مضامین دعای نماز عید فطر
کانال ایتا شیعه کوئست: @shiaquest_net

قال الله تبارک و تعالی: يَا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللَّهَ وَكُونُوا مَعَ اَلصَّادِقِينَ»( توبه، 119)
ای کسانی که ایمان آورده اید! از[مخالفت فرمان]خدا بپرهیزید، و با صادقان باشید!

مقدمه
مسئولان خیلی مقید هستند نماز عید فطر را در سراسر کشور برگزار کنند.نُه قنوت در این نماز است که در هرقنوت، چند جمله تکرار می شود. سه محور مهم و کلیدی در دعای نماز عید فطر آمده است. اولین جمله مربوط به توحید، دومین جمله مربوط به نبوت و سومین جمله مربوط به امامت است؛ یعنی سه محور اساسی این دعا که در مجموع دو رکعت هجده بار قرائت می شود، سه اصل از مبانی اعتقادی و ارکان اصول دین ماست.

توحید در دعای عید فطر
در بخش اول این دعا هشت ویژگی از ویژگی های خدا مطرح می شود:اَللَّهُمَّ أَهْلَ اَلْكِبْرِيَاءِ وَ اَلْعَظَمَةِ»؛( بحارالانوار، ج87، ص379) واژه کبریا یک بار در قرآن برای خدا به کار رفته و آن هم در آخر سوره جاثیه است. خدای تبارک و تعالی می فرماید:وَلهِ الكِبرياءِ في السَّماواتِ وَالأَرضِ وَهُوَ العَزيزُ الحَكِيمُ»؛ (جاثيه، 37)

کبریا یعنی عظمت و ابهت و بزرگی
«وَ أهلُ الجُودِ وَالجَبَرُوتُ»؛ خدایی که اهل جود و سخاوت و فضل به مردم و موجودات هستی است. جبروت و الوهیت تو آن خالقیتی است که بر عالم هستی داری و حاکمیتی است که بر عالم هستی داری.
«وَ أهلُ العَفوِ وَالمَغفِرَةُ»؛ اهل عفو و رحمت هستی.
«وَ أَهْلُ اَلتَّقْوَى وَ اَلرَّحْمَةُ»؛ اهل تقوا و رحمت هستی.
این هشت صفت از اوصاف الهی است.

روش دعا کردن
هروقت انسان می خواهد دعا کند، نخست باید خدا را به عظمت یاد کند.
امام صادق علیه السلام فرمود: وقتی می خواهید دعا کنید اول تمجيد، سپس تهليل- یعنی خدا را به بزرگی یاد کردن-،سپس درود بر پیامبر و آلش، و بعد، دعا کردن .( الکافی، ج 2، ص ،485)
در مفاتیح دعایی به نام تمجید وجود دارد که برای عاقبت به خیری توصیه شده است.

اولین نکته ای که از دعای قنوت نماز عید فطر استفاده می کنیم این است که همیشه خدا را با عظمت و بزرگی یاد کنیم؛ سوءظن و بدگمانی نسبت به خدا نداشته باشیم. قرآن، کسانی را که به پرودرگارشان بدبین هستند لعنت کرده است.( فتح،6)

یکی از مهم ترین واژه هایی که در قرآن بارها درباره خدا آمده واژه مغفرت و رحمت و عفواست. خداوند تبارک و تعالی می فرماید: اگر می خواهید عفوو رحمت من شامل شما شود، باید کاری هم شما انجام دهید. در سوره نور می فرماید:وَلْيَعْفُوا ولْيَصْفَحُوا ألاَّ تُحِبُّونَ أن يَغْفِرُ اَللَّهُ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ » ( نور، 22)
آنها باید عفو کنند و چشم بپوشند؛آیا دوست نمی دارید خداوند شما را ببخشد؟! و خداوند آمرزنده و مهربان است.
نمی خواهید خدا شما را بیامرزد و ببخشد؟! پس شما هم ببخشید و از هم بگذرید.

گذشت مهم ترین پیام دعای نماز عید فطر
عفو و گذشت مهم ترین پیام دعای نماز عید فطر است. اگر افرادی با هم قهر هستند و کینه واختلاف دارند، گذشت کنند و هم دیگر را ببخشند.
روز آخر ماه مبارک رمضان و در آستانه عید، فرشته ای در آسمان ندا می دهد:
أَبْشِرُوا عِبَادَ اَللَّهِ فَقَدْ غَفَرَاللهُ لَكُمْ ذُنُوبَكُم وقَبِلَ تَوْبَتَكُمْ فانظُروا كَيفَ تَكُونونَ فيما تَسْتَأْنِفُونَ» (الأمالی للصدوق، ص54)

بندگان خدا! بشارت برشما که خدا گناهان شما را آمرزید و توبه تان را پذیرفت. پس ببینید که اعمالتان را چگونه از سر می گیرند.

عفو کردن غلامان توسط امام سجاد علیه السلام
امام سجاد بسیاری از بردگانش را در شب عید فطر آزاد می کرد. حضرت از اول ماه رمضان خطاهای این غلامان را یادداشت می کرد و در شب عید فطرهمه آنها را جمع می کرد و می فرمود: من از همه شما گذشتم؛ شما هم با صدای بلند بگویید: خدایا! على بن الحسين از ما گذشت؛ توهم از او بگذر. بعد اشک می ریخت و می فرمود: خدایا! توبه ما فرمان دادی هر کسی بدی کرد از او بگذر. من گذشتم؛ همان طور که خودت گفتی. توخدایی، توخالق ما هستی. من بنده بشربا همه اشکالاتی که دارم گذشتم. تو که به مراتب از من بالاتری، بگذر؛ چون عفو و مغفرت از اوصاف اصلی توست. (بحارالانوار، ج46، ص103)

خوب است که همه انسان ها از این روش امام سجاد علیه السلام پیروی کنند و اختلاف ها را کنار بگذارند.

چه جاهایی عفو و گذشت تاکید شده؟
1-گذشت از همسر
اولین جایی که عفووگذشت بسیار تأكيد شده، گذشت از همسر است.امام سجاد علیه السلام فرمود:
«وَأمَّا حَقُّ الزَّوجَةِ فَأن تَعلَمَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّوجل جَعَلَها لَكَ سَكَناً وَ أُنْساً فَتَعلَمَ أَنَّ ذَلِكَ نِعْمَةٌ مِنَ اللَّهِ فَتُكْرِمَهَا و تَرفُقَ بِها وَ إن كانَ حَقُّكَ عَلَيها ... وإِذا جَهِلَت عَفَوتَ عَنها»؛ (من لایحضره الفقیه، ج2، ص621)

حق همسر این است که بدانی خدا این زن را به عنوان آرامش و انس برای تو گذاشته است. بدان این زن نعمت الهی است. از نعمت هایی که خدا به مرد می دهد، یکی زوجه سالم است و دیگری، فرزند سالم. او را اکرام کن؛ با او مهربان باش و غذا و لباسش را تأمین کن...اگرهم در جایی جاهلی کرد و جمله ای گفت و یا رفتار ناشایستی داشت او را عفو كن.

همان طور که می دانید پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله بیست و پنج سال با حضرت خدیجه کبری علیها السلام زندگی کرد و تا زمانی که خدیجه کبری علیها السلام زنده بود با زن دیگری ازدواج نکرد.

پیامبر بعد از وفات خدیجه کبری علیها السلام چند ازدواج داشت.گاهی بین همسران پیامبر صلی الله علیه و آله كدورت و اختلاف پیش می آمد و گاهی حتی برخی از آنها خود پیامبر را اذیت می کردند. سورۂ تحریم در جریان یکی از همین آزارها نازل شده است. پیامبر صلی الله علیه و آله با عفو و گذشت و نادیده گرفتن خطاهای همسرانش توانست زندگی را مدیریت کند.

2-عفواز متدين
دومین جایی که سفارش شده است که عفووگذشت کنید نسبت به انسان های متدين است. گاهی کسی فاسق است و مهم نیست که آبرویش بریزد اما گاهی این آدم محترم است و حالا اشتباهی نسبت به شما مرتکب شده چنین کسی که مردم او را مؤمن می شناسند و پیرو اهل بیت علیهم السلام است باید خیلی زود عفو کرد.

بخشش دزد قرآن خوان
دزدی را نزد امیرالمؤمنین علیه السلام آورده بودند. حکم صادر شد که امیرالمؤمنین علیه السلام می خواهد حد را اجرا کند. حد هم قطع دست است. حضرت به دزد فرمود: چیزی از قرآن هم می توانی بخوانی؟ گفت: آری، سوره بقره . حضرت فرمود: دستت را به خاطر سوره بقره بخشیدم.

اشعث بن قیس اعتراض کرد. آقا فرمود: اثبات دزدی او با شاهد و بینه نبود؛ بلکه با اعتراف خود او بود.
امام می تواند در چنین مواردی عفو کند.( من لایحضره الفقیه، ج4)

پیامی که این حدیث دارد: کسی که اهل قرآن و متدین است، اگر اشتباهی کرد حریمش را حفظ کنید. ببینید بعضی از حرمت شکنی ها به کجا برمی گردد. ممکن است ریشه این شایعه، نظام حوزه و روحانیت و نظام دین داری را لطمه بزند.

امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: شَرُّ اَلنَّاسِ مَنْ لاَ يَقْبَلُ العُذُر»؛( غررالحکم، ح10246)
بدترین مردم کسی است که عذر پذیر نباشد.
برجسته کردن خطاها مخصوصا خطاهای غیر عمدی خوب نیست.

عفو کردن قاتل پدر
قاتلی را می خواستند قصاص کنند. فرزند مقتول نزد امام سجاد علیه السلام آمد. حضرت به او فرمود: این آقایی که پدر شما را کشته، حقی به گردن شما ندارد؟ گفت: حق کوچکی دارد؛ او معلم من بوده است. امام سجاد علیه السلام فرمود: این حق کمی نیست. و کاری کردند که سرانجام گذشت کرد.

فرزند سید ابوالحسن اصفهانی رحمة الله را بین نماز مغرب و عشاء در حرم امیرالمؤمنین علی علیه السلام کشتند. بعضی از بزرگان رفتند و به ایشان خبر دادند. آن مرجع جهانی قبل از آن که بگوید چه کسی بود فرمود: «وَلا حَولَ ولا قُوَّةَ إلاَّباللَّهِ اَلْعُلَى اَلْعَظِيمُ»؛ او را عفو کردم.

3-عفو از خويشاوندان
سومین جایی که سفارش شده است که عفووگذشت کنید نسبت به خویشاوندان است. حضرت یوسف علیه السلام چقدر زود برادرانش را بخشید!
یکی از سادات حسنی به امام صادق علیه السلام ناسزا می گفت. شخصی عصبانی شد و گفت: بگذارید با او برخورد کنیم. امام فرمود: او خویشاوند ماست.( الکافی، ج 7، ص55)

تجلیل از پیامبر صلی الله علیه و آله در دعای عید فطر
می گوییم: یا رسول الله ! این عید فطر چهار جایگاه برای شما ایجاد می کند:«الَّذِي جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِينَ عِيداً وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّي اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ مَزِيداً أَنْ تُصَلَّى عَلَيهِ وَعَلى آلِهِ وَأسأَلُكَ بِهَذا اليَومِ الّذى شَرَّفتَهُ وَ كَرَّفتَهُ وَ عَظَّمتَهُ وَفَضَّلتَهُ»؛مزید یعنی مقام عالی و بلند.

پیامبر صلی الله علیه و آله هدفش این بود که مردم دین دار شوند، و گناه نکنند و نماز بخوانند. بهترین فرصت عید فطر است. جمعیت به نماز عید فطر ایستاده اند و گناهانشان آمرزیده شده است. هدف پیامبر صلی الله علیه و آله در نماز عید فطر تحقق پیدا می کند.

اگر بی حجابی و فساد از جامعه ما کنار برود و تدین زیاد شود و امنیت و آرامش باشد مردم برای امام دعا نمی کنند؟ امام چه زمانی می بالد؟ موقعی که ببیند مردمش بر اساس انقلاب پیش می روند. قرآن می فرماید:«وَعَزَّروهُ ونَصَرُوهُ»؛( اعراف،157)پیامبر را یاری کردند. پس عید فطر برای پیامبر صلی الله علیه و آله هم ذخیره است و هم شرافت است و هم کرامت، وهم مقام بلند است.

تقلید از بندگان
در نماز عید فطر دعایی می کنیم که خیلی مهم است. می گوییم: عباد صالح و بندگان صالح از تو چه می خواهند؟ هرچه آنها می خواهند، به ما هم بده:«اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ ماسْأَلُكَ عِبادُكَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ ما عاذَ مِنْهُ عِبادُكَ الْمُخْلَصُونَ»؛هم چنین هرچه بنده های صالح نمی خواهند و از آن دوری می کنند، از ما دور کن.

قرآن می فرماید: عباد صالح کسانی هستند که در آینده مدیریت و حکومت جهان را به دست می گیرند:
«وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ اَلذِّكْرِ أَنَّ اَلْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ اَلصَّالِحُونَ»؛ (انبياء، 105)
در«زبور»بعد از ذکر (تورات) نوشتیم: «بندگان شایسته ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد!»
«عِبَادِيَ اَلصَّالِحُونَ»امام حجت بن الحسن علیه السلام و یاران او هستند.( تفسير القمی، ج2، ص77)

پس معنای دعای آخر قنوت عید فطر چنین می شود: خدایا! هرچه امام زمان علیه السلام از تو می خواهد به ماهم بده و هرچه امام زمان از آن دوری می کند از ما هم دور کن؛ چون عبد صالح، او و یارانش هستند.

حتی در تورات های فعلی-با این که تحریف شده اند-و در زبور حضرت داود علیه السلام بارها این جمله تکرار شده که حکمرانان آینده زمین، بندگان شایسته خدا هستند. قرآن هم اشاره دارد که این نکته در کتاب های آسمانی پیشین آمده است.