سخنزانی مکتوب حجت الاسلام رفیعی –ازدواج (جلسه دوم)

کانال ایتا شیعه کوئست: @shiaquest_net

يَا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللَّهَ وَكُونُوا مَعَ اَلصَّادِقِينَ»
ای کسانی که ایمان آورده اید از[مخالفت فرمان]خدا بپرهیزید و با صادقان باشید.

مقدمه
آیه 26 سوره نور،اصل سنخیت و كفو بودن و هماهنگی در ازدواج را مطرح می کند.این آیه می فرماید: الخَبِيثاتُ لِلخَبِيثينَ وَالخَبيثونَ لِلخَبيثاتِ وَالطَّيِّباتُ لِلطَّيِّبينَ وَالطَّيّبونَ لِلطَّيِّباتِ أُولَئِكَ مُبَرَّؤونَ مِمَّا يَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِيمٌ»؛

زنان ناپاك از آن مردان ناپاکند،و مردان ناپاك نیز به زنان ناپاك تعلّق دارند؛و زنان پاك از آن مردان پاك،و مردان پاك از آن زنان پاکند!اینان از نسبتهای ناروایی که(ناپاکان)به آنان می دهند مبرّا هستند؛و برای آنان آمرزش(الهی)و روزی پر ارزشی است!
از برخی تفاسیر استفاده می شود که عده ای از مسلمان ها به خاطر ثروت و پول و خانه و امکانات بعضی از زنان بدنام،قصد ازدواج با آنان را داشتند.که این آیه نازل شد و گفت:جوانان خوب و متدین نباید با زنان آلوده ازدواج کنند.بهتر است پاکیزگان سراغ پاکیزگان بروند.افراد بی دین و ناپاک هم با هم زندگی کنند. (تفسير الميزان،ج15،ص108)

کبوتر با کبوتر باز با باز *** کند هم جنس باهم جنس پرواز
یا به قول آن شاعرکه گفت:
نوریان مر نوریان را طالبند *** ناریان مر ناریان را جاذبند

افراد متدین و پاکیزه جذب افراد پاکیزه می شوند و افراد دوزخی و ناپاک جذب افراد بد و آلوده می شوند.این آیه یک حکم شرعی نیست بلکه حکم تکوینی است؛یعنی نمی گوید این اتفاق جایز نیست بیفتد،حتی در زندگی افراد صالحی پیش آمده مثل آسیه زن فرعون یا بعضی از ائمه ما همسرانشان(2)قاتلشان بوده اند.می خواهد یک قانون تکوینی را بگوید که سزاوار است اصل سخنیت و کفو بودن در ازدواج رعایت بشود.این خیلی نکته مهمی است.

رعایت هم کفو بودن در ازدواج
روایاتی در منابع ما هستند که به نوعی با این آیه مرتبط اند.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:از سبزه های روی آشغال بپرهیزید.گفتند:سبزه روی آشغال چیست؟پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:زن زیبایی که در خانواده و محیط نادرستی رشد کرده است.
قَامَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ خَطِيباً فَقَالَ أَيُّهَا اَلنَّاسُ إِيَّاكُمْ وَ خَضْرَاءَ اَلدِّمَنِ قِيلَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ وَمَا خَضْرَاءُ الدِّمَنِ قال المَرْأَةُ الحَسْنَاءُ فِي مَنْبِتِ السَّوءِ» (الکافی،ج5،ص332)

ازدواج نکردن با انسان بداخلاق
حسین بن بشار به امام رضا علیه السلام نامه نوشت:یابن رسول الله!من قصد دارم دخترم را شوهر بدهم.خواستگاری آمده که خیلی خوب است اما یک عیب دارد:بداخلاق است.می خواهم با شما مشورت کنم که آیا دخترم را به ایشان بدهم؟

امام نوشتند: لاَ تُزَوِّجْهُ إِنْ كَانَ سَيِّئَ اَلْخُلُقِ» (الكافي،ج5،ص563)
اگر بد اخلاق است به او دخترنده .
خوش اخلاق بودن در معاشرت و همسرداری بسیار مهم است.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:اگر خواستگاری آمد که دو ویژگی اش را پسندیدید دختر بدهید: يکی اخلاق و دیگری اعتقاداتش.
إِذا جاءَكُم مَن تَرضَونَ خُلُقَهُ وَدينَهُ فَزَوِّجوهُ إِلاَّ تَفعَلوهُ تَكُن فِتنَةٌ فِي الأرضِ وفَسادٌ كَبِيرٌ» (الکافی،ج5،ص347).

داستان
معاویه گروهی را از شام به خواستگاری دختر حضرت زینب علیها السلام برای پسرش یزید فرستاد.یزید در آن زمان هم به شرب خمر و فساد معروف بود.فرستادگان معاویه نزد پدر دختریعنی عبدالله بن جعفر آمدند.عبدالله بن جعفر گفت: اختیار دختران ما با امام حسن علیه السلام است. ایشان بزرگ ما است.

امام مجبتی علیه السلام باخبر شد و دستور داد جلسه ای تشکیل شود.بنی امیه و بنی هاشم و مروانیان آمدند.آنها تصور می کردند امام می خواهد ازدواج صورت بگیرد.چرا امام از همان ابتدا جواب منفی نداد؟چون می خواست آنها تحقیر شوند و دیگر اجازه خواستگاری از دختران بنی هاشم را به خودشان ندهند.

مروان بلند شد و موضوع را مطرح کرد.سپس امام حسن علیه السلام بلند شد و مطالبی بیان کرد و در پایان فرمود:اما من چون وکالت دارم این خطبه را جاری کنم،دختر عبدالله بن جعفر و زینب را به عقد رسمی قاسم فرزند محمد بن جعفر درآوردم. (بحارالانوار،ج 44،ص119) بنی امیه جا خوردند و خجالت زده شدند.

ازدواج ساده در محضر پیامبر صلی الله علیه و آله
ازدواج ساده،نمونه های فراوانی در تاریخ دارد.
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در مسجد نشسته بود که خانمی آمد و گفت:یا رسول الله!من شوهر می خواهم.
در دین حیا نیست.اما الان یکی از مشکلات جامعه ما این است که دخترو پسر جرئت ندارند به پدر و مادرشان بگویند:قصد ازدواج داریم.

آقای قرائتی می فرمود:یک وقتی به پدرم گفتم:من زن می خواهم. گفت: از این حرف ها نزن.تو نه پول داری،نه درست را خوانده ای. ایشان می فرمود: من در قم طلبه بودم.به کاشان رفتم و در خانه نشستم و به پدرم گفتم:یکی از این سه کار را برای من انجام بده:1- تقوای حضرت یوسف را به من بده،2- مجوزگناه به من بده،3- به من زن بده.
پدرم گفت:تقوای حضرت یوسف را بلد نیستم به تو بدهم.مجوز گناه را هم که نمی توانم بدهم.پس برایت زن می گیرم.

بعضی ها فکر می کنند دخترشان حضرت مریم است و پسرشان حضرت يوسف علیه السلام؛می تواند گناه نکند!

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به اصحاب رو کردند و فرمود:کدام یک از شما حاضر است ازدواج کند؟آقایی گفت:من زن می خواهم ولی چیزی ندارم که مهریه اش قرار بدهم.فرمود:قرآن بلدی؟ گفت: بله. فرمود:خانم!حاضر هستید مهریه ات آموزش قرآن باشد؟آن خانم پذیرفت و پیامبر خدا آن دو را به عقد یکدیگر درآورد. (مستدرک الوسائل،ج14،ص313)

پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید:زنی که مهریه اش را ببخشد با حضرت زهرا عليها السلام محشور می شود. ( وسائل الشیعه،ج21،ص285) می خواهد بگوید بنا نیست زندگی بر پایه مهریه استوار باشد.

در دوران ما ازدواج آسان از بین رفته است.متأسفانه ازدواج های پرهزینه فراگیر شده است؛یعنی شما در روستاها هم جهیزیه های آن چنانی می بینند.وسایل خارجی در همه خانه ها موجود است؛با این که مقام معظم رهبری(حفظه الله)این همه بر کالای ایرانی تأکید کرده است.

دامادِ فقير علامه مجلسی
پدر مرحوم علامه مجلسی رحمة الله شاگردی داشت که خیلی درسش خوب بود؛ولی آن قدر فقیر بود که لباس کهنه و مندرس می پوشید و در انتها می نشست.
او جوانی بود که از مازندران به اصفهان رفته بود تا درس بخواند .گاهی شب ها گرسنه می خوابید؛ولی وقتی از آن عقب کلاس اشکال می کرد ملا محمدتقی می فهمید این جوان،عالم است.

ملامحمدتقی مجلسی این جوان را شناسایی کرد و او را خواست و گفت:تو زن داری؟گفت:من هیچ چیزی ندارم. فرمود:اگر من دختر خوبی برایت پیدا کنم که با ایمان و باسواد باشد و نیازی به مالت نداشته باشد حاضر هستی با او ازدواج کنی؟

جوان گفت:بله آقاجان!ملامحمدتقی مجلسی دختری زیبا و عفیف و باسواد داشت که حتی گاهی در مباحث علمی به پدر کمک می کرد.نام این دختر آمنه بود.

علامه مجلسی به خانه آمد و به آمنه خانم گفت:دخترم!اگر کسی پیدا شود که مؤمن و متدین و جوان و عفیف اما بی پول باشد با او ازدواج می کنی؟گفت:مگر پول ملاک زندگی است؟!بله قبول دارم.علامه مجلسی خطبه عقد را جاری کرد و آمنه بیگم را به ملاصالح مازندرانی داد.ملاصالح به همین آسانی داماد مرحوم مجلسی اول رحمة الله شد.

سلیقه مذهبی زن و شوهر
در بحث مذهب هم این مسئله مهم است که میان دختر و پسر تناسب مذهب باشد.به کسی دختر بدهید که پیرو مکتب اهل بیت علیهم السلام است.کسی که زیارت عاشورا خوان است نباید با کسی ازدواج کند که به این مسائل اعتقاد ندارد.

ظاهر و باطن قرآن
عزیزان من!همان طور که می دانید قرآن ظاهر و باطن دارد.مثلا: قرآن می فرماید: إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْراً فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ» (ملک،30)
بگو:«به من خبر دهید اگر آب های(سرزمین)شما در زمین فرو رود،چه کسی می تواند آب جاری و گوارا در دسترس شما قرار دهد؟!»

مردم!اگر آب های روی کره زمین فرو برود چه کسی برای شما از زمین آب می آورد؟این ظاهر آیه است و می خواهد قدرت خدا را نشان بدهد.یعنی اگریک روز صبح ببینید همه چاه ها خشک شده چه کار می کنید؟چه کسی جز خدا می تواند برایتان آب بیاورد؟

اما باطن آیه چیز دیگری است.امام موسی بن جعفر علیه السلام می فرماید: إِذَا غَابَ عَنْكُمْ إِمَامُكُمْ فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِإِمَامٍ جَدِيدٍ»؛ (الکافی، ج1، ص340)

اگر امام شما غیبت کند چه کسی جز خدا امام را برای شما ظاهر می کند؟
این را تأویل آیه می گویند.یعنی یک آیه یک ظاهری دارد و یک تأویلی.تفسير معنای ظاهری آیه است و تأويل باطن آیه است.

باطن آیه 26 سوره نور چیست؟
آیه 26 سوره نور هم باطنی دارد.
امام مجتبی علیه السلام را به اجبار در جلسه ای وارد کردند که معاویه و مروان ووليد و عمروعاص حضور داشتند و می خواستند حضرت را تحقیر کنند. وقتی امام حسن علیه السلام وارد جلسه شد.آنها به امیرالمؤمنین علیه السلام جسارت کردند.آقا جواب همه را داد و در پایان این جمله را فرمود:
الخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثونَ وَالخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَاتِ هُم واللَّهِ يا مُعاوِيَةُ أنتَ وَ أصحابُكَ»
معاویه!منظور از ناپاکان که برای یکدیگرند،توو یارانت هستید.

سپس فرمود: وَالطَّيّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ أُولَئِكَ مُبَرَّؤُنَ بِمَا يَقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ هُمْ عَلى بْنُ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ أَصْحَابُهُ وَ شِيعَتُهُ»؛ (بحارالانوار،ج 44،ص84)
به خدا قسم مراد از پاکان امیرالمؤمنین علیه السلام و شیعیان او هستند.

امام حسن ازآیه سوره نور این گونه استفاده کرد؛یعنی همان که قرآن می گوید: «كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ»؛ (مؤمنون،53)
هر گروه به آن چه نزد خود دارند خوشحالند!

هر حزبی می گردد هم حزبی خودش را پیدا کند.در کربلا هم همین طور بود:جبهه پاکان در مقابل جبهه ناپاکان بود.در جبهه پاکان ابی عبدالله،علی اکبر و حبیب بن مظاهر هستند و در جبهه ناپاکان عمر بن سعد،شمر،سنان و خولی.

آداب ورود به خانه دیگران
یکی از ویژگی های اسلام این است که وارد جزئیات هم شده است؛در دین ما ده ها روایت فقط درباره آداب قضای حاجت است.در وسائل الشیعه،سیصد روایت برای لباس پوشیدن آمده است.این دین اسلام است که این قدر کامل است.قرآنی که کلیات را فرموده،گاهی وارد جزئیات هم شده است.
امروزه در خانه ها محکم است؛اما در دوران پیامبر صلی الله علیه و آله در خانه ها به این شکل نبود.بعضی ها می رفتند در خانه را می زدند و قبل از این که صاحب خانه بگوید بفرمایید،وارد خانه می شدند.

اجازه گرفتن برای ورود به خانه مادر
على علیه السلام فرمود:مردی از رسول خدا صلی الله علیه و آله سؤال کردآیا وقتی می خواهم نزد مادرم بروم،اجازه بگیرم؟رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:آری.مرد پرسید:علّت آن چیست؟رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:آیا خوشحال می شوی وقتی وارد شدی،او را عریان ببینی؟مرد پاسخ داد:نه،آن گاه رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:پس با اذن و اطلاع وارد شو. (بحارالانوار،ج101،ص38)

قرآن کریم می فرماید:
يَا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا لاَ تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا ونُسَلِّمُوا علَى أهْلِهَا ذَلِكُم خَيْرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ»؛ (نور،27)

ای کسانی که ایمان آورده اید!در خانه هایی غیر از خانه خود وارد نشوید تا اجازه بگیرید و براهل آن خانه سلام کنید؛این برای شما بهتر است؛شاید متذکر شوید!
ای مردم بدون اطلاع دادن وارد خانه های مردم نشوید.
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به خانه حضرت زهرا علیها السلام می آمد در می زد و بلند می فرمود:«اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ اَلْبَيْتِ»؛ (بحارالانوار،ج25،ص 237)

بعضی اوقات مهمان هم همراهش بود.فاطمه زهرا علیها السلام می فرمود:داخل بیایید.می فرمود:فاطمه جان!من تنها نیستم؛کسی هم همراهم است.می فرمود:پس صبر کنید حجابم را کامل کنم. (الکافی،ج 5،ص528)

هرکسی وارد هر خانه ای می شود باید سلام کند؛گرچه آن کسی که وارد می شود بزرگ تر است و آن کسی که در خانه است کوچک تر است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به تمام کودکان سلام می کرد و می فرمود:دوست دارم این کار بعد از من سنت شود. وَتسليمي عَلَى الصِّبيانِ لِتَكونَ سُنَّةً مِن بَعْدِي» (وسائل الشیعه،ج12،ص62) قرآن می فرماید:اگر اطلاع بدهید برای شما بهتر است.

اما گاهی کسی در خانه نیست یا صاحب خانه اجازه ورود نمی دهد.قرآن می فرماید: فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فِيهَا أَحَداً لا تَدْخُلُوهَا حَتَّى يُؤْذَنَ لَكُمْ وإِنْ قِيلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا هُوَ أَزْكَى لَكُمْ وَاللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمَ»؛ (نور،28)
و اگر کسی را در آن نیافتید،وارد نشوید تا به شما اجازه داده شود؛و اگر گفته شد:«بازگردید!»بازگردید؛این برای شما پاکیزه تر است؛و خداوند به آن چه انجام می دهید آگاه است!

البته برخی خانه ها غیر مسکونی است.قرآن می گوید: لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ اَنْ تَدْخُلُوا بُيُوتاً غَيْرَ مَسْكُونَةٍ فِيهَا مَتَاعٌ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا تَكْتُمُونَ»؛ (نور،29)
(ولی)گناهی بر شما نیست که وارد خانه های غیر مسکونی بشوید که در آن متاعی متعلق به شما وجود دارد؛و خدا آن چه را آشکار می کنید و آن چه را پنهان می دارید،می داند!