کانال شیعه کوئست در ایتا
امام رضا علیه السلام والاترین الگوی خصلت های اخلاقی بوده اند و همان گونه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: من برای بسط و گسترش مکارم اخلاقی برگزیده شده ام، امام رضا علیه السلام نیز با سیره ای کامل از خصلت های اخلاقی و با دوری از کوچک ترین فضیلت های اخلاقی جانشین پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه قبل از خویش در این امر نیز هستند.

یک نمونه اول از نمونه های بارز اخلاقی امام رضا علیه السلام، تواضع و فروتنی در مقابل دیگران بود.

1. در رفتار امام تغییری حاصل نشد

مأمون پس از آن که ولایتعهدی را به امام محول ساخت، خانه حضرت را در کنار کاخ خودش قرار داد؛ با این حال هرگز در رفتار امام تغییری حاصل نشد؛ به گونه ای که ساده زیستی و تواضع و فروتنی حضرت نسبت به دیگران، مأمون را در اجرای نقشه شوم آلوده سازی امام به زندگی درباری، ناکام گذاشت.(1)

2. عدم تحقیر و توهین دیگران

با مردم بسیار ملایم و با کمال فروتنی و تواضع برخورد می کرد، صرف نظر از ملیت و شغل و موقعیت اجتماعی افراد، کرامت انسانی آنان را مدّ نظر داشت و از تحقیر و توهین به دیگران به شدت پرهیز می نمود. هنگام غذا خوردن، همه خدمتکاران و غلامان را بر سر سفره غذا می نشاند و خود در کنار آنها مشغول غذا خوردن می شد. روزی، مردی از اهالی بلخ از دیدن این رفتار امام، با تعجب زبان به اعتراض گشود و گفت: کاش برای اینان سفره ای جدا قرار می دادید. حضرت فرمود: ساکت باش! خدا یکی است و پدر و مادر همه ما یکی است و پاداش قیامت نیز براساس اعمال است.(2)

3. میزان تواضع و فروتنی امام در برابر خدمتکاران و اهل خانه

میزان تواضع و فروتنی امام در برابر خدمتکاران و اهل خانه، درس های تربیتی و پیام های اخلاقی بسیاری در خود جای داده است.

یاسر، خدمتکار حضرت می گوید: «امام رضا علیه السلام به ما فرمودند: اگر من بالای سر شما ایستاده ام و شما در حال غذا خوردن بودید، بلند نشوید تا این که از غذا خوردن فارغ شوید. گاهی حضرت یکی از ما را صدا می کرد؛ وقتی گفته می شد مشغول غذا خوردن است، می فرمود: بگذارید غذایش را بخورد. دقت در نحوه برخورد امام با اهل خانه، می تواند بسیاری از توقع های بیجا و غرور و تکبر را که از آفات روابط سالم خانوادگی است، از میان بردارد.»(3)

4. تواضع و فروتنی در حمّام عمومی

ابن شهرآشوب در کتاب «مناقب آل ابی طالب» می نویسد: امام علی بن موسی الرضا علیه السلام وارد حمّام عمومی شد، یکی از کسانی که در حمام بود- و امام علیه السلام را نمی شناخت- از امام خواست دلاکی او را کرده و او را کیسه بکشد. امام علیه السلام درخواست او را پذیرفت و مشغول کار شد بعضی که امام را می شناختند. آن مرد را درباره امام رضا علیه السلام آگاه کردند آن شخص بلافاصله مشغول عذرخواهی شد؛ با این حال امام علیه السلام او را آرامش داده و همچنان به دلاکی او ادامه داد.(4)

این یک نمونه از برخورد متواضعانه آن حضرت با افرادی است که آنها را نمی شناخت.(5) 

منبع: کتاب تحلیلی از زندگی امام رضا علیه السلام: چگونه امام رضا علیه السلام را بهتر بشناسیم؟!!، مولف محمدرضا رجائی ، ص 133-135.

----

پی نوشت ها:

1. امینی، محمدعلی، نگاهی به زندگی ولایتعهدی امام رضا علیه السلام، نشر: به نشر، سال 1387، ص 28.

2. ر.ک: محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، چاپ بیروت، ج 49، ص 101، امینی، محمدعلی، نگاهی به زندگی و ولایتعهدی امام رضا علیه السلام، نشر: به نشر، چاپ سوم، ص 29-28.

3. همان.

4. مناقب آل ابی طالب، ج 3، ص 471.

5. زارعی، عباسعلی، سیره علمی و عملی امام رضا علیه السلام، نشر: به نشر، سال 1388، ص 41.