شب قدر شب پاکیزگی
مقدمه
هر چیزی، سرور و بزرگی دارد. خداوند سرور تمام سروران دنیاست:
«يَاسِيداَلسَّادَاتِ» (الكافي، ج 3، ص 323)
ای سرور سروران!
سرور پیامبران نیز رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و سرور اوصیا، امیرالمؤمنین علی علیه السلام است. سرور اعمال نیز نماز و سرور اذکار، ذكر «لا إله إلا الله» است. هم چنین سرور ماه ها ماه رمضان و سرور شب ها شب قدر است. به عبارت دیگر، اگر شب های ماه رمضان، بارش نم نم رحمت است، شب قدر سیلاب رحمت است:
«لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
شب قدر، بهتر از هزار ماه است.

واگر در همه شب های ماه رمضان عده ای نام برائت از آتش جهنم و جواز بهشت می گیرند، امشب آن تعداد نامحدود است و حد و حصر ندارد.
یکی از اسامی ماه رمضان، ماه پاکیزگی است. در صحیفه سجادیه می خوانیم: شَهْرَاَلْطَهُورُ» () ماه پاک کننده .
این ماه، ماه پاکیزگی است و شب قدر، اوج پاکیزگی و طهارت از آلودگی ها و پلیدی هاست.

اقسام طهارت
پاکیزگی، مطابق آلودگی است. هر نوع آلودگی، یک نوع شوینده دارد. اگر گرد و غبار روی شیشه یا آینه بنشیند پاکیزگی آن با دستمال انجام می گیرد؛ اما اگر لکه شود، آب هم می خواهد.
ما می خواهیم پاکيزه شویم و خودمان را شست وشو دهیم؛ چرا که خداوند انسان های پاکیزه را دوست دارد: إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ (الصحيفة السجادیه، 186)
به راستی خدا کسانی را دوست می دارد که بسیار توبه می کنند و کسانی که خود را (با پذیرش انواع پاکی ها از همه آلودگی ها) پاکیزه می کنند.

ما به چه پاکیزگی هایی نیاز داریم؟ باید دید نوع آلودگی ها و نوع بیماری ها چیست تا برای آن نوع، شوینده مناسبش را فراهم کرد. در این جا پنج قسم

پاکیزگی و طهارت را بیان می کنم:
1- طهارت اعتقادی
اولین شویندگی و طهارت، طهارت اعتقادی است. باید باورهای انسان پاک باشد. مشرک، منکر خدا، کسی که برای خدا صفات نادرست قائل است، کسی که دین را قبول ندارد، چنین کسی اول باید باورهایش را درست کند. از این روست که زهرای مرضیه علیها السلام فرمود:فَرَضَ اللّهُ الْإِيمَانَ تَطْهِيراً مِنَ الشِّرْكِ»؛ (وسائل الشیعه، ج 1، ص 222) خداوند ایمان را برای پاکیزگی از شرک واجب ساخت.

ایمان، پاک کننده اعتقادی است و انسان را از شرک و کفر شست وشو می دهد. پیامبر اکرم و نیز چنین فرمود:قُولُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ تُفْلِحُوا »بگویید خدایی جز الله نیست تا رستگار شوید.

اول «لا إله إلا الله» بگوییم تا پاک شویم. باورهایمان ایراد دارد. بعضی ها به خدا بدگمان اند، به اجابت دعا اعتقاد ندارند، باورمندی شان به ائمه علیه السلام ضعیف است.

مرگ با بی اعتقادی
به امام باقر علیه السلام گفتند: عکرمه در حال احتضار است. امام باقر علیه السلام می دانست اعتقادات این آدم اشکال دارد؛ چون عکرمه از خوارج بود و خوارج، امیرالمؤمنین علیه السلام را -العياذ بالله - کافر می دانستند. امام باقر علیه السلام باسرعت لباس هایش را پوشید و دوید. گفتند: کجا می روید؟ فرمود: وقت نیست! با سرعت رفت اما زمانی رسید که عکرمه از دنیا رفته بود. امام باقر علیه السلام ناراحت شد و برگشت.

ابوبصیر می گوید: عرض کردم: آقا! چه شد؟ فرمود: رفتم تا اعتقاداتش را درست کنم ولی دیر رسیدم. عکرمه، آلوده از دنیا رفت و پاک نشد (الكافي، ج 3، ص 122)

شیطان خیلی ها را با آلودگی اعتقادی می برد. فضیل از عرفا بود. می گوید: یکی از شاگردانم در حال احتضار بود. با خودم گفتم: برایش سوره یس بخوانم تا آرام جان بدهد. اما به محض این که سوره یس را شروع کردم، شاگردم چشم هایش را گشود و گفت: دیگر نخوان؛ من از قرآن بیزارم !! گفتم: بگو: «لا إله إلا الله». گفت: از این کلمه هم بیزارم. او در نهایت کلمه توحید را بر زبان نیاورد و جان سپرد. با خودم گفتم: این شاگرد من بود؛ چطور با این آلودگی و ناپاکی از دنیا رفت ؟!
سرانجام شبی او را در خواب دیدم. به او گفتم: چه شده بود که هرچه خواستم قرآن بخوانم نگذاشتی؟ کلمه توحید را هم نگفتی؟ گفت: من سه عيب داشتم: 1- حسود بودم، 2- سخن چین بودم، 3- گاهی شراب می خوردم. شرب خمر و حسادت و سخن چینی، مرا بی ایمان از دنیا برد (منازل الأخره، ص 32)

مرگ با کفر، ناشی از آلودگی این شخص بود. انسان باید همیشه دعا کند که با ایمان و یقین از دنیا برود. امام صادق علیه السلام فرمود: این دعا را در دوره آخرالزمان زیاد بخوانید: یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ» (كمال الدین، ج 2، ص 352)
ای خدا! ای رحمت گر! ای مهربان! ای گرداننده قلب ها! قلب مرا بردین خود پایدار بدار.

هم چنین امام کاظم علیه السلام فرمود: این دعا را بخوانید: اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِي مِنَ اَلْمُعَايِرِينَ»( الكافی، ج 2، ص 83)
خدایا! مرا از کسانی قرار مده که دین و ایمانشان عاریه ای است.

اگر دین عاریه ای باشد، شیطان آن را در هنگام مرگ به آسانی می گیرد.
این که فرمودند: «همواره لا إله إلا الله بگویید»، به دلیل ارزش و ثواب این کلمه است. امام صادق علیه السلام فرمود: مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُخْلِصاً دَخَلَ الْجَنَّةَ (التوحيد للصدوق، ص 27)

کسی که «لا إله إلا الله» را از روی اخلاص بگوید، داخل بهشت می شود.

2- طهارت مالی
طهارت دوم ، طهارت مالی است. امکان دارد پول و سرمایه کسی به طور کامل با مقداری از آن آلوده باشد. آلودگی مالی، سررشته های گوناگونی دارد: رشوه، ربا، فریب کاری، غصب مال و... چه کنیم تا اموالمان پاک شود؟ قرآن می فرماید: خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ (توبه، 103) از اموالشان زکاتی دریافت کن که به سبب آن زنفوس و اموالشان را پاک می کنی.

پیامبر! به مردم بگو زکات بدهند تا اموالشان پاکیزه شود.
مالی که زکات و خمس آن داده نشود آلوده است. خمس و زکات و صدقه پاک کننده است. حتی مال حلال؛ مال حرام که همه آن نجس است. شراب را یک ساعت هم زیر شیر آب بگیرد که پاک نمی شود؛ ما سگ را با هفت دریا هم بشوییم پاک نمی شود همان مال حلال اگر خمس و زکات آن داده نشود پاکیزه نمی شود.

داستان
شخصی می گوید: مبلغ فراوانی نزد حضرت امام صادق علیه السلام بردم. وقتی پول ها را نزد حضرت گذاشتم پیش خودم گفتم: چقدر زیاد است!
راوی می گوید: به محض آن که چنین فکری به ذهنم رسید امام باقر علیه السلام اشاره کرد که آن تشت را بیاورید. سپس دست مبارک خود را میان تشت نهاد. دیدم تشت از سکه های طلا لبریز شد!
اصلا عجیب نیست که این کرامت از امام باقر علیه السلام بروز کند؛ چون حضرت موسی علیه السلام هم ید بیضا داشت، یعنی دست به زیربغل می برد و وقتی بیرون می آورد مثل ماه نور میداد. هم چنین عصای خود را به زمین می زد، اژدها می شد. ائمه ما بالاتر از انبيا هستند.
راوی می گوید: حضرت امام باقر علیه السلام دوباره به تشت اشاره نمود و تشت مانند اولش شد. سپس فرمود: جلوبيا! جلو رفتم. فرمود: إِنَّمَا نَأْخُذُ مِنْکُمْ مَا نَأْخُذُ لِنُطَهِّرَکُمْ بِهِ» (بحار الانوار، ج 47؛ ص 101)
ما این پول ها را از شما می گیریم تا شما را این گونه پاک کنیم.

قرض الحسنه ، پاک کننده
مگر خدا نمی تواند نیازمندان را توانگر کند؟ چرا به شما می گوید قرض بدهید: مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا (بقره، 245)
کیست که برای جلب خوشنودی خدا قرض الحسنه بپردازد؟
خداوند می خواهد در شما رشد و تعالی ایجاد کند.

3. طهارت محیطی
یک طهارت هم طهارت محیطی است؛ زیرا محیط هم آلوده می شود. بدحجابی، ظلم، دروغ، ځدعه و... وجود این ناهنجاری ها در جامعه مسلمانان آلودگی می آورد. این ها باید پاک شود. یکی از صفات امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف مطهر است: یطهر الْأَرْضَ مِنْ کل جَوْرٍ وَ ظَلَمَ (کمال الدین، ج 2، ص 336)
زمین را از هر ظلم و ستمی پاکیزه می سازد.
وقتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف ظهور کند همه جا را کاملا پاکیزه خواهد ساخت. دیگر هیچ ظلم و جوری در عالم نمی ماند.
پس محیط هم باید پاک باشد و شست وشو داده شود. ائمه علیهم السلام صحبت کردن و رفت و آمد با بعضی افراد را منع می کردند.

همه گيري گناه
بعضی از گناهان فردی نیست. خانمی که بد حجاب به خیابان می آید محیط را آلوده می کند. چشم جوان به دنبالش می رود و گناه می کند. او یک نفر است ولی تمام محیط را خراب می کند. کسی که حرمت ماه رمضان را نگه نمی دارد و در خیابان به خوردن و آشامیدن اقدام می کنداین گناه فردی نیست. نمی تواند بگوید: من و سیگارم! من و شیشه آبم!

کسی که کشتی را سوراخ می کند نمی تواند بگوید: فقط خودم زیر آب می روم . کل کشتی غرق می شود. بدحجابی، ظلم، روزه خواری در ملأعام و... موجب می شود کشتی جامعه سوراخ و غرق شود. طهارت سوم، طهارت محیطی است.
طهارت محیط ، امربه معروف و نهی از منکر و تذکردادن می خواهد.
بعضی از آلودگی ها با بعضی شوینده ها پاک نمی شود. روغن با آب خالی پاک نمی شود؛ شوینده قوی می خواهد.

4- طهارت قلبي
چهارمین طهارت، طهارت قلبی است. حضرت على علیه السلام فرمود: طَهِّروا أنفُسَکُم مِن دَنَسِ الشَّهَواتِ ، تُدرِكوا رَفیعَ الدَّرَجاتِ (غرر الحکم، ح 4851) جان خود را از آلودگی شهوت ها پاکیزه سازید تا پله ها و مراتب بلند را دریابید.

شهوت رانی، کینه، حسادت و... بیماری های قلبی هستند. در قرآن می خوانیم: رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا (آل عمران، 8)
ای پروردگار ما! دل هایمان را پس از آن که هدایتمان فرمودی منحرف مکن.

«زيغ» بیماری قلبی است، یعنی انحراف. چقدر آدم که تا خط پایان آمدند و در خط پایان منحرف شدند.
احمد بن هلال 54 سفر حج رفت که بیست بارش پیاده بود. از یاران خاص امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف هم بود، اما در آخر عمر منحرف شد. (بحار الانوار، ج 50، ص 318)
محمد بن على شلمغانی از علمای بزرگ و پیرو امام عصر عجل الله تعالی فرجه شریف بود اما در آخر عمر منحرف شد. (بحار الانوار، ج 11، ص 371)
علی بن ابی حمزه بطائني، وكيل امام کاظم علیه السلام بود و سی هزار دینار طلا نزد او قرار داشت اما پس از شهادت امام کاظم علیه السلام ، امامت حضرت رضا علیه السلام را انکار کرد و منحرف شد. (پیغمبر و یاران، ص 547)

اما به راستی چرا این قدر از شخصیتی مانند حضرت عبدالعظیم حسنی تعریف شده؟ چرا ائمه علیهم السلام زيارتش را همانند زیارت امام حسین علیه السلام دانستند؟ (كامل الزیارات، ص 324) چون حضرت عبدالعظيم تا پایان ایستاد. در نسل امام حسن مجتبی علیه السلام که با امام صادق علیه السلام دعوا و مخالفت کردند، حتی شمشیر به روی حضرت کشیدند، ولی این شخصی بزرگوار ایستاد و دفاع کرد.

اثرطهارت قلب برشهوت
طهارت قلب بسیار مهم است.
جوانی که شهوت تمام وجودش را گرفته بود خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمد. خوشا به حال جوانانی که عفت دارند و خود را کنترل می کنند. اگر توانستید ازدواج کنید و اگر نتوانستید عفت بورزید. خوشا به جوانانی که دنبال صحنه های مبتذل و حرام نمی روند و نمی گذارند قلبشان درگیر این مسائل و به گناه کشیده شود.

جوان گفت: یا رسول الله ! شهوت بر من فشار می آورد و می خواهم شهوتم را از راه حرام ارضا کنم. من اطفای آتش غریزه جنسی از راه حرام را دوست دارم. مردم با شنیدن این جمله فریاد زدند: جوان! خجالت بکش. این چه حرفی است که در محضر پیامبر می زنی؟! اما حضرت فرمود: جوان ! جلوبيا. سپس دست مبارکش را روی قلب جوان گذاشت و گفت: اللَّهُمَّ طَهِّرْ قَلْبُهُ ، وَ حِصْنُ فَرْجُهُ وَ اغْفِرْ ذَنْبٍه »؛
خدایا! قلبش را پاکیزه ساز (تا شهوت و میل به حرام از دلش بیرون رود).

دامانش را نیز حفظ کن و گناهانش را بیامرز
جوان بی درنگ گفت: معجزه شد! آن تمایلات از قلبم بیرون رفت! (تفسير المنار، ذیل آیه 104)
شما هم قلب خود را روی ضریح حرم علی بن موسی الرضا علیه السلام بگذار و بگو: اللَّهُمَّ طَهِّرْ قَلْبِي »؛
خدایا! قلبم را پاکیزه گردان .

به دست آوردن طهارت قلبی
طهارت قلب خیلی مهم است و البته زحمت دارد، ساده نیست. ببین آلودگی قلبت از چیست. اگر حسادت است، از آن کسی که به او حسادت می ورزی، تعریف کن؛ با او رفت و آمد کن؛ به او خدمت کن. اگر به کسی بدگمانی، از او خوب بگو و خوش گمان باش. اگر غضب داری، قلبت را به حلم و آرامش دربیاور.

فیض کاشانی در کتاب محجة البيضاء و مرحوم نراقی در معراج السعاده می گویند: کسی که صفت رذیله ای دارد، مدتی ادای ضد آن را دربیاورد. اگر بداخلاق، ادای خوش اخلاق را درآورد خوش اخلاق می شود. اگر بخیل نقش سخی را بازی کند بعد از مدتی سخاوت پیدا می کند.

نشانه های قلب پاكيزه
قلب پاکیزه نشانه هایی دارد. یکی از آن نشانه ها خشوع است. به محض آن که می گویند: «السلام علیک یا اباعبدالله الحسین» اشکش جاری می شود. تا صحنه رقت آمیزی می بیند متأثر می شود. وقتی صدای قرآن می شنود لذت می برد. قلب خاشع، طاهر است و قلب طاهر، ثبات دارد و تزلزل در آن نیست. قلب طاهر، رئوف و مهربان است.

نشانه قلب طاهر و قلب آلوده چیست؟ قلب رؤوف، پاکیزه است و قلب قسی، آلوده. قلبی که در آن خشوع و مهربانی است، قلبی که منیب است و تا خطایی کرد به خود نهیب می زند که این چه کاری بود من کردم. این قلب پاکیزه است. کسی که گناه کرد و خود را سرزنش کرد آدم خوبی است و اگر کار خیر کرد و خوشحال بود، این هم آدم خوبی است.

امان از کسی که گناه کند و خوشحال شود یا از نماز و روزه بیزار باشد. این نشانه بیماری قلب است. کسی که هیچ حساسیتی ندارد و خیلی راحت معصیت می کند، بیماری قلبی دارد.

5- طهارت اعضا
طهارت اعضا یعنی طهارت گوش، چشم، دست و... چشمی که دنبال صحنه های مبتذل است و به نامحرم نگاه می کند، چشم آلوده است و باید پاک شود. باید به قرآن نگاه کند، به حرم امام رضا علیه السلام نگاه کند، به عالم نگاه کند، به احادیث اهل بیت علیهم السلام نگاه کند. چشم با این کارها پاکیزه می شود.

دهان آلوده چگونه پاکیزه می شود؟ با ذکر «سبحان الله»، «الحمد لله»، «لا اله الا الله» و «الله اکبر» . هم چنین با تلاوت قرآن . زبانی که مجرای تسبیح و قرآن شود پاک می گردد. گفتن «الهی العفو» و «استغفر الله» مایه تطهیر است. گوش سپردن به موعظه نیز باعث تطهیر گوش است.