سخنرانی مکتوب حجت الاسلام رفیعی آشتی با خدا و تقرب به او (ویژه شب قدر)
• کانال ایتا شیعه کوئست: @shiaquest_net

قال الله تبارک و تعالی:قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ (زمر، 53.)
بگو: ای بندگان من که (با ارتکاب گناه) برخود زیاده روی کردید! از رحمت خدا نومید نشوید.

مقدمه
ماه رمضان، سرور و آقای ماه های دیگر است؛( الأمالی للصدوق، ص 58) شب قدر هم سرور و آقای شب های ماه رمضان است. هر چیزی قلبی دارد؛ قلب ماه رمضان نیز شب قدر است. شب قدر، شب نزول ملائکه است.

آشتی با خدا و تقرب به پروردگار در شب قدر
شب قدر شب امام شناسی و شب آشتی با خداست. دیدید کسی با کسی قهر است و یک فرصتی ایجاد می شود می گویند: اگر قرار باشد آشتی کنی،وقتش همین الآن است. شب قدر، فرصت آشتی با خدا و فرصت پیمودن راه در زمان کوتاه است.

موسی بن عمران علیه السلام از خدا چند درخواست کرد و پاسخ هایی که خدا داد، همگی به شب قدر ارتباط داشت. موسی علیه السلام گفت: خدایا! می خواهم به تو نزدیک شوم. خدا فرمود:«قُربی لِمَن یَستَیقِظُ ( استَیقِظُ) لَیلَهَ القَدرِ»؛
نزدیک شدن به من، برای کسی است که شب قدر بیدار بماند.

موسی علیه السلام گفت: خدایا! دلم می خواهد رحمت توشاملم شود. پاسخ داده شد: رَحمَتی لِمَن رَحِمَ المَساکینَ لَیلَهَ القَدرِ»؛

رحمت من شامل کسی می شود که در شب قدر به نیازمندان ترحم کند. موسی علیه السلام گفت: خدایا! درختان و میوه های بهشت را می خواهم. خداوند فرمود: ذلِکَ لِمَن سَبَّحَ تَسبیحَهً فی لَیلَهِ القَدرِ»؛ این برای کسی است که شب قدر تسبیحی بگوید.

موسی علیه السلام عرض کرد: خدایا! می خواهم از آتش دوزخ رهایی یابم. خدا فرمود: ذلِکَ لِمَن استَغفَرَ فی لَیلَهِ القَدرِ»؛
این برای کسی است که شب قدر استغفار کند

قَالَ مُوسَی إِلَهِی أُرِیدُ قُرْبَکَ قَالَ قُرْبِی لِمَنِ اسْتَیْقَظَ لَیْلَهَ الْقَدْرِ قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ رَحْمَتَکَ قَالَ رَحْمَتِی لِمَنْ رَحِمَ الْمَسَاکِینَ لَیْلَهَ الْقَدْرِ قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ الْجَوَازَ عَلَی الصِّرَاطِ قَالَ ذَلِکَ لِمَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَهٍ فِی اللَّیْلَهِ الْقَدْرِ قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ مِنْ أَشْجَارِ الْجَنَّهِ وَ ثِمَارِهَا قَالَ ذَلِکَ لِمَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَهً فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ النَّجَاهَ مِنَ النَّارِ قَالَ ذَلِکَ لِمَنِ اسْتَغْفَرَ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ رِضَاکَ قَالَ رِضَایَ لِمَنْ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ.

موسی گفت: خدایا! می خواهم به تو نزدیک شوم. خدا فرمود: نزدیک شدن به من، برای کسی است که شب قدر بیدار بماند. موسی گفت: خدايا! رحمت تو را می خواهم. خدا فرمود: رحمت من شامل کسی می شود که در شب قدر به نیازمندان ترحم کند. موسی گفت: خدایا! می خواهم از صراط بگذرم. خدا فرمود: این برای کسی است که در شب قدر صدقه ای بدهد. موسی گفت: خدایا! درختان و میوه های بهشت را میخواهم. خداوند فرمود: این برای کسی است که شب قدر تسبیحی بگوید. موسی عرض کرد: خدایا! نجات می خواهم. خدا فرمود: نجات از آتش دوزخ ؟ موسی گفت: آری. خدا فرمود: این برای کسی است که شب قدر استغفار کند. موسی گفت: خدایا! خشنودی تورا می خواهم. خدا فرمود: خشنودی من برای کسی است که دو رکعت نماز در شب قدر بخواند. (بحار الانوار، ج 95، ص 145).

جالب است! تمام درخواست های موسی بن عمران به شب قدر وصل می شود: تقرب می خواهی، رحمت می خواهی، درختان بهشتی می خواهی، نجات از جهنم می خواهی، باید شب قدر راقدر بدانی.

چه کنیم با خدا صمیمی شویم؟
در دعای جوشن کبیر می خوانیم: يَانِعَمَ اَلْقَرِيبُ»؛
ای بهترین کسی که به ما نزدیک است!

«يَا أَقْرَبَ مِنْ كُلِّ قَرِيبٍ»؛
ای نزدیک تر از هر کسی که به ما نزدیک است؟

«يَا مَنْ هُوفِيَ عُلُوُّهُ قَرِيبٌ»؛
ای کسی که در فرامرتبگی اش، به ما نزدیک است.

راه رسیدن به خدا سخت نیست؛ نیاز نیست در پی خدا بگردیم. خدا به ما نزدیک است و صدایمان را می شنود. چه خوب است که انسان از خدا بخواهد او را به درگاه خود نزدیک سازد. در دعای کمیل می خوانیم: أَسْأَلُكَ بِجُودِكَ أَنَّ تُدْنِيَنِي مِنْ قُرْبِكَ» (اقبال الاعمال، ج 2، ص 707)
به جود و بخشندگی ات از تو می خواهم مرا به مقام قرب خویش نزدیک سازی.

راه های تقرب به خدا
دو راه کلی برای تقرب به خدا وجود دارد: اول، رفتارهایی است که باعث تقرب می شود و دوم، کردارهای تقرب آور است.

الف) رفتاری
دسته اول از مسیرهایی که به تقرب در درگاه الهی منتهی می شود،
ویژگی های رفتاری است:
1-خوش خلقی
اولین مورد از رفتارهای تقرب آور، خوش خلقی است. امام سجاد علیه السلام فرمود: إِنَّ أَقْرَبَكُمْ مِنَ اَللَّهِ أَوْسَعُكُمْ خُلُقاً (الكافي، ج 8، ص69)
نزدیک ترین شما به خدا، کسی است که گشاده روی تر (خوش خلق تر) باشد.
با همسر و همسایه و فرزندانتان خوش رو و خوش خور خوش گو باشید.

داستان
در محضر رسول الله صلی الله علیه و آله از زنی تعریف کردند و گفتند: فلان خانم زیاد نماز می خواند و روزه می گیرد؛ ولی فقط یک عیب دارد که بداخلاق است وهمسایه اش را با زبان آزار می دهد.

آقایان! خانم ها! همسران خود را آزار ندهید، یکدیگر را تحقیر و سرزنش و ملامت نکنید، نیش زبان نزنید. خوش خلقی موجب رضایت خداست.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درباره آن زن بداخلاق فرمود: لَا خَيْرَ فِيهَا هِيَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ » (بحار الانوار، ج 68، ص 394) خیری در این زن نیست. او از اهل دوزخ است.

اعمال انسان ها در قیامت
در روز قیامت میزان اعمال انسان ها دو قسم است. میزان اعمال برخی از انسانها سنگین می شود: فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ *فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَاضِيَةٍ (قارعة، 6-7)

اما کسی که اعمال وزن شده اش سنگین و با ارزش است، پس او در زندگی خوش و پسندیده ای است.
و میزان اعمال برخی دیگر، سبک می شود: وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ *فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ (قارعه ، 8-9)
ولی کسی که اعمال وزن شده اش سبک و بی ارزش است ، پس جایگاه و پناهگاهش هاویه (در دوزخ) است.

شخصی از روبه رو نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آو سلم مد و گفت: دین چیست؟ حضرت فرمود: خوش خلقی. دوباره از سمت راست آمد و گفت: دین چیست ؟ حضرت فرمود: خوش خلقی. این بار از سمت چپ آمد و سؤالش را تکرار کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله بازهم فرمود: خوش خلقی . (بحار الانوار، ج 68، ص 393)

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مردم را با خوش خلقی مجذوب خود می کرد. چرا بین ما این قدر بدخویی است؟ جوانان با پدر و مادرهایشان خوش رو باشند.

داستان
فردی نزد امام صادق علیه السلام آمد. حضرت او را نپذیرفت و فرمود: امروز قبل از این که بیایی، با مادرت بدخلقی کردی ! مادر، شکمش منزل توبود و دامنش گهواره تو؛ شیره جانش نیز غذای تومی شد. (بحارالانوار، ج 71، ص 76)

حسن خلق در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم موج می زد.
شخصی نزد آن حضرت آمد و کمکی خواست. حضرت چیز کمی داشت و به او داد. آن شخص عصبانی شد. اصحاب از این رفتار مرد ناراحت شدند و به طرفش رفتند تا او را بزنند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: صبر کنید. سپس آن مرد را به خانه برد و به او غذا و پول داد و آرامش کرد. سپس فرمود: راضی شدی؟ عرض کرد: آری، یا رسول الله ! وقتی خواست برود پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: فردا به مسجد بیاو این قضیه را برای اصحاب تعریف کن تا آنها مطلع شوند و از تو کینه به دل نگیرند. (داستان راستان، داستان 11)

2- تواضع
دومین مورد از رفتارهای تقرب آموزبه درگاه خدا، تواضع و فروتنی است. امام صادق علیه السلام فرمود: أَنَّ أَقْرَبَ النَّاسِ مِنَ اللَّهِ الْمُتَوَاضِعُونَ كَذَلِكَ أَبْعَدُ النَّاسِ مِنَ اللَّهِ الْمُتَكَبِّرُونَ»؛ (الكافی، ج 2، ص 123) نزدیک ترین افراد انسان ها به درگاه خدا، فروتنان اند. هم چنین دورترین انسان ها از خدا، تکبرگران اند. خدا از غرور وكبر بیزار است.

3- پارسایی
مورد سوم، پارسایی است. خداوند به حضرت موسی علیه السلام وحی کرد: مَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ الْمُتَقَرِّبُونَ بِمِثْلِ الْوَرَعِ عَنْ مَحَارِمِي» (الکافی، ج 2، ص80)

تقرب جویان به من، به چیزی مانند پرهیز از محرماتم تقرب نجسته اند. جوان ! اگراز مراسم احیا بیرون رفتی و گفتی: «من قرآن روی سر گذاشتم» ، قرآن باید در دل برود؛ اگر گفتی: «خدا می گوید: موسیقی حرام است و من سی دی موسیقی حرام را از ماشینم کنار می گذارم»، این درست است. باید آثار قرآن به سرگرفتن نمایان شود.
خدایا! تو گفتی حجاب را رعایت کن، به نامحرم نگاه نکن، دنبال رباخواری و حقه بازی نباش؛ من همه این ها را به خاطر تورعایت می کنم.
برای تقرب به یک چیز، باید موانع تقرب را حذف کنید. دو چیز وقتی به هم نزدیک می شوند که مانعی بینشان نباشد.

ب) کرداری
دومین راه تقرب جستن به خدا، برخی کردارهاست. اعمالی هست که باعث تقرب می شود:
1- ذكر
اولین مورد از کردارهای تقرب آور، ذکر است. در دعای کمیل می خوانیم: اللَّهُمَّ إِنِّي أَتَقَرَّبُ إِلَيْكَ بذکرك » (اقبال الاعمال، ج 2، ص 77)
خدایا! من با یاد تو به تو تقرب می جویم .
یاد خدا باعث نزدیکی به درگاه الهی است.

2- نماز
دومین مورد، نماز است. امام رضا علیه السلام فرمود: الصَّلَاةُ قُرْبَانُ کل تَقِيٍّ » (الکافی، ج 3، ص 265)

نماز وسیله تقرب هر انسان پرهیزکار
جوانان ! نماز بخوانید. نماز وسیله ترقی و غذای روح است. اگر کسی غذا نخورد جسمش ضعیف می شود؛ اگرکسی نماز نخواند هم روحش ضعیف می گردد و به راحتی دچار حرص و کینه و حسادت خواهد شد. بیماری های روحی از بیماری های جسمی بدتر است. نگویید: کسی را می شناسیم که نماز می خواند ولی گناه هم می کند؛ آخر، خصوصیت نماز پالایش است.

3- توبه
توبه هم باعث تقرب به خداست.
گاهی انسان خودش را به رئیس و مدیر و کارفرمای خود نزدیک می کند اما ضرر می بیند؛ ولی نزدیکی به خدا هرگز زیان بار نیست. اگر کسی به خدا نزدیک شد خدا هم نزدیکش می آید: فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ (بقره 152)
پس مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم.
تو صدا کن، پاسخت را می دهم. اگر مانع و حائلی هست، کنارش بزن.

شب قدر، شب پالایش
انسان باید در شب قدر به محاسبه اعمال خویش بپردازد و خود را پالايش کند؛ چرا که خود بهتر از هر کسی می داند چه کرده است:
بَلِ الْإِنْسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ (قیامت 14)بلکه انسان، خود، به وضع خویش بیناست.
ممکن است کسی گرفتار گناه چشم باشد؛ دیگری گرفتار کینه باشد؛ دیگری گرفتار مال حرام باشد و... در شب قدر می توانید وجودتان را پالايش کنید.

وقتی موسی بن عمران ندا داد: ای خدای جهانیان! خدا به او پاسخ داد. گفت: ای خدای عارفان ! خدا پاسخ داد. گفت: ای خدای اطاعت گران ! خدا پاسخ داد. اما وقتی گفت: ای خدای گنه کاران ! خدا سه بار فرمود: لبیک!

موسی علیه السلام عرض کرد: خدایا ! چرا وقتی گفتم: ای خدای گنه کاران! سه بار لبیک گفتی؟ خدا فرمود: چون اینان پشت و پناهی جز من ندارند. (قصص التوابین، ص 198)

از این رو در سوره زمر می فرماید:قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ (زمر 53)
بگو: ای بندگان من که (با ارتکاب گناه) بر خود زیاده روی کردید! از رحمت خدا نومید نشوید.
شب قدر، شب برقرار کردن ارتباط با پروردگار است. گاهی ره صدساله را می شود یک شبه طی کرد. حتی چگونه این راه را رفت؟ او در یک لحظه تصمیم گرفت. تصمیم بگیرید و بخواهید.

آن کسی که توبه کند و آن را بشکند، خودش را به استهزا گرفته است. امام رضا علیه السلام فرمود:مَنِ استَغفَرَ اللّهَ بِلِسانِه ِ ولَم يَندَم قَلبُهُ فَقَدِ استَهزَأَ بِنَفسِه (مجموعة ورام، ج 2، ص 110) کسی که با زبان استغفار کند و در دل پشیمان نشود، خود را مسخره کرده است.