کانال شیعه کوئست در ایتا کلیک کنید

معرفت امام زمان علیه السلام نیز چون برخی دیگر از معرفت ها از دو طریق حاصل می شود:

الف) معرفت اکتسابی
یکی از راه های پی بردن به مراتب و مقامات بلند امامان معصوم به طور کلی و امام عصر علیه السلام به طور خاص، مطالعه و تأمل در کتاب ها و مقاله هایی است که در این زمینه نگاشته شده است.[1]
همچنین خواندن زیارت جامعه کبیره و تأمل و تدبّر در اوصافی که در این زیارت برای ائمه معصومین علیهم السلام نقل شده، در حصول معرفت نسبت به مقام امام در هستی بسیار مؤثراست.[2]

شاید بتوان گفت شناخت نشانه های ظهور نیز یکی از فروع شناخت امام عصر علیه السلام است؛ زیرا شناخت دقیق نشانه های ظهور سبب می شود انسان، فریب مدعیان دروغین مهدویت را نخورد و در دام شیادانی که ادعای «مهدی» بودن دارند، نیفتد.
برای ظهور منجی آخرالزمان، نشانه های حتمی و تردیدناپذیری شمرده شده است که با مشاهده آنها به حقانیت آن منجی و اینکه او واقعا همان امام منتظر؛ یعنی امام مهدی علیه السلام است، می توان پی برد. بنابراین، بر همه منتظران لازم است که پس از شناخت کامل امام عصر علیه السلام، به مطالعه و شناسایی نشانه های ظهور نیز بپردازند.[3]

ب) معرفت اعطایی
در آموزه های اسلامی بر تأثیر پرهیزکاری و انجام اعمال شایسته در حصول معرفت راستین و نهادینه شدن آن در وجود آدمی بسیار تأکید شده است. بر اساس این آموزه ها انسان می تواند با عمل کردن به آموخته های خود، مرزهای دانایی اش را گسترش دهد و به آنچه نمی داند دست یابد. قرآن کریم در این زمینه می فرماید:
یا أَیُّها الَّذِینَ امَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقانا [4]
ای کسانی که ایمان آورده اید، اگر از خدا پروا دارید، برای شما [نیروی] تشخیص حق از باطل قرار می دهد.
و در جایی دیگر می فرماید:
إِلَیْهِ یَصْعَدُ الکَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصّالِحُ یَرْفَعُهُ [5]
سخنان پاکیزه به سوی او بالا می رود و کار شایسته به آن رفعت می بخشد.

علامه طباطبایی در تفسیر این آیه و بیان مراد از «کلم الطیب؛ سخن های پاکیزه» چنین می نویسد:
مراد از آن صرف لفظ نیست، بلکه لفظ بدان جهت که معنایی طیب (پاکیزه) دارد منظور است. پس در نتیجه مراد از این «کلم طیب» عقاید حقی می شود که انسان اعتقاد به آن را زیربنای اعمال خود قرار می دهد.(6)
ایشان در ادامه، به بررسی رابطه علم و عمل و تأثیر عمل شایسته در رفعت علم پرداخته و می نویسد:
عمل از فروع علم و آثار آن است، آثاری که هیچ گاه از آن جدا شدنی نیست. هر چه عمل مکرر شود، اعتقاد راسخ تر، روشن تر و در تأثیرش قوی تر می گردد.[7]

امام باقر علیه السلام نیز در زمینه نقش عمل به دانسته ها در افزایش دانایی می فرماید:
مَنْ عَمِلَ بِما یَعْلَمْ عَلَّمَهُ اللّهُ ما لَمْ یَعْلَمْ [8]
هر کس به آنچه می داند، عمل کند، خداوند آنچه را نمی داند به او می آموزد.
بنابراین، کسانی که در پی معرفت امام عصر علیه السلام و راه یافتن به ولایت ایشان هستند باید افزون بر مطالعه و تحقیق و تدبر در ویژگی های امامان معصوم علیهم السلام، در پیروی از این بزرگواران نیز بکوشند و خود را از همه آلودگی هایی که پیشوایان معصوم نمی پسندند، پیراسته سازند. در این صورت است که می توان امیدوار بود انوار معرفت این حجت های الهی در قلب ما راه یابد.

در روایتی که از امام باقر علیه السلام نقل شده است، در این زمینه چنین می خوانیم:
وَ اللّهِ یا أَبا خالِدٍ لایُحِبُّنا عَبْدٌ وَ یَتَوَلاّنا حَتّی یُطَهِّرُ اللّهُ قَلْبَهُ وَ لایُطَهِّرُ اللّهُ قَلْبَ عَبْدٍ حَتّی یُسَلِّمُ لَنا وَ یَکُونَ سِلْما لَنا، فَإِذا کانَ سِلْما لَنا سَلَّمَهُ اللّهُ مِنْ شَدِیدِ الْحِسابِ وَ آمَنَهُ مِنْ فَزَعِ یَوْمِ الْقِیامَهِ الأَکْبَرِ. [9]
ای اباخالد! به خدا سوگند بنده ای ما را دوست ندارد و از ما پیروی نکند تا اینکه خدا قلبش را پاکیزه کرده باشد و خدا قلب بنده ای را پاکیزه نمی کند تا اینکه تسلیم محض ما شده و با ما آشتی کرده باشد. پس چون با ما از در آشتی درآمد، خدا از حساب سخت نگاهش دارد و هراس بزرگ روز رستاخیز ایمنش سازد.
ناگفته نماند که در این راه باید از عنایت حضرت حق نیز مدد جوییم و از درگاه الهی نیز توفیق شناخت حجتش را درخواست کنیم.

منبع: کتاب معرفت امام زمان علیه السلام و تکلیف منتظران، ابراهیم شفیعی سروستانی، ص 152-155.

----
پی نوشت ها:
1. از جمله آنها به کتاب های زیر می توان اشاره کرد: الکافی، ج1، کتاب الحجه، صص 168 - 438؛ الهدایه، صص 30 - 50؛ ابوجعفر محمد بن حسن صفار قمی، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام، چاپ اول: قم، مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی، 1404 ه . ق، لطف اللّه صافی گلپایگانی، معرفت حجت خدا شرح دعای أللّهمّ عرّفنی نفسک، چاپ اول: قم، حضرت معصومه، 1375؛ سیدمحمد بنی هاشمی، معرفت امام عصر علیه السلام، چاپ اول: تهران، نیک معارف، 1375؛ سید حسن میرجهانی طباطبایی، ولایت کلیّه، تحقیق و تصحیح: سیدمحمد لولاکی، چاپ اول: قم، الهادی، 1382؛ «جایگاه امام معصوم علیه السلام درنسبت با کل هستی».
2. عبدالله جوادی آملی آیت الله، ادب فنای مقربان: شرح زیارت جامعه کبیره، تحقیق و تنظیم محمد صفایی.
3. برای آشنایی با نشانه های ظهور می توان به کتاب های زیر مراجعه کرد: سیدحسن میرجهانی، نوائب الدهور فی علایم الظهور، دو جلد در چهار مجلد، کتاب خانه صدر، 1369؛ علی کورانی، عصر ظهور، ترجمه کتاب عصر الظهور، ترجمه: عباس جلالی، چاپ پنجم: تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1371.
4. سوره انفال، آیه 29؛ ر.ک: سوره طلاق، آیه 2 و 3.
5. سوره فاطر، آیه 10.
6. طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ اول: تهران، 1363، ج 17، ص29.
7. همان.
8. بحار الأنوار، ج 75، ص 189.
9. الکافی، ج 1، ص 194.