته مشورت كنيد شايد آنها اطلاعاتي را در مورد محاسن آن رشته به شما ارائه كنند كه موجب علاقه شما شود و از حالت بي تفاوتي و بي انگيزگي نجات پيدا كنيد و در مرحله دوم اگر عليرغم همه مشورت ها احساس مي كنيد علاقه اي به رشته تان نداريد، مي توانيد براي تغيير رشته اقدام كنيد. (البته براي تغيير رشته، به هيچ وجه نبايد عجولانه و زود تصميم بگيريد)
3 . نداشتن هدف سبب بي انگيزگي مي گردد. هدف شما از درس خواندن چيست؟ اگر هدفي نداريد طبعاً درس خواندن كاري عبث و بيهوده برايتان جلوه مي كند و يا اگر هدفي عالي، بزرگ و خواستني نداريد، به طور طبيعي انگيزه كمي براي ادامه تحصيل خواهيد داشت.
4. وجود برخي موانع نيز مي تواند انگيزه ادامه تحصيل را از انسان بگيرد، بنابراين اگر موانعي مانند كمبود وقت يا مشكلات مالي و يا ... بر سر راه شما قرار دارد سعي كنيد آنها را برطرف كنيد.
5. دوري از خانه و شهر يا محل سكونت نيز ممكن است برخي از افراد را دچار افسردگي و بي رغبتي به درس و مطالعه كند.
6. آب و هوا و تغييرات جوي نيز ممكن است تأثير داشته باشد.
7. سوء تغذيه، مشكلات جسماني يا رواني نيز در بي رغبتي تأثير دارد بنابراين اگر در اين زمينه مشكلاتي هست بايد برطرف شود.
8. احساس گناه نيز مي تواند سبب كاهش انگيزه در انسان گردد. گاهي اوقات خوب درس نخواندن و تنبلي و يا يك وقفه تحصيلي مي تواند شخص را دچار احساس گناه و در نتيجه بي رغبت و بي انگيزه كند. بايد گذشته را فراموش كرد و به آينده اميدوار بود.
9. عشق و علاقه افراطي به افراد، خصوصا در اين سنين، گاهي عامل ناهنجاري در تحصيل جوانان مي شود.
10. اتفاقات تأثير گذار در زندگي هم گاهي اوقات سبب بي انگيزگي و بي علاقگي نسبت به تحصيل مي شوند، كه معمولاً مقطعي و گذرا هستند مانند مرگ يكي از عزيزان، شكست در ازدواج و ...
*** راهكارهاي عملي براي افزايش انگيزه :
1. با افراد مثبت نگر، فعال، با نشاط و درس خوان معاشرت كنيد و از معاشرت با افرادي كه به امور معنوي و علمي توجهي ندارند اجتناب كنيد.
2. روزانه نيم الي يك ساعت ورزش مورد علاقه انجام دهيد.
3. شما بايد با برنامه درس بخوانيد. داشتن برنامه، خود سبب اميدواري و پيشرفت سريعتر و در نتيجه تقويت انيگزه مي گردد.
4. از يكنواختي در روش مطالعه و زندگي اجتناب كنيد و يك تنوعي در زندگي خود بدهيد. براي خود مقرراتي در درس خواندن يا تفريح كردن در نظر بگيريد و در برابر خود، قاطع و منصف باشيد.
5. از تلقين اين فكر كه «من حس درس خواندن ندارم» يا «من حال و حوصله مطالعه و درس خواندن ندارم» اجتناب كنيد بلكه به جاي آن به خود تلقين كنيد كه همانطور كه توانستم تا اين مرحله برسم (قبولي در رشته برق نشان دهنده توانايي و استعداد بالاي شماست)، مي توانم با موفقيت به تحصيلاتم ادامه بدهم و فرد موفقي باشم و راهكارهاي زير را عملي سازيد :
- ليستي از توانمنديهاي خود تهيه كرده و روزي دو يا سه بار با صداي بلند آن را بخوانيد مثلا بگويند من شخص با استعدادي هستم و من ... هستم .
- ليستي از فوائد مادي ، معنوي ، موقعيتي درس خواندن و كسب موفقيت تحصيلي تهيه نموده و آن را هر روز مرور كنيد و هر روز نيم ساعت بر روي يكي از آن فوائد فكر كرده و 10 سطر درباره آن مطلب بنويسيد و اين عمل را براي يكايك فوائد انجام دهيد و بعد هر كدام كه براي شما خوشايندتر بود را گاه گاهي مطالعه و به آن بيافزائيد.
- ليستي از پيامدهاي منفي درس نخواندن را تهيه و با تأمل در مورد يكايك آنها اين پيامدهاي منفي را براي خود جدي ، بزرگ و معضل آفرين معرفي كنيد. (مانند نيافتن شغل مناسب، وجهه پايين اجتماعي و ...)
6. تصميم بگيريد زندگي جديدي را با پيدا كردن دوستان جديد و ايجاد فضاي جديدي براي تحصيل و زندگي ايجاد نماييد و با برنامه ريزي و انجام كارهاي مثبت شور تازه اي به خود بدهيد و به گذشته فكر نكنيد.
7. در صورت امكان در فرصت هايي كه چند روز تعطيل هستيد يك مسافرتي را ترتيب دهيد و مسافرت كنيد تا يك تنوع در وضعيت زندگي شما به وجود آيد.
8. براي درس خواندن خود هدف هاي كوتاه مدت در نظر بگيريد و در صورت رسيدن به آن هدف ، پاداش و در غير اين صورت خود را تنبيه كنيد.(مثلا اگر فردا برنامه ي خود را به موقع انجام دادم ، حق دارم نيم ساعت از اينترنت استفاده كنم . اگر 3 روز متوالي از برنامه ام عقب ماندم ، يك هفته حق استفاده از اينترنت را نخواهم داشت.) انسان وقتي انگيزه اي قوي براي دستيابي به هدفي مشخص داشته باشد رسيدن به آن هدف كه خود باعث ارضاي انگيزه اش مي شود ثواب يا پاداشي به حساب مي آيد كه مايه احساس لذت يا خوشحالي و خوشنودي وي مي شود و شكست در رسيدن به هدف مزبور نوعي كيفر است كه باعث احساس رنج يا دلتنگي و كدورت وي مي شود انسان به چيزي كه مايه لذت باشد تمايل دارد و از چيزي كه سبب رنج و درد است، پرهيز مي كند.به همين دليل انسان فطرتاً به يادگيري رفتارها و كارهايي تمايل دارد كه سرانجام به تحصيل ثواب منتهي مي شود و از اعمال و رفتارهايي كه منجر به شكست يا كيفر مي شود،دوري مي كند.اين حقيقت را آزمايش هاي زيادي كه روانشناسان جديد انجام داده اند،به اثبات رسانيده است.
9. تلاش كنيد با اعضاي خانواده روابط نزديك و صميمي داشته باشيد، چون در هنگام درس خواندن به حمايت و كمك و آرامش نياز خواهيد داشت. سعي كنيد در كنار خانواده خود، اوقات خوش و مرفهي داشته باشيد.
10. سعي كنيد خيلي خوب و دقيق و منطقي (به دور از حرف و سخن ديگران ) به علايق و استعدادها و تواناييها و اهداف خود فكر كنيد تا جايي كه براي خودتان ، قانع كننده و آشكار باشد.
11. وقتي موفقيتي بدست مي آوريد هر چند هم كه كوچك باشد ، معتقد باشيد كه آن در نتيجه سعي و تلاش شما بوده ، نه شانس و اتفاق و ... .
12. شما براي كسب انرژي لازم براي رسيدن به يك هدف بايد انگيزه قوي داشته باشيد. انگيزه هم وقتي قوي مي شود كه دروني و خودجوش باشد نه بيروني و با زور! يعني اينكه شما معتقد به ادامه تحصيل باشيد ،نسبت به مطالعه ، سطح سواد ، موقعيت اجتماعي و... احساس نيازكنيد، از خواندن مطالب مورد علاقه خود لذت ببريد و نسبت به عملكرد خود احساس رضايت داشته باشيد. نه اينكه به خاطر ترس از حرف در و همسايه و فاميل ، به خاطر اينكه پدرو مادرم از من خواستند و چنين انتظاري دارند، درس بخوانيد ، اين دلايل شايد براي ايجاد انگيزه خوب باشند ولي براي پايدار نگه داشتن انگيزه به دلايل و عوامل دروني نيازمنديم. برخي افراد دائم مي گويند : خوب ، اين همه ليسانس بيكار، اصلاً واسه چي آدم بايد درس بخونه؟! خوب چنين افرادي ، هيچ اعتقادي به ذات ادامه تحصيل ندارتد ، تنها هدفشان شغل بوده ، كه آن هم به خاطر ديدن چند تجربه اتفاقي ، به سرعت زير سوال رفته، پس نمي توان از اين اشخاص انتظار انگيزه بالا براي درس خواندن و قبولي داشته باشيم ، مگر اينكه نگرش و ديدشان را نسبت به مسائل تغيير دهند.
13. از قرار گرفتن در تنهايي و بيكاري اجتناب كنيد.
14. روش هاي مطالعه كردن درست و اصولي را فرا بگيريد؛ برخي اوقات، درست مطالعه نكردن، باعث بي حوصلگي نسبت به درس مي شود.
15. با اهتمام به مسائل معنوي و مذهبي و شركت در مراسم مذهبي روحيه معنوي خود را تقويت كنيد. از گناه دوري كنيد و از رفتن به محيط هايي كه فكر و ذهن شما را مي ربايد اجتناب كنيد.
*** اين نكته نيز شايسته ذكر است كه :
اگر خود فرد تلاش نكند، بهترين دستورالعمل ها هم نمي تواند در او انگيزه ايجاد كند و ضعف هاي درسي اش را از بين ببرد. فردي كه در كلاس اهميتي به درس نمي دهد و كتب درسي اش را هم مطالعه نمي كند و بي خيال است، نبايد توقع داشته باشد در دروسش قوي باشد و بتواند آن ها را بي نگراني پاس كند. تلاش بيشتر = نتيجه بهتر؛ اين يك قانون است.
*** منابع جهت مطالعه بيشتر :
500 نكته درباره مطالعه، فيل ريس.
مطالعه روشمند، عين الله خادمي.
