أَللّـهُمَّ أَعِنّى فِيهِ عَلى صِيامِهِ و َقِيامِهِ وَ جَنِّـبْنى فيهِ مِنْ هَـفَواتِهِ وَآثامِهِ وَ ارْزُقْنى فيهِ ذِكْــرَكَ بِـدَوامِهِ بِتَوْفيقِكَ يا هادِىَ الْمُضِلّينَ.
فرازهای این دعا عبارت است از:


روح نيايش
خداوند به عيساى مسيح وحى كرد:«اى عيسى! مرا بخوان و دعا كن، همچون غريقى كه فرياد رسى ندارد.اى عيسى! همواره در تنهايى ها به ياد من باش،بدانكه از ناله ها و نجواها خوشحال مى شوم،در نيايش، «زنده» باش، نه «مرده»!
***
دعا، بايد از عمق جان برآيد و خواسته دل باشد.
جملات دعا، بايد شعله هايى از روح دردمند و نيازمند و جستجوگر و طالب و عاشق انسان باشد.دعا، بايد «حيات» داشته باشد. نيايش، بايد «روح» داشته باشد، زنده باشد، نه مرده. بايد از صميم جان خواست، همچون دردمندى گرفتار و بى درمان، همچون غريقى كه در چنگ امواج، گرفتار است و فريادرسى ندارد.در نيايش بايد «قلب» را پيش خدا برد. اين ظرف را بايد پر از خدا كرد، بايد خدا را فرياد كرد، تا ناله به جايى برسد، تا «لبّيك» اجابتى از سوى پروردگار آيد، تا رخصت بار يافتنى به آن بارگاه، داده شود.

عبادت، با كمكهاى الهى

درست است كه خداوند از ما عبادت خواسته و به نماز و روزه فرمان داده است، ليكن در موفّق شدن به اينها نيز، خدا بايد خود، يارى كند.شبهاى پربركت، سحرهاى پر معنويت، روزهايى كه سفره ضيافت الهى گسترده است. زمينه عمل آماده است، امّا بايد خداوند توفيق دهد بر «صيام» و «قيام». تا از «لغزش»ها، «گناهان»، دورى كنيم.

در طريق عمل، با موانعى روبه رو هستيم. نفس، سنگ اندازى مى كند، دل، تمايل به هوس و شهوات دارد، غرور و رياست طلبى و خودخواهى گاهى زبانه مى كشد، ابليس در جهت بازداشتن ما از پرداختن به حق، وسوسه مى كند، بالأخره دشمنانى درونى و بيرونى داريم كه بايد از چنگشان رها شويم تا به خدا برسيم. امدادهاى الهى، بايد «همراه» ما باشد.

طىّ اين مرحله، بى همرهى خضر مكن
ظلمات است، بترس از خطر گمراهى

آيا نمازى كه مى خوانيم، همان نماز خدا خواسته است؟!
«عمر ما، بانگِ كور عادت هاست،
كو نماز على؟... كجاست؟... كجاست؟»

ياد مداوم خدا، سازنده ترين عبادت
هميشه به ياد خدا بودن، همواره متوجّه مسؤوليت و تعهّد بودن، در همه جا خدا را حاضر و ناظر دانستن، با همه چيز خدا را ديدن، نسبت به تمام اعمالمان خدا را «بصير» دانستن، نسبت به همه حرفهايمان، او را «شنوا» دانستن، خود را در همه حال، در محضر «اللّه » ديدن...

اين است معناى واقعى ذكر خدا، كه سازنده است، بازدارنده از گناه است، دعوت كننده به طاعت است، عامل خوف و خشيت است، سبب ساز حضور قلب است.

آنچه كه در اين فراز، در دعاى امروز از خداوند خواسته ايم، «دوام ذكر» است، نه فقط «ذكر»، نه اينكه يك بار، يا دوبار، به ياد خدا بيفتيم، نه... بلكه هميشه به ياد خدا بودن و خدا را در ياد داشتن و عظمت و آگاهى و علم و بصيرت و شنوايى او را در نظر داشتن.

نماز خواندن مهمّ نيست، بايد اهل نماز بود.
ذكر مرحله اى مفيد نيست، ذكر مدام، سازنده است.
خواجه عبداللّه انصارى در كتاب «صدميدان» گفته است:«فرق ميان تفكّر و تذكّر آن است كه تفكّر، «جستن» است، و تذكّر «يافتن» است. و تذكّر سه چيز است:
به گوش ترس، نداى وعيد شنيدن،و به چشم رجا، با منادى به وعده دوست نگريستن،و به زبانِ نيازمندى، منّت را اجابت كردن است».
مرحوم، ملاّاحمد نراقى گفته است:
«... ياد خدا كردن، نفع آن در صورتى است كه دوامى داشته باشد، يعنى دائم يا اكثر اوقات در ياد خدا باشد و با زبان او را ياد كند، با حضور قلب و فراغت دل و توجّه تام به خداوند علاّم، تا اينكه فكر او در دل قرار گيرد و انوار عظمت او بر دل بتابد و از اشراقات خورشيد جمال او، سينه گشاده گردد...»[1]

در قرآن كريم، نماز، بعنوانِ «ياد خدا» مطرح شده است. آن هم ذكر بزرگتر و برتر: « وَلَذِكُراللّه ِ أكبَر »[2] و « اَقِمِ الصَّلوةَ لِذِكرى »[3].
ذكر خدا بعنوان مايه اطمينان و آرامش قلب بيان شده است. فراموشى خدا، به خودفراموشى منتهى مى شود: «نَسُوا اللّه َ فَاَنْسيهُم اَنْفُسَهُمْ»[4]

ذكر خدا، سبب خشوع قلب است: «تَخْشَعُ قُلوبُهُم لِذِكرِاللّه »[5]
در دعاى كميل، مولا، ياد خدا را مايه آبادانى اوقات شبانه روزى دانسته است و از خداوند اين آبادى را خواسته است: (اَنْ تَجعَلَ أوقاتى مِنَ الّليلِ وَ النَّهارِ بِذِكرِكَ مَعمُورَةً).
ذكر، مايه آرامش خاطر و اطمينان قلب است،
رسيدن به خودآگاهى و «خداآگاهى» است،
مايه قدرت نفس و اتّصال به كانون قدرت هاست،
از بين برنده وسوسه ها و دغدغه هاى درونى است،

عامل ارتباط با خدا و وسيله تغذيه روح و امداد جان است و رسيدن به حقايقى برتر و والاتر از جلوه هاى مادّى هستى است.
* * *
از خدا بخواهم، توفيق ياد مداوم و مستمرّ الهى را، كه او رهنماست، و هدايت كننده همه است و نشان دهنده راه، به گمراهان است.

[1] ـ معراج السعادة، ص 574.
[2] ـ عنكبوت، آيه 45.
[3] ـ طه، آيه 14.
[4] ـ حشر، آيه 19.
[5] ـ حديد، آيه 16.